Ο αμερικανικός αιώνας έχει ημερομηνία λήξης;
της Τανιας Μποζανινου
Ο αμερικανικός αιώνας έχει ημερομηνία λήξης;
Ως πότε η Ουάσιγκτον θα έχει στρατιωτική παρουσία σε 150 από τις 200 χώρες του κόσμου, όλη η Γη θα πίνει Coca-Cola και ο ένοικος του Λευκού Οίκου θα φέρει τον τίτλο του «πλανητάρχη»;
Ο 21ΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ξεκίνησε αναμφισβήτητα αμερικανικός, αλλά κανείς δεν γνωρίζει πώς θα τελειώσει. Την ώρα που όλοι μιλάμε αγγλικά και «γκουγκλάρουμε» την παραμικρή απορία μας στο Ιnternet, αναρωτιόμαστε αν οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να κυριαρχούν στρατιωτικά, οικονομικά, πολιτικά, διπλωματικά και πολιτιστικά ύστερα από 90 χρόνιαμια ερώτηση την οποία, παρεμπιπτόντως, μπορούμε να θέσουμε στο Google.Ο «μακρύς αμερικανικός αιώνας»,όπως έχει επικρατήσει να λέγεται, στην πραγματικότητα έχει διαρκέσει λίγο παραπάνω από 60 χρόνια. Πολλοί προβλέπουν ότι θα δικαιώσει τον τίτλο του, άλλοι αρχίζουν ήδη να μαθαίνουν μανδαρίνικα ή καντονέζικα. Ενα, όμως, είναι βέβαιο:η Αμερική δεν θα πέσει χωρίς να δώσει μάχη.
Περί τις 150 από τις 200 χώρες στον κόσμο έχουν κάποιου είδους αμερικανική στρατιωτική παρουσία. Και οι 200 πίνουν Κόκα-Κόλα- ακόμη και το Ιράν για το οποίο οι ΗΠΑ είναι «ο μεγάλος σατανάς». Χαμπουργκεράδικα ΜcDonald΄s υπάρχουν σε 119 χώρες και ο Μπαράκ Ομπάμα, εκτός από πρόεδρος της Αμερικής, φέρει τον τίτλο του «πλανητάρχη».
Μόνο που σήμερα οι ΗΠΑ πλήττονται από τη χειρότερη οικονομική κρίση στην ιστορία τους μετά τη Μεγάλη Υφεση της δεκαετίας του ΄30. Το επίσημο ποσοστό της ανεργίας είναι 9,5%, αλλά το πραγματικό είναι πολύ υψηλότερο αν λάβουμε υπ΄ όψιν όσους εργάζονται με μειωμέν
ο ωράριο ενώ θα επιθυμούσαν πλήρες.
Η αγορά ακινήτων καταβαραθρώνεται. Και η αμερικανική οικονομία κινείται σε ρυθμό φαύλου κύκλου: η κατάρρευση των τιμών των ακινήτων οδηγεί σε υψηλότερη ανεργία, που με τη σειρά της αυξάνει τις κατασχέσεις ακίνητης περιουσίας, γεγονός που πιέζει ακόμη πιο κάτω τις τιμές των ακινήτων. Οι απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων διογκώνουν την ανεργία και οδηγούν σε ακόμη χαμηλότερες τιμές ακινήτων…
Οσοι έχουν άχτι την αμερικανική παντοκρατορία σπεύδουν να προβλέψουν την πτώση της: από το κραχ των λεγόμενων εταιρειών dotcom το 2000-2001 ως την οικονομική κρίση του 2007-2008 με την προβληματική στρατιωτική εμπλοκή σε Ιράκ και Αφγανιστάν στο ενδιάμεσο, γι΄ αυτούς όλα δείχνουν ότι η υπερδύναμη βρίσκεται στη δύση της. Ως χώρα οι ΗΠΑ ήταν ο μεγαλύτερος πιστωτής στον κόσμο και σήμερα έχει γίνει ο μεγαλύτερος οφειλέτης.
Την ίδια στιγμή όμως έρευνα που πραγματοποιήθηκε για τις γιγαντοαφίσες και τις διαφημίσεις που πλαισιώνουν τα αθλητικά γεγονότα στον αναπτυσσόμενο κόσμο έδειξε ότι οι αμερικανικές μάρκες που προωθούνται αυξήθηκαν τα τελευταία 15 χρόνια: Νike, Μicrosoft, Χerox, Ρepsi, Visa. Από αυτή την άποψη η αμερικανική κυριαρχία όχι μόνο έχει ενισχυθεί αλλά και δεν απειλείται από καμία χώρα.
Η βρετανική αυτοκρατορία, στην οποία στις αρχές του 20ού αιώνα ανήκε ο ένας στους τέσσερις κατοίκους της Γης και όπου ως γνωστόν ο ήλιος δεν έδυε ποτέ, ήταν η μεγάλη δύναμη ως το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν παρέδωσε τη σκυτάλη στις ΗΠΑ και στη Σοβιετική Ενωση.
Ο πόλεμος είχε ευνοήσει την Αμερική: μακριά από τα σύνορά της στο μεγαλύτερο μέρος του, δεν της προκάλεσε τις υλικές καταστροφές και τις ανθρώπινες απώλειες που υπέστησαν η Ευρώπη και η Ασία. Επιπλέον της έδωσε την ευκαιρία να πραγματοποιήσει τεχνολογικές και βιομηχανικές προόδους, που κορυφώθηκαν με την κατασκευή της ατομικής βόμβας. Μετά τον πόλεμο αναδύθηκε ένας διπολικός κόσμος την ηγεμονία του οποίου διεκδικούσαν η Ουάσιγκτον και η Μόσχα. Ωσπου, υπό την πίεση του Πολέμου των Αστρων, η Σοβιετική Ενωση κατέρρευσε στις αρχές της δεκαετίας του ΄90 και η Αμερική, με ένα τεράστιο φάσμα ισχύος, από την υπεροχή του στρατού της ως τη «μαλακή δύναμη» του Χόλιγουντ, έμεινε κυρίαρχη σε έναν μονοπολικό κόσμο. Τότε ήταν που ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Υμπέρ Βεντρίν εφηύρε τον όρο «σουπερδύναμη» και ο πανεπιστημιακός Φράνσις Φουκουγιάμα αναφέρθηκε στο «τέλος της Ιστορίας». Επειτα από 20 χρόνια, έναν Τζορτζ Μπους νεότερο, έναν Μπιν Λάντεν, δύο Δίδυμους Πύργους, έναν πόλεμο στο Ιράκ και μια οικονομική κρίση ολκής αναρωτιόμαστε αν η Κίνα και, σε μικρότερο βαθμό, η Ευρωπαϊκή Ενωση, η Ινδία, η Βραζιλία και η Ρωσία θα διεκδικήσουν σαν «δικό τους» τον 21ο αιώνα.
ΗΠΑ: η ανατομία μιας υπερδύναμης
Μια γνήσια υπερδύναμη δεν πρέπει απλώς να έχει στρατιωτική και πολιτική ισχύ,αλλά να βρίσκεται ταυτοχρόνως στην κορυφή της οικονομικής,επιστημονικής και πολιτισμικής πυραμίδας. Με αυτά τα κριτήρια, η ΕΣΣΔ ήταν μόνο μερικώς υπερδύναμη.Η πιο πρόσφατη γνήσια υπερδύναμη πριν από τις ΗΠΑ ήταν η βρετανική αυτοκρατορία.
Με όρους ΑΕΠ,για το 2009, οι ΗΠΑ έρχονται πρώτες με 14.256 τρισ.
δολ.έναντι 5.068 τρισ.
για την Ιαπωνία και 4.908
τρισ.για την Κίνα.
Οι ΗΠΑ έχουν δυνατότητα προβολής ισχύος σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη και στρατιωτικές δαπάνες που ξεπερνούν τα 663 δισ.δολάρια,μακράν τις μεγαλύτερες από οποιαδήποτε άλλη χώρα.
Η Κίνα θα πρέπει να πιάσει ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης της τάξεως του 12% αν θέλει να φθάσει τις ΗΠΑ μέσα στα επόμενα 10 χρόνια,με την Αμερική να περιορίζεται στο 2%,κάτι που θεωρείται απίθανο.
Από την Ρax Αmericana στην αμφισβήτηση
Ο αμερικανικός αιώνας είναι «εφεύρεση» του εκδότη του περιοδικού «Τime» Χένρι Λους, ο οποίος χρησιμοποίησε τον όρο πρώτη φορά το 1941 σε ένα άρθρο γνώμης, όπου προέτρεπε τις ΗΠΑ να εγκαταλείψουν την πολιτική απομονωτισμού που ακολουθούσαν και να αναλάβουν έναν σχεδόν αποστολικό ρόλο ενεργώντας σαν «καλοί Σαμαρείτες» της γης και προωθώντας τη δημοκρατία.
Ο Λους κάλεσε την Ουάσιγκτον να μπει στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο για να υπερασπιστεί τις δημοκρατικές αξίες και «να δημιουργήσει τον πρώτο μεγάλο αμερικανικό αιώνα» .
Υπό την καθοδήγηση του Ντουάιτ Αϊζενχάουερ (φωτογραφία), ο οποίος ως διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων στην Ευρώπη σχεδίασε την απόβαση στη Νορμανδία, η Αμερική βγήκε από τον πόλεμο νικήτρια και με κύρος υπερδύναμης. Πολλοί τοποθετούν την αρχή του αμερικανικού αιώνα στο 1945, όταν ξεκίνησε η περίοδος της αμερικανικής υπεροχής και της σχετικής ειρήνης στον κόσμο που είναι γνωστή ως Ρax Αmericana. Οι πιο σφοδροί επικριτές των ΗΠΑ ταυτίζουν το τέλος του αμερικανικού αιώνα με το τέλος του 20ού αιώνα.
Ο Χένρι Κίσινγκερ θεωρεί ότι η φθορά της υπερδύναμης άρχισε ακόμη νωρίτερα, με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, όταν έπαψε να υφίσταται η σοβιετική απειλή: πολλά κράτη της Δυτικής Ευρώπης και η Ιαπωνία απομακρύνθηκαν από την επιρροή της Ουάσιγκτον γιατί δεν είχαν πια ανάγκη την αμερικανική προστασία.
ΒΗΜΑ
Μόνο που σήμερα οι ΗΠΑ πλήττονται από τη χειρότερη οικονομική κρίση στην ιστορία τους μετά τη Μεγάλη Υφεση της δεκαετίας του ΄30. Το επίσημο ποσοστό της ανεργίας είναι 9,5%, αλλά το πραγματικό είναι πολύ υψηλότερο αν λάβουμε υπ΄ όψιν όσους εργάζονται με μειωμέν
ο ωράριο ενώ θα επιθυμούσαν πλήρες.Η αγορά ακινήτων καταβαραθρώνεται. Και η αμερικανική οικονομία κινείται σε ρυθμό φαύλου κύκλου: η κατάρρευση των τιμών των ακινήτων οδηγεί σε υψηλότερη ανεργία, που με τη σειρά της αυξάνει τις κατασχέσεις ακίνητης περιουσίας, γεγονός που πιέζει ακόμη πιο κάτω τις τιμές των ακινήτων. Οι απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων διογκώνουν την ανεργία και οδηγούν σε ακόμη χαμηλότερες τιμές ακινήτων…
Οσοι έχουν άχτι την αμερικανική παντοκρατορία σπεύδουν να προβλέψουν την πτώση της: από το κραχ των λεγόμενων εταιρειών dotcom το 2000-2001 ως την οικονομική κρίση του 2007-2008 με την προβληματική στρατιωτική εμπλοκή σε Ιράκ και Αφγανιστάν στο ενδιάμεσο, γι΄ αυτούς όλα δείχνουν ότι η υπερδύναμη βρίσκεται στη δύση της. Ως χώρα οι ΗΠΑ ήταν ο μεγαλύτερος πιστωτής στον κόσμο και σήμερα έχει γίνει ο μεγαλύτερος οφειλέτης.
Την ίδια στιγμή όμως έρευνα που πραγματοποιήθηκε για τις γιγαντοαφίσες και τις διαφημίσεις που πλαισιώνουν τα αθλητικά γεγονότα στον αναπτυσσόμενο κόσμο έδειξε ότι οι αμερικανικές μάρκες που προωθούνται αυξήθηκαν τα τελευταία 15 χρόνια: Νike, Μicrosoft, Χerox, Ρepsi, Visa. Από αυτή την άποψη η αμερικανική κυριαρχία όχι μόνο έχει ενισχυθεί αλλά και δεν απειλείται από καμία χώρα.
Η βρετανική αυτοκρατορία, στην οποία στις αρχές του 20ού αιώνα ανήκε ο ένας στους τέσσερις κατοίκους της Γης και όπου ως γνωστόν ο ήλιος δεν έδυε ποτέ, ήταν η μεγάλη δύναμη ως το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν παρέδωσε τη σκυτάλη στις ΗΠΑ και στη Σοβιετική Ενωση.
Ο πόλεμος είχε ευνοήσει την Αμερική: μακριά από τα σύνορά της στο μεγαλύτερο μέρος του, δεν της προκάλεσε τις υλικές καταστροφές και τις ανθρώπινες απώλειες που υπέστησαν η Ευρώπη και η Ασία. Επιπλέον της έδωσε την ευκαιρία να πραγματοποιήσει τεχνολογικές και βιομηχανικές προόδους, που κορυφώθηκαν με την κατασκευή της ατομικής βόμβας. Μετά τον πόλεμο αναδύθηκε ένας διπολικός κόσμος την ηγεμονία του οποίου διεκδικούσαν η Ουάσιγκτον και η Μόσχα. Ωσπου, υπό την πίεση του Πολέμου των Αστρων, η Σοβιετική Ενωση κατέρρευσε στις αρχές της δεκαετίας του ΄90 και η Αμερική, με ένα τεράστιο φάσμα ισχύος, από την υπεροχή του στρατού της ως τη «μαλακή δύναμη» του Χόλιγουντ, έμεινε κυρίαρχη σε έναν μονοπολικό κόσμο. Τότε ήταν που ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Υμπέρ Βεντρίν εφηύρε τον όρο «σουπερδύναμη» και ο πανεπιστημιακός Φράνσις Φουκουγιάμα αναφέρθηκε στο «τέλος της Ιστορίας». Επειτα από 20 χρόνια, έναν Τζορτζ Μπους νεότερο, έναν Μπιν Λάντεν, δύο Δίδυμους Πύργους, έναν πόλεμο στο Ιράκ και μια οικονομική κρίση ολκής αναρωτιόμαστε αν η Κίνα και, σε μικρότερο βαθμό, η Ευρωπαϊκή Ενωση, η Ινδία, η Βραζιλία και η Ρωσία θα διεκδικήσουν σαν «δικό τους» τον 21ο αιώνα.
ΗΠΑ: η ανατομία μιας υπερδύναμης
Μια γνήσια υπερδύναμη δεν πρέπει απλώς να έχει στρατιωτική και πολιτική ισχύ,αλλά να βρίσκεται ταυτοχρόνως στην κορυφή της οικονομικής,επιστημονικής και πολιτισμικής πυραμίδας. Με αυτά τα κριτήρια, η ΕΣΣΔ ήταν μόνο μερικώς υπερδύναμη.Η πιο πρόσφατη γνήσια υπερδύναμη πριν από τις ΗΠΑ ήταν η βρετανική αυτοκρατορία.
Με όρους ΑΕΠ,για το 2009, οι ΗΠΑ έρχονται πρώτες με 14.256 τρισ.
δολ.έναντι 5.068 τρισ.
για την Ιαπωνία και 4.908
τρισ.για την Κίνα.
Οι ΗΠΑ έχουν δυνατότητα προβολής ισχύος σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη και στρατιωτικές δαπάνες που ξεπερνούν τα 663 δισ.δολάρια,μακράν τις μεγαλύτερες από οποιαδήποτε άλλη χώρα.
Η Κίνα θα πρέπει να πιάσει ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης της τάξεως του 12% αν θέλει να φθάσει τις ΗΠΑ μέσα στα επόμενα 10 χρόνια,με την Αμερική να περιορίζεται στο 2%,κάτι που θεωρείται απίθανο.
Από την Ρax Αmericana στην αμφισβήτηση
Ο αμερικανικός αιώνας είναι «εφεύρεση» του εκδότη του περιοδικού «Τime» Χένρι Λους, ο οποίος χρησιμοποίησε τον όρο πρώτη φορά το 1941 σε ένα άρθρο γνώμης, όπου προέτρεπε τις ΗΠΑ να εγκαταλείψουν την πολιτική απομονωτισμού που ακολουθούσαν και να αναλάβουν έναν σχεδόν αποστολικό ρόλο ενεργώντας σαν «καλοί Σαμαρείτες» της γης και προωθώντας τη δημοκρατία.
Ο Λους κάλεσε την Ουάσιγκτον να μπει στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο για να υπερασπιστεί τις δημοκρατικές αξίες και «να δημιουργήσει τον πρώτο μεγάλο αμερικανικό αιώνα» .
Υπό την καθοδήγηση του Ντουάιτ Αϊζενχάουερ (φωτογραφία), ο οποίος ως διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων στην Ευρώπη σχεδίασε την απόβαση στη Νορμανδία, η Αμερική βγήκε από τον πόλεμο νικήτρια και με κύρος υπερδύναμης. Πολλοί τοποθετούν την αρχή του αμερικανικού αιώνα στο 1945, όταν ξεκίνησε η περίοδος της αμερικανικής υπεροχής και της σχετικής ειρήνης στον κόσμο που είναι γνωστή ως Ρax Αmericana. Οι πιο σφοδροί επικριτές των ΗΠΑ ταυτίζουν το τέλος του αμερικανικού αιώνα με το τέλος του 20ού αιώνα.
Ο Χένρι Κίσινγκερ θεωρεί ότι η φθορά της υπερδύναμης άρχισε ακόμη νωρίτερα, με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, όταν έπαψε να υφίσταται η σοβιετική απειλή: πολλά κράτη της Δυτικής Ευρώπης και η Ιαπωνία απομακρύνθηκαν από την επιρροή της Ουάσιγκτον γιατί δεν είχαν πια ανάγκη την αμερικανική προστασία.
ΒΗΜΑ
STEVENIKO
Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...
