Γίνεται πολύς λόγος σήμερα για την έννοια του κοινωνικού κεφαλαίου (social capital) και την αναγκαιότητα της ανάπτυξής του στις σύγχρονες κοινωνίες. Έχουν διαμορφωθεί μάλιστα διάφορες σχετικές θεωρητικές προσεγγίσεις στο χώρο της πολικής, της οικονομίας, της κοινωνικής ανάπτυξης, του πολιτισμού και τα τελευταία χρόνια και της εκπαίδευσης.

Σε μια πολύ γενική θεώρηση, η έννοια του κοινωνικού κεφαλαίου σχετίζεται άμεσα με ό,τι αποκαλούμε σήμερα κοινωνία των πολιτών. Πρόκειται για μια μορφή συμμετοχικής δημοκρατίας που τροφοδοτεί στις ημέρες μας το δημόσιο διάλογο στην προσπάθεια που γίνεται κυρίως από οικονομολόγους, κοινωνικούς και πολιτικούς επιστήμονες (και ανθρώπους της πολιτικής) για να δώσουν απαντήσεις στα πολύπλοκα προβλήματα που αντιμετωπίζουν πλέον οι σύγχρονες κοινωνίες.

Επομένως το κοινωνικό κεφάλαιο συγκροτείται από το σύνολο των ενεργών διασυνδέσεων ανάμεσα στους ανθρώπους. Δηλαδή, την εμπιστοσύνη, την αμοιβαία κατανόηση, τις κοινά αποδεκτές αξίες και συμπεριφορές που ενοποιούν τις ανθρώπινες κοινότητες και τα ανθρώπινα δίκτυα και καθιστούν δυνατή τη συνεργατική δράση.

Σε κάθε κοινωνία υπάρχει συσσωρευμένο ένα κοινωνικό κεφάλαιο που σχηματικά είναι η εμπιστοσύνη μεταξύ των πολιτών. Όσο περισσότερη εμπιστοσύνη υπάρχει μεταξύ των ανθρώπων, τόσο χαμηλότερο είναι το κόστος συναλλαγής και μικρότερη η γραφειοκρατία.

Σε χώρες όπου παρατηρούνται υψηλά επίπεδα συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και εμπιστοσύνη στις σχέσεις τους με το κράτος, υπάρχει υψηλή αποδοτικότητα, σε πολλά διαφορετικά επίπεδα άσκησης της πολιτικής και γενικότερα του κυβερνητικού έργου.

Λαμβάνοντας όλα τα παραπάνω υπόψιν οδηγούμαστε αναγκαστικά στην παρακάτω διαπίστωση.

Όταν ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου βρισκόταν στην αντιπολίτευση, πριν περίπου ένα χρόνο, συμβουλευόμενος από τους ικανότατους ξένους αδρά αμειβόμενους συμβούλους, έκανε λόγο για το κοινωνικό κεφάλαιο, στην προσπάθειά του να κερδίσει τόσο τις εντυπώσεις όσο και τις επικείμενες εκλογές. Μιλώντας λοιπόν για την συμμετοχική δημοκρατία, που όπως αναφέραμε παραπάνω αποτελεί τον κύριο πυλώνα του κοινωνικού κεφαλαίου, κατάφερε να πείσει και να κερδίσει τις εκλογές. Κέρδισε γιατί ο ελληνικός λαός πίστεψε ότι αναπτυσσόταν μια σχέση εμπιστοσύνης, αμοιβαίας κατανόησης, με κοινά αποδεκτές, μεταξύ κράτους και πολιτών, αξίες και συμπεριφορές που θα ενοποιούσαν τα ανθρώπινα κοινωνικά δίκαια και θα καθιστούσαν δυνατή τη συνεργατική δράση πολιτών – κράτους. Με άλλα λόγια, ο ελληνικός λαός πίστεψε ότι η πολλά υποσχόμενη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ θα λάμβανε υπόψη στη χάραξη της πολιτικής της το κοινωνικό κεφάλαιο. Εξάλλου πολλές φορές ο ίδιος ο Γεώργιος Παπανδρέου είχε τονίσει την «συμμετοχική δημοκρατία».

Αυτό που δεν γνώριζε ο λαός που τους εμπιστεύτηκε ήταν ότι όλα επί κοινωνικού κεφαλαίου ήταν απλά τρείς γραμμές στην περσινή ομιλία του Γεωργίου Παπανδρέου στη ΔΕΘ. Τρείς γραμμές υπαγορευμένες από κάποιον έξυπνο συμβουλάτορα με άγνωστο νόημα για αυτόν που τις ξεστόμισε. Την άγνοια της κυβέρνησης για το νόημα και στην αξία του κοινωνικού κεφαλαίου την συμπαρομαρτούν οι πράξεις και οι αποφάσεις της. Την φανερώνει η ψυχρή της πολιτική στο να ευημερούν οι αριθμοί και όχι οι πολίτες αυτής της χώρας. Δόλιο ψέμα η υποσχόμενη «συμμετοχική δημοκρατία» που καθιστά την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ αφερέγγυα. Όχι μόνο δεν υπάρχει καμιά συνεργατική δράση πολιτών – κράτους, αλλά πολύ περισσότερο οι πολίτες αισθάνονται την περιθωριοποίηση και τον αποκλεισμό από τα κέντρα αποφάσεων. Αποφάσεων που θα επηρεάζουν τόσο την δική τους ζωή όσο και το μέλλον των παιδιών τους

Είναι ολοφάνερο πλέον ότι αυτή η κυβέρνηση έχει απολέσει το κοινωνικό κεφάλαιο στο οποίο οφείλει και την ύπαρξή της. Το παράξενο δεν είναι αυτή η καθαυτή απώλεια του κοινωνικού κεφαλαίου. Αυτό ήταν κάτι αναμενόμενο για όσους γνώριζαν ότι όσα έλεγε πέρσι στη ΔΕΘ ο σημερινός πρωθυπουργός ήταν απλά μερικές λέξεις στην ξενόγραφη ομιλία του. Το παράξενο είναι ότι αυτή η κυβέρνηση δεν αντιλαμβάνεται που θα οδηγήσει αυτή η απώλεια. Δεν αντιλαμβάνεται το τι θα επακολουθήσει

Οψόμεθα…


aitolia

Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...