Οι ματιές στο μέλλον πάντα γοήτευαν τους ανθρώπους. Μάγοι, Πυθίες, και ιερείς, καταλάμβαναν ιδιαίτερες και τιμητικές θέσεις στα συστήματα εξουσίας του παρελθόντος. Οι σύγχρονοι μάντεις προφανώς έχουν αλλάξει στιλ και μεθόδους. Δε διεκδικούν περίοπτη θέση, ούτε υποστηρίζουν πως έχουν επαφή με το υπερπέραν. Οι προβλέψεις τους είναι αποτέλεσμα εξαντλητικών μελετών, αναλύσεων και ερευνών, με την αξιοποίηση τεράστιων βάσεων δεδομένων και πληροφοριών. Σε κάθε περίπτωση πάντως, και αυτοί, όπως οι πυθίες της αρχαιότητες φιλοδοξούν να ρίξουν υπερβούν το σήμερα και να ρίξουν μια κλεφτή ματιά στο μέλλον (Οι παγκόσμιες τάσεις μέχρι το 2025. ενας κόσμος υπό μετασχηματισμό).

Διαβάσαμε τη μελέτη του αμερικανικού ιερατείου την βρήκαμε ενδιαφέρουσα και τεκμηριωμένη και παρουσιάζουμε μια σύνοψη, αφού προηγουμένως επισημάνουμε τα εξής σημαντικά:

· Η εν λόγω μελέτη είναι καταγραφή των παγκόσμιων τάσεων από αμερικανικές υπηρεσίες.

· Οι τάσεις αποτελούν προκλήσεις ή ευκαιρίες που έχουν να αντιμετωπίσουν ή να αξιοποιήσουν οι «παίκτες» στη Διεθνή Σκηνή.

· Οι «μαύρες εκτιμήσεις» που εμπεριέχονται στην μελέτη, θα πρέπει κανείς να λάβει υπόψη του ότι αντανακλούν και την γενικότερη απογοήτευση των Αμερικανών για το τέλος της παγκόσμιας μονοκρατορίας τους

· Στο τέλος των κειμένων που αποτελούν απόδοση των όσων διαβάσαμε στη μελέτη, υπάρχει ένα μικρό κείμενο που φιλοδοξεί να τοποθετήσει την Ελλάδα στο μέλλον (2025) λαμβάνοντας υπόψη τις τάσεις, όπως τις καταγράφουν οι Αμερικανοί. Γι αυτό το κείμενο δεν έχουν ρτην παραμικρή ευθύνη οι αμερικανικές υπηρεσίες. Είναι (κατά)δικό μας.

· Τέλος μια άκρως απαραίτητη ιδεολογική (ας μας επιτραπεί) σημείωση: Η ιστορία γράφεται , τελικά, από τους ανθρώπους και τους αγώνες τους, κι όχι από τα ιερατεία της εξουσίας.

Σχετικά βέβαιο: Θα έχει ανατείλει ένα νέο Πολυπολικό Διεθνές Σύστημα με την άνοδο της Κίνας, της Ινδίας και άλλων δυνάμεων. Η σχετική δύναμη άλλων, μη κρατικών οντοτήτων όπως επιχειρήσεων, φυλών, ομάδων θρησκευτικών και εγκληματικών δικτύων επίσης θα έχει ενισχυθεί

Αντίκτυπος: μέχρι το 2025 αυτό που αποκαλούμε «διεθνή κοινότητα» ως σύνθεση των εθνών- κρατών δεν θα υπάρχει. η ισχύς θα έχει διαμοιραστεί και μεταξύ νέων «παικτών» που ετοιμάζονται να εμφανιστούν στη σκηνή επιβάλλοντας νέους κανόνες. Όσο οι κίνδυνοι εξ αιτίας των μετασχηματισμών μεγαλώνουν, τόσο οι δυτικές παραδοσιακές συμμαχίες θα εξασθενούν, υποχωρώντας—ως ένα βαθμό– στις απαιτήσεις των νέων δυνάμεων .

Στην προσπάθεια τους να φτάσουν τα μοντέλα πολιτικής και κυρίως οικονομικής ανάπτυξης της δύσης, ολοένα και περισσότερες χώρες θα «γοητευτούν» από το «εναλλακτικό μοντέλο» της Κίνας

Σχετικά βέβαιο: η πρωτοφανής μετατόπιση πλούτου και οικονομικής δύναμης από τη δύση προς την Ανατολή που ήδη παρατηρείται θα συνεχιστεί. Οι ΗΠΑ θα εξακολουθήσουν να είναι η ισχυρότερη χώρα, όμως θα υπάρξει περιορισμός της παγκόσμιας επικυριαρχίας τους. Με τη συνεχιζόμενη ανάπτυξη περισσότερο από 1,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι μέχρι το 2025 θα ασκήσουν μεγαλύτερη πίεση στους πόρους για ενέργεια, τροφή και νερό

Αντίκτυπος: καθώς κάποιες χώρες ενισχύονται οικονομικά αυξάνονται και οι απαιτήσεις και ο ρόλος τους στο γεωπολιτικό σύστημα σταθερότητας. Αυτή η μετάβαση οδηγεί χώρες, όπως η Ρωσία, στον πειρασμό να αμφισβητήσουν τη «δυτική τάξη».

Η οικονομική και στρατιωτική συρρίκνωση είναι πιθανό να υποχρεώσει τις ΗΠΑ σε δύσκολες «τράμπες» ανάμεσα σε εσωτερικές προτεραιότητες και στόχους της εξωτερικής της πολιτικής.

Οι τεχνολογικές καινοτομίες θα αποτελέσουν το κλειδί για την εξασφάλιση «κερδών» αυτήν την περίοδο .Οι σημερινές τεχνολογίες προς το παρόν είναι ανεπαρκείς για να αντικαταστήσουν την παραδοσιακή ενεργειακή αρχιτεκτονική στο ρυθμό που απαιτεί η ραγδαία αύξηση των αναγκών. Όποια δύναμη βρεθεί στην πρωτοπορία της έρευνας και των αλλαγών της ενεργειακής αρχιτεκτονικής θα αποκτήσει πλεονεκτήματα στην παγκόσμια σκακιέρα.

Σχετικά βέβαιο: θα παρατηρηθεί μια δραματική αλλαγή στη δημογραφική πυραμίδα με την εμφάνιση γερασμένων πληθυσμιακά κρατών. Ωστόσο θα συνεχίσουν να υπάρχουν κράτη με εντυπωσιακά μεγάλους ρυθμούς γεννήσεων και νεαρό πληθυσμό

Αντίκτυπος: εκτός και αν οι συνθήκες αλλάξουν δραματικά, «νεανικές χώρες» όπως το Αφγανιστάν, η Νιγηρία, το Πακιστάν η Υεμένη θα παραμείνουν πρόσφορες στην αστάθεια και στην ενδεχόμενη απόλυτη κατάρρευση και διάλυση.

Σχετικά βέβαιο: οι πιθανότητες κρίσεων πολλαπλασιάζονται ως αποτέλεσμα ραγδαίων αλλαγών στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και στην εξάπλωση των θανατηφόρων δυνατοτήτων που συνεπάγεται η διάδοση όπλων μαζικής καταστροφής.

Αντίκτυπος: η ανάγκη για δράση των ΗΠΑ ως τοπικός εξισορροπιστής στην Μέση Ανατολή θα μεγαλώσει έστω κι αν άλλοι παίκτες εκτός περιοχής, όπως η Ρωσία, η Κίνα και η Ινδία εμφανιστούν σε μεγαλύτερους από τους σημερινούς τους ρόλους

Πιθανό αλλά όχι βέβαιο: αν θα έχει ολοκληρωθεί η ενεργειακή μετάβαση από το πετρέλαιο- φυσικό αέριο

- αν και πόσο θα έχουν προχωρήσει η κλιματικές αλλαγές και ποιες περιοχές θα έχουν επηρεαστεί

- αν θα έχει ενισχυθεί ο μερκαντιλισμός σε βάρος της παγκόσμιας αγοράς

Πιθανές συνέπειες: οι υψηλές τιμές σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο επιτρέπει σε χώρες όπως Ρωσία, Ιράν να αυξήσουν τη δύναμή τους- το ρωσικό ΑΕΠ θα φτάσει της Βρετανίας

Οι ψηλές τιμές όμως ίσως πιέσουν για έρευνα και προώθηση άλλων μορφών ενέργειας. Μια τέτοια όμως εξέλιξη θα σημάνει τη στασιμότητα της ανόδου των σημερινών παραγωγών χωρών.

· πιθανό αλλά όχι βέβαιο αν θα προωθηθεί η δημοκρατία σε Ρωσία- Κίνα

· πιθανές συνέπειες απίθανος ο πολιτικός πλουραλισμός στη Ρωσία. Αύξηση μεσαίας τάξης στην Κίνα οδηγεί σε φιλελευθεροποίηση και εθνικισμό

· πιθανό αλλά όχι βέβαιο αν η ευρώπη και η Ιαπωνία ξεπεράσουν τα προβλήματα στην οικονομία και την κοινωνία που οφείλονται σε δημογραφικά δεδομένα

Αν οι μεγάλες δυνάμεις θα συνεργαστούν για να προσαρμόσουν τη δομή των διεθνών οργανώσιμων στο νέο περιβάλλον

Πιθανές συνέπειες επιτυχής ενσωμάτωση των μουσουλμάνων στην Ευρώπη μπορεί να περιορίσει τις κοινωνικές εντάσεις αλλά και να ενισχύσει το εργατικό δυναμικό. Αντίθετα, η αδυναμία Ευρώπης, Ιαπωνίας να αντιμετωπίσουν το δημογραφικό πρόβλημα θα τις οδηγήσει σε μακράς διάρκειας παρακμή.

Ο κόσμος μετασχηματίζεται

Το Διεθνές Σύστημα, έτσι όπως το ξέραμε από τον Β παγκόσμιο πόλεμο μέχρι σήμερα, θα είναι αγνώριστο το 2025. Ο μετασχηματισμός του τροφοδοτείται από την παγκοσμιοποίηση στην οικονομία, υπογραμμίζεται από την άνευ ιστορικού προηγουμένου μεταφορά πόρων από τη Δύση προς την Ανατολή και από την εμφάνιση νέων δυνάμεων στο παιχνίδι, κυρίως της Κίνας και της Ινδίας.

Η Αμερική θα παραμείνει ο ισχυρότερος παράγοντας του συστήματος, με περιορισμένες όμως τις σημερινές δυνατότητές της. Όπως συνέβη με τις ΗΠΑ τον 19ο και 20ο αιώνα , Ινδία και Κίνα θα εμφανιστούν, στην αρχή απρόθυμες αλλά στη συνέχεια ανυπόμονες, να αναλάβουν ευρύτερους ρόλους στη παγκόσμια σκακιέρα. Πάντως μέχρι το 2025 και οι δυο αυτές χώρες θα είναι προσηλωμένες περισσότερο στα εσωτερικά τους παρά στην αλλαγή του διεθνούς συστήματος

Ταυτόχρονα με την αναδιανομή ισχύος μεταξύ εθνικών κρατών θα συνεχιστεί η ενίσχυση της δύναμης μη κυβερνητικών σχηματισμών (επιχειρήσεις, θρησκευτικές οργανώσεις, φυλές, εγκληματικές οργανώσεις). Κάποια κράτη θα «απορροφηθούν» από εγκληματικά δίκτυα .

Σε περιοχές της Αφρικής και της Ασίας, κάποια κράτη θα σβήσουν εξ αιτίας της ανικανότητας των κυβερνήσεων να εξασφαλίσουν βασικές ανάγκες, συμπεριλαμβανομένης και της ασφάλειας

Μέχρι το 2025 η διεθνής κοινότητα θα συντίθεται από πολλούς «πρωταγωνιστές», γεγονός που θα απομακρύνει το όραμα της παγκόσμιας διακυβέρνησης.

Το σύστημα θα είναι πολύ- πολικό, διάσπαρτο με συστάδες μη- κυβερνητικών οντοτήτων, που και αυτές θα παίζουν το ρόλο τους. Αν και μοιάζει με τη Συμφωνία της Ευρώπης (concert of Europe) την εποχή του Μέτερνιχ, υπάρχουν και σημαντικές διαφορές: Το σύστημα είναι παγκοσμιοποιημένο και περιλαμβάνει, για πρώτη φορά , παίκτες που δεν είναι κράτη ενταγμένα σε ομάδες κοινών συμφερόντων.

Το πιο χαρακτηριστικό «σιωπηλό χαρακτηριστικό» της «νέας τάξης» του 2025 θα είναι η στροφή από τον αμερικανικό μονοπολισμό, σε μια κατ αναλογία ασχημάτιστη (αδόμητη) ιεραρχία παλιών δυνάμεων, νέων δυνάμεων, καθώς και εξασθένιση της ισχύος των κρατών υπέρ των μη κυβερνητικών οντοτήτων.

Αν και οι αλλαγές δεν θα είναι ραγδαίες σε ταχύτητα, περικλείουν σημαντικότατους πιθανούς κινδύνους, όπως , ράλι πυρηνικών εξοπλισμών στη Μέση Ανατολή, ακόμη και ενδοκρατικές διαμάχες για τους πόρους (ενέργεια, φαγητό, νερό)

Αλλαγή παρά συνέχεια

Η ταχεία αποδόμηση της παρούσας Διεθνούς Τάξης συνεπάγεται γεωπολιτικές προκλήσεις, ασυνέχεια, εκπλήξεις και σοκ. Για παράδειγμα , το δυτικό μοντέλο του οικονομικού φιλελευθερισμού, της δημοκρατίας και του κοσμικού κράτους, που κάποιοι θεωρούσαν νομοτελειακή κατάληξη όλων των σχηματισμών θα χάσει τη λάμψη του μεσοπρόθεσμα τουλάχιστον

Σε κάποιες περιπτώσεις το στοιχείο της έκπληξης είναι μόνο θέμα χρόνου: Για παράδειγμα η ενεργειακή μετάβαση από την «εποχή του πετρελαίου» σε μια άλλη (ακόμη κανείς δεν μπορεί να την ονομάσει, αφού δεν είναι ακόμη σαφές τι θα αντικαταστήσει το πετρέλαιο για την παραγωγή ενέργειας) είναι αναπόφευκτη. Μόνο ερώτημα γύρω από αυτό το θέμα , είναι πότε και πως , απότομα ή σταδιακά, αυτή η μετάβαση θα συμβεί.

Οι νέες τεχνολογίες μπορούν να προσφέρουν λύσεις και εναλλακτικές πρακτικές για τα καύσιμα αλλά και για την εξασφάλιση της τροφής και του νερού. Αυτό που ωστόσο δεν είναι βέβαιο είναι το πως οι νέες τεχνολογίες θα ενσωματωθούν στην παραγωγή με τρόπο που να μην ανακόψει τους ρυθμούς της οικονομικής ανάπτυξης.

Μια τέτοια επιβράδυνση θα θέσει σε κίνδυνο την ανατολή νέων δυνάμεων και θα υπονομεύει τις φιλοδοξίες τους στο γεωπολιτικό παιχνίδι.

Τρία σενάρια

Σενάριο α: ο κόσμος χωρίς τη Δύση

Αυτός ο κόσμος περιγράφεται στην μελέτη των αμερικανικών υπηρεσιών με τη βοήθεια μιας φανταστικής επιστολής από τον μελλοντικό ηγέτη του Οργανισμού της Σαγκάης (Shanghai Cooperation Organization (SCO)).

O SCO, αξίζει να σημειωθεί είναι ήδη συγκροτημένος κυρίως ως «σύστημα » οικονομικής συνεργασίας μεταξύ Ρωσίας, Κίνας, Καζακστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν. Ο SCO και σήμερα ακόμη δεν κρύβει την τάση του να επεκταθεί γεωγραφικά, αλλά και να αποκτήσει στρατιωτικές υποδομές.

Στη φανταστική, προς χάριν του σεναρίου, επιστολή, διακρίνεται η διάθεση των νέων δυνάμεων να υποσκελίσουν τη Δύση στην παγκόσμια ηγεσία.

Οι ΗΠΑ εξοβελίζονται από την κεντρική Ασία (και το Αφγανιστάν) οι Ευρωπαίοι δεν έχουν τη δυνατότητα να αντικαταστήσουν τους Αμερικανούς. Ρωσία, Κίνα και άλλες δυνάμεις εμφανίζονται ικανές να σταματήσουν την αποσταθεροποίηση αναλαμβάνοντας την ηγεσία στην περιοχή.

Η SCO, αρχίζει να ενδυναμώνεται την ίδια στιγμή που το ΝΑΤΟ εξασθενεί. Ο οικονομικός ανταγωνισμός Αμερικανών και ΕΕ με την Κίνα οξύνεται οδηγώντας ξανά σε τακτικές προστατευτισμού.

Ρωσία και Κίνα συνομολογούν «γάμο σκοπιμότητας» και άλλες δυνάμεις όπως Ινδία και Ιράν βρίσκονται πολύ κοντά τους.

Χαρακτηριστικό είναι η έλλειψη ενός σταθερού μπλοκ είτε στο δυτικό είτε στο μη δυτικό κόσμο. Το γεγονός αυτό εντείνει την αστάθεια και απειλή την παγκοσμιοποίηση αλλά και την ειρήνη

Σενάριο β΄: Η έκπληξη του Οκτωβρίου.

Αυτός το σενάριο μιλάει για μια περιβαλλοντική- οικονομική καταστροφή, εξ αιτίας των κλιματικών αλλαγών, ασύλληπτης κλίμακας.

Ο ζοφερός αυτός κόσμος περιγράφεται μέσα από τις σελίδες ημερολογίου ενός μελλοντικού αμερικανού προέδρου.

Πολλές χώρες είναι απορροφημένες στο στόχο της ανάπτυξης με τεράστιο κόστος την επιβάρυνση της μόλυνσης του περιβάλλοντος.

Η επιστημονική κοινότητα δεν είναι ικανή να ορίσει συγκεκριμένα όρια συναγερμού .Αν και υπάρχουν προειδοποιήσεις ότι έχει ξεπεραστεί το όριο πέρα από το οποίο η κλιματική αλλαγή και συνέπειές της μπορούν να ταρακουνήσουν συθέμελα το διεθνές σύστημα, δεν έχουν ακουστεί.

Η Νέα Υόρκη, με βάση αυτό το καταστροφικό σενάριο, πλήττεται από υπερ μεγέθη τυφώνα προϊόν της κλιματικής αλλαγής. Ο υπόλοιπος κόσμος αρχίζει να αναλαμβάνει το τεράστιο οικονομικό κόστος της αντιμετώπισης του κλιματολογικού Αρμαγεδώνα. Πρώτες κινήσεις είναι η αντιμετώπιση της ανόδου της στάθμης των θαλασσών με μια γιγαντιαία κινητοποίηση για την μετακίνηση των παράκτιων πόλεων σε ολόκληρη τη γη!!!

Σενάριο γ΄: πολεμική κρίση τεράστιας κλίμακας

Σε αυτόν τον κόσμο η κρίση ξεσπά ανάμεσα στην Κίνα και την Ινδία για την πρόσβαση σε ζωτικές πηγές .Άλλες δυνάμεις επιχειρούν να μεσολαβήσουν πριν η κρίση εξαπλωθεί σε παγκόσμια πυρκαγιά. Η κίνα είναι καχύποπτη για το ρόλο και άλλων δυνάμεων, πέρα από την Ινδία, που εποφθαλμιούν τις ενεργειακές της πηγές.

Λάθος εκτιμήσεις και υπολογισμοί οδηγούν τελικά στη σύγκρουση. Αυτό το σενάριο υπογραμμίζει τη σπουδαιότητα της εξασφάλισης ενεργειακών και άλλων πόρων προκειμένου να συνεχιστεί η ανάπτυξη μιας χώρας ως μεγάλη δύναμη.. Το σενάριο δείχνει τους κινδύνους που κρύβει ο πολυπολικός κόσμος και τις συγκρούσεις που μπορεί να ξεσπάσουν μεταξύ αναδυόμενων δυνάμεων, καθώς και νέων και παλιών δυνάμεων

Η παγκοσμιοποιημένη οικονομία

Η οικονομική δύναμη είναι καθ οδό από τη Δύση προς την Ανατολή. Αυτό συμβαίνει εξ αιτίας δύο παραγόντων.

Πρώτον, οι υψηλές τιμές πετρελαίου και των καταναλωτικών αγαθών δημιουργούν εξαιρετικές συνθήκες κερδών για τα κράτη του Κόλπου και τη Ρωσία

Δεύτερο, χαμηλό κόστος εργασίας σε συνδυασμό με κυβερνητικές κεντρικές πολιτικές έχουν οδηγήσει τη μεγάλη βιομηχανική παραγωγή αλλά και τον τομέα των υπηρεσιών στην Ασία.

Τις συνέπειες της «επενδυτικής επέκτασης» στην Ασία, κυρίως στην Κίνα και την Ινδία, υφίσταται η ¨Λατινική Αμερική (πλην Βραζιλίας και κάποιων ακόμη χωρών) και η Αφρική όπου επικρατεί επενδυτική ανομβρία.

Η κατάσταση αυτή έχει παγιωθεί και δεν φαίνεται δυνατό να αλλάξει δίχως εξαιρετικά επώδυνο τρόπο για όλους.

Επιστροφή στο μέλλον

Κίνα και Ινδία 2 αιώνες πριν παρήγαγαν το 30 και το 15% του παγκόσμιου πλούτου αντίστοιχα. Αυτοί οι δύο γίγαντες μέχρι το 2025 θα ξεπεράσουν το συνολικό ακαθάριστο προϊόν όλων των υπόλοιπων κρατών του κόσμου, πλην ΗΠΑ και Ιαπωνίας. Γύρω στο 2025 αυτές οι δύο χώρες θα είναι πανίσχυρες αλλά πολλοί από τους κατοίκους τους (πλειοψηφία) θα είναι φτωχοί σε σχέση με τους δυτικούς.

Η προβλεπόμενη ανάπτυξη των Βραζιλίας, Ρωσίας, Ινδίας και Κίνας θα τις τοποθετήσει υψηλότερα από το γνωστό σήμερα G-7. Σύμφωνα με τις ίδιες προβλέψεις οι ισχυρότερες οικονομίες περί το 2025 θα είναι κατά σειρά: ΗΠΑ, Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία, Γερμανία, Βρετανία Γαλλία και Ρωσία. Ειδικότερα η Κίνα εμφανίζει ήδη τη δύναμή της. Το 2008 τα αποθεματικά της ξεπερνούν τα 2 τρις δολάρια.

Μια νέα γενιά επιχειρήσεων αναφέρονται ευθέως στις νέες δυνάμεις που αναδύονται, εξυπηρετώντας τες να εδραιώσουν τη θέση τους στην παγκόσμια αγορά.

Είναι χαρακτηριστικό ότι από τις 100 νέες κορυφαίες παγκοσμίως πολυεθνικές οι 84 προέρχονται από Βραζιλία, Ρωσία, Κίνα και Ινδία.

Διόγκωση της μεσαίας τάξης

Έχουμε ζήσει μια πρωτοφανή στην ιστορία της ανθρωπότητας κατάσταση: Μεταξύ του 1999 και του 2004 περισσότερα από 134 εκατομμύρια άτομα ξέφυγαν από την απόλυτη φτώχια.

Τις επόμενες δεκαετίες σύμφωνα με τις προβλέψεις της παγκόσμιας τράπεζας ο αριθμός των ανθρώπων που θα ανήκουν στην παγκόσμια «μεσαία τάξη» θα κυμανθεί από 440 έως 1,2 δισ . δηλαδή μεταξύ 7,6 και 16.1%, .Οι περισσότερες από τις νέες εισόδους στη μεσαία τάξη θα προέρχονται από την Κίνα και την Ινδία.

Αυτή η προοπτική έχει και τη σκοτεινή της πλευρά: Περισσότερη φτώχια για τις περίκλειστες χώρες και αυτές που δεν έχουν πλουτοπαραγωγικές πηγές. Το 2025 το 63% του παγκόσμιου πληθυσμού θα είναι ακόμη φτωχότερο από σήμερα.

Κράτος καπιταλιστής

Η μεγαλειώδης έξοδος εκατομμυρίων ανθρώπων από την απόλυτη φτώχεια, κυρίως λόγω της ανόδου της Κίνας και της Ινδίας, δεν περιγράφει ολόκληρη την πραγματικότητα. Σήμερα ο πλούτος δεν κατευθύνεται απλώς από Δύση προς Ανατολή αλλά συγκεντρώνεται κυρίως κάτω από τον κρατικό έλεγχο. Η τρέχουσα παγκόσμια οικονομική κρίση ενδεχομένως θα εδραιώσει το αίτημα για ισχυρό ρόλο του κράτους.

Με εξαίρεση την Ινδία οι αναδυόμενες χώρες Κίνα, Ρωσία, χώρες του κόλπου ακολουθούν δυσδιάκριτες(μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού) οικονομικές πολιτικές . Με τον όρο κρατικός καπιταλισμός χαρακτηρίζονται οι οικονομίες που «παίζουν» στην διεθνή αγορά με κεντρικό σχεδιαστή το κράτος.

Εκτός από Κίνα και Ρωσία έτσι «παίζουν» η Νότιος Κορέα, η Ταιβάν η Σιγκαπούρη.

Το «ωραίο» είναι ότι μεσούσης της οικονομικής κρίσης αυτόν το δρόμο φαίνεται ότι ακολουθούν και οι υπόλοιπες χώρες στη δύση

Κινδυνεύει η παγκοσμιοποίηση από τη σημερινή κρίση;

Οι επιπτώσεις της κρίσης εξαρτώνται από τη στάση των κυβερνήσεων. Προληπτικές δράσεις νομισματικής και οικονομικής πολιτικής πιθανότατα θα κατευνάσουν τον σημερινό πανικό και οι υφέσεις των οικονομιών θα αντιμετωπιστούν. Ωστόσο η μείωση της ανάπτυξης θα ανακόψει τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης ενισχύοντας την πίεση για προστατευτισμό και οικονομική πολυδιάσπαση .

Η κρίση επιταχύνει τη διαδικασία αναζήτησης νέας ισορροπίας του παγκόσμιου συστήματος.. Οι αναπτυσσόμενες χώρες δέχτηκαν ισχυρό χτύπημα. Πολλές, όπως το Πακιστάν με το τεράστιο έλλειμμα βρίσκονται σε κρίσιμο κίνδυνο. Ακόμη κι αυτές οι χώρες με μεγάλα αποθεματικά όπως η Ν. Κορέα και η Ρωσία έχουν δεχτεί μεγάλο χτύπημα.

Ταχεία άνοδος της ανεργίας και του πληθωρισμού μπορεί να προκαλέσει εκτεταμένη πολιτική αστάθεια και να εκτροχιάσει τις αναδυόμενες δυνάμεις από τους στόχους τους.

Όμως, χώρες όπως η Ρωσία, η Κίνα και οι πετρελαιοπαραγωγές της Μ/ Α στην περίπτωση που αποφύγουν την εσωτερική κρίση, μπορούν να βρεθούν στη θέση να αξιοποιήσουν τα μεγάλα τους αποθέματα (ενεργειακά, ή συναλλαγματικά) ώστε να «αγοράσουν» επιρροή, παρέχοντας άμεση οικονομική βοήθεια σε χώρες που δοκιμάζονται από την κρίση , εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο πολιτικά ανταλλάγματα και επέκταση της επιρροής τους στην ευρύτερη περιοχή τους.

«Φιλελεύθερος» προστατευτισμός

Στη Δύση η μεγαλύτερη αλλαγή, που δεν ήταν αναμενόμενη πριν το ξέσπασμα της κρίσης, είναι η αύξηση του ρόλου του κράτους στην οικονομική διαδικασία. Οι δυτικές κυβερνήσεις τώρα αναλαμβάνουν μεγάλους τομείς του οικονομικού τομέα τους οποίους πρέπει και να διαχειριστούν , πιθανότατα με τον έλεγχο των αγορών.

Η κρίση υπενθύμισε και ενδυνάμωσε τις εκκλήσεις για ένα νέο bretton woods και καλύτερο έλεγχο της παγκόσμιας οικονομίας. Οι ηγέτες έτσι κι αλλιώς αντιμετωπίζουν την πρόκληση για την «ανακαίνιση» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και να επινοήσουν νέους αποτελεσματικούς κανόνες που θα ανταποκρίνονται επιτυχώς στις ανάγκες των κρατών ανεξαρτήτως καπιταλιστικού μοντέλου και επιπέδου ανάπτυξης

Σε περίπτωση που η εν λόγω προσπάθεια αποτύχει να αναφερθεί στο σύνολο των προβλημάτων και των απαιτήσεων, τότε οι χώρες θα οδηγηθούν σε πολιτικές προστατευτισμού, οδηγώντας την παγκόσμια αγορά στον κατακερματισμό.

Γυναίκες και γεωπολιτική

Η οικονομική και πολιτική ενδυνάμωση των γυναικών είναι δυνατό να μεταμορφώσει το παγκόσμιο τοπίο τα επόμενα 20 χρόνια. Η τάση αυτή είναι ήδη εμφανής στο πεδίο της οικονομίας. .Η έκρηξη της παγκόσμιας παραγωγής τα τελευταία χρόνια είναι αποτέλεσμα τόσο των τεχνολογικών επιτευγμάτων όσο και της ένταξης των γυναικών στην παραγωγική διαδικασίας (αξιοποίησης των ανθρωπίνων πόρων μέσω της βελτίωσης της υγείας, παιδείας και ευκαιριών εκπαίδευσης των γυναικών) .

· Η κυριαρχία των γυναικών στην εξαγωγική βιομηχανική παραγωγή αποτελεί το κλειδί της οικονομικής επιτυχίας στις ασιατικές οικονομίες ...

· Τα επόμενα 20 χρόνια θα ενταθεί, κυρίως στην Ασία η είσοδος των γυναικών στην εργασία

· Από τα στατιστικά στοιχεία προκύπτει πως , όσο μεγαλύτερο είναι το επίπεδο εκπαίδευσης των γυναικών τόσο μεγαλύτερο και το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν μιας χώρας

· Η εκπαίδευση – ένταξη των γυναικών στην παραγωγική διαδικασία συμβάλλει στη μείωση των γεννήσεων και μακροπρόθεσμα συνεπάγεται καλύτερη φροντίδα- συνθήκες για τα παιδιά και κοινωνική σταθερότητα

Αν και η συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική είναι μικρότερη από ότι στην παραγωγική διαδικασία , η μεγαλύτερη συμμετοχή γυναικών στα κοινά δημιουργεί τη τάση αλλαγής των κυβερνητικών προτεραιοτήτων. Είναι διαπιστωμένο ότι όσο μεγαλύτερη είναι η συμμετοχή των γυναικών σε κυβερνήσεις τόσο δίνεται μεγαλύτερη σημασία σε κοινωνικά ζητήματα όπως υγεία- περιβάλλον.

Αν αυτή η τάση συνεχιστεί τα επόμενα 20 χρόνια είναι πιθανό ότι πολλές χώρε ς να κατευθύνουν πόρους τους σε προγράμματα κοινωνικά σε βάρος των στρατιωτικών δαπανών.

Οι μουσουλμάνες

Πουθενά αλλού δεν είναι ο ρόλος των γυναικών τόσο σημαντικός για τις γεωπολιτικές αλλαγές, απ' ότι στο μουσουλμανικό κόσμο. Οι μουσουλμάνες αφομοιώνονται ευκολότερα στο δυτικό κόσμο απ ότι οι άνδρες, επειδή —κατά ένα μέρος— έχουν καλύτερες επιδόσεις από ότι οι άνδρες στο εκπαιδευτικό σύστημα. Το γεγονός αυτό τους επιτρέπει να έχουν πρόσβαση σε καλύτερες δουλειές από τους άνδρες .

Ετσι κι αλλιώς οι μουσουλμάνες εντασσόμενες στην παραγωγή, αμφισβητούν τον παραδοσιακό τους ρόλο στην οικογένεια. Αυτό βραχυπρόθεσμα εξωθεί τους νεαρούς μουσουλμάνους σε ακραίες ισλαμικές θέσεις. Εν τούτοις, μακροπρόθεσμα οι γυναίκες θα μπορούσαν να δείξουν το δρόμο για μεγαλύτερη κοινωνική ένταξη και μείωση του θρησκευτικού εξτρεμισμού.

Λατινική Αμερική

Πολλές χώρες της Λ. Αμερικής θα έχουν πραγματοποιήσει βήματα προόδου στην οικονομία και θα έχουν εμπεδώσει δημοκρατικούς θεσμούς μέχρι το 2025.

Μάλιστα κάποιες από αυτές τις χώρες θα μπορούν να χαρακτηριστούν μεσαίες (περιφερειακές) δυνάμεις. Κάποιες άλλες ειδικότερα αυτές που κυριαρχούνται σήμερα από λαϊκίστικες πολιτικές θα μείνουν πίσω από τις εξελίξεις. Επίσης θα υπάρξουν χώρες, όπως η Αϊτή που θα γίνουν ακόμη φτωχότερες απ ότι είναι σήμερα με μεγαλύτερα ακόμη πολιτικά προβλήματα (ακυβερνησία κλπ) .

Προβλήματα εσωτερικής δημόσιας ασφάλεια θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν και σε κάποιες περιπτώσεις θα είναι αδύνατη, ή πολύ δύσκολη η διαχείρισή τους.

Τα όρια της Βραζιλίας

Η Βραζιλία θα αναδειχτεί η ηγέτιδα δύναμη στην περιοχή αλλά η προσπάθεια της να προωθήσει την «ενοποίηση» της Νότιας Αμερικής» θα αποδώσει μόνο εν μέρει.

Βενεζουέλα και Κούβα θα διατηρήσουν κάποια υποτυπώδη επιρροή αλλά τα οικονομικά τους προβλήματα θα περιορίσουν την πειστικότητα των προτάσεών τους.

Οι ΗΠΑ πρόκειται να χάσουν την παραδοσιακή τους προνομιακή θέση στην περιοχή και τη πολιτική επιρροή που αυτή η θέση μέχρι σήμερα συνεπάγονταν, εκτός και αν καταφέρουν να εξασφαλίσουν μια μόνιμη και ουσιώδη και ενεργητική λειτουργία της αγοράς.

Στη Λ. Αμερική η οικονομία θα αναπτύσσεται με ρυθμό 4%. Η μείωση του επιπέδου φτώχειας θα είναι ελάχιστη, όπως ελάχιστος θα είναι και ο περιορισμός της παραοικονομίας. Και το 2025 η περιοχή θα είναι μακριά από τα στάνταρ στην εκπαίδευση, στο τομέα της υγείας κλπ

Βραζιλία, Χιλή, Κολομβία και Μεξικό θα εμφανιστούν ως σημαντικές ενεργειακές δυνάμεις με τις δυνατότητες παραγωγής που έχουν σε πετρέλαιο, φυσικό, αέριο, βιοκαύσιμα. Ωστόσο ο κρατικός έλεγχος αυτών των τομέων και η πολιτική αστάθεια θα περιορίσουν τις δυνατότητες πλήρους ανάπτυξης αυτών των πόρων. Σε κάθε περίπτωση η ανάπτυξη στη Λ. Α. θα είναι μικρότερη από την αναμενόμενη στην Ασία.

Κάποιες περιοχές στη Λ.Α θα εξακολουθήσουν να είναι μεταξύ των επικίνδυνων περιοχών του κόσμου. Δίκτυα διακίνησης ναρκωτικών, διακρατικά εγκληματικά καρτέλ και τοπικές συμμορίες θα εξακολουθήσουν να υπονομεύουν τη δημόσια ασφάλεια. Βαθμιαία θα εξασθενίσει ακόμη περισσότερο το «κράτος δικαίου» και κάποιες μικρές χώρες στην κεντρική Αμερικής και την καραϊβική θα βρεθούν στο όριο της απόλυτης κατάρρευσης.

Δημογραφική δυσαρμονία

Πληθυσμοί που μεγαλώνουν, φθίνουν και διαφοροποιούνται την ίδια στιγμή

Οι δημογραφικές τάσεις περιγράφουν μια κοσμογονία αλλαγών. Σε περισσότερες από 50 χώρες ο πληθυσμός θα αυξηθεί κατά 1/3 και σε κάποιες περιπτώσεις κατά 2/3.

Οι χώρες με πληθυσμιακή έκρηξης βρίσκονται (το 2/3 απ΄ αυτές) στην υποσαχαρική Αφρική. Οι υπόλοιπες στη Μέση Ανατολή και την Ασία

Ανάμεσα στο 2009 και 2025 ο παγκόσμιος πληθυσμός θα αυξηθεί κατά 1,2 δισεκατομμύρια. Δηλαδή, από 6.8 στα 8 δις.

Αν και υπάρχει σαφής αυξητική τάση του παγκόσμιου πληθυσμού ο ρυθμός αύξησής είναι μικρότερος από το παρελθόν. Π.Χ. από το 1980 μέχρι σήμερα είχαμε αύξηση του πληθυσμού κατά 2,4 δις.

Η Δύση (ΕΕ .Ιαπωνία, ΗΠΑ, Καναδάς, Αυστραλία, Ν. Ζηλανδία) θα συνεισφέρει στην παγκόσμια αύξηση του πληθυσμού μέχρι το 2025 λιγότερο από 3% . Το υπόλοιπό 97% θα καλυφθεί από Αφρική Ασία.

Μέχρι το 2025 λιγότερο από 16% του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζει στη Δύση (το 2009 ήταν 18% και το 1980 24%).

Η μεγαλύτερη αύξηση θα προέρχεται από την Ινδία και θα αντιπροσωπεύει το 1/5 της συνολικής πληθυσμιακής αύξησης. Το 2025 η Ινδία αναμένεται να είναι περίπου 1, 5 δις. (240 εκ. περισσότερο από το σημερινό πληθυσμό της)

Στην Κίνα θα προστεθούν περισσότερα από 100 εκ άνθρωποι, και ο συνολικός πληθυσμός της θα φτάσει το 1,3 δις.

Οι χώρες κάτω της Σαχάρας στην Αφρική αναμένεται να προσθέσουν περίπου 350 εκ στον παγκόσμιο πληθυσμό. Της Λατινικής Αμερικής και καραϊβικής 100. εκ ακόμη.

Μέχρι το 2025 η Ρωσία Ουκρανία, περισσότερες χώρες της Ευρώπης και Ιαπωνία αναμένεται να δουν τον πληθυσμός τους να μειώνεται σε διάφορα ποσοστά που φτάνουν μέχρι και το 10% (Ρωσία, Ουκρανία)

Οι μόνες δυτικής κουλτούρας χώρες που για διάφορους λόγους θα διασωθούν δημογραφικά είναι οι ΗΠΑ (40 εκατομμύρια αύξηση μέχρι το 2025), ο Καναδάς(4,5 εκ) και Αυστραλία (3 εκ)

Μέχρι το 2025 θα παρατηρηθεί ένα πρωτόγνωρο χάσμα μεταξύ των χωρών με γερασμένο πληθυσμό και άλλων με νεαρό και θα συνεχίσει να διευρύνεται.

Στις «γερασμένες χώρες» κατατάσσονται αυτές που ο πληθυσμός τους κάτω των 30 ετών είναι λιγότερος από το 1/3 του συνολικού.

«Νέες χώρες» αυτές που ο πληθυσμός κάτω των 30 αντιπροσωπεύει το 60% του συνολικού:

Το «μπουμ» των συνταξιούχων

Οι ανεπτυγμένες χώρες με ελάχιστες εξαιρέσεις (ΗΠΑ) έχουν φτάσει σε ένα δημογραφικό ακρότατο σημείο. Σήμερα 7 στους 10 ανθρώπους είναι σε ηλικία (μεταξύ 15 -64) που οι άνθρωποι παραδοσιακά εργάζονται. Αυτός ο αριθμός ποτέ δεν ήταν τόσο υψηλός και ούτε πρόκειται να ξαναεμφανιστεί στους στατιστικούς δείκτες.

Σε κάθε αναπτυγμένη χώρα θα αλλάξει ο λόγος μεταξύ αυτών που εργάζονται και των συνταξιούχων. Σήμερα για κάθε συνταξιούχο έχουμε 4 εργαζόμενους, ενώ το 2025 θα έχουμε για κάθε συνταξιούχο 3 εργαζόμενους ή και λιγότερο.

· Στην Ιαπωνία το 2025 για κάθε συνταξιούχο θα αντιστοιχούν 2 εργαζόμενοι

· Η εικόνα στην Ευρώπη είναι μεικτή. Η Βρετανία, Γαλλία Βέλγιο Ολλανδία Νορβηγία έχουν το μεγαλύτερο ποσοστό γεννήσεων που ωστόσο θα είναι λιγότερο από 2 παιδιά ανά γυναίκα. Στις υπόλοιπες χώρες το ποσοστό είναι 1,5 παιδί ανά γυναίκα. όπως και στην Ιαπωνία. Για να ανατραπεί η πυραμίδα απαιτούνται 2,1 παιδιά ανά γυναίκα.

Ακόμα και αν αυξηθεί τώρα ο ρυθμός των γεννήσεων δεν μπορεί να αλλάξει για δεκαετίες η πυραμίδα όπως έχει διαμορφωθεί στην Ευρώπη και την Ιαπωνία. Αυτό μπορεί να αρχίσει να αλλάζει μετά το 2030 στην Ευρώπη και το 2040 στην Ιαπωνία.

Για να αντιμετωπιστεί η γήρανση (και τα συνεπακόλουθα) θα πρέπει να διπλασιαστεί ή να τριπλασιαστεί ο αριθμός των μεταναστών που καταλαμβάνουν θέσεις εργασίας στην Ευρώπη

Μέχρι το 2025 το 15% του πληθυσμού όλων των ευρωπαϊκών κρατών θα είναι μη ευρωπαίοι μετανάστες, οι οποίοι θα μεταφέρουν μαζί τους και τη δημογραφική τους δυναμική (περισσότερες γεννήσεις) .

Λαμβάνοντας υπόψη τη σημερινή δυσαρέσκεια των ευρωπαίων έναντι των μεταναστών, αυτή θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο όσο αυξάνεται ο αριθμός τους. Δεν αποκλείονται εντάσεις.

Τόξο αστάθειας

Μέχρι το 2025 θα έχει δημιουργηθεί ένα τόξο αστάθειας που θα περιλαμβάνει χώρες από τις Άνδεις στην Αμερική, θα επεκτείνεται στην κάτω από τη Σαχάρα Αφρική, τη Μέση Ανατολή, τον Καύκασο και θα καταλήξει στην κεντρική Ασία. Χαρακτηριστικό των χωρών που θα σχηματίζουν αυτό το τόξο, είναι η δυναμική ηλιακή πυραμίδα. Πρόκειται για χώρες με νεαρό πληθυσμό. Μέχρι το 2025 όλες αυτές οι χώρες θα έχουν αυξήσει τον πληθυσμό τους κατά 30 με 40%

Η εμφάνιση νέων οικονομικών τίγρεων μέχρι το 2025 προϋποθέτουν τη δυνατότητα ένταξης των νεαρών πληθυσμών στην παραγωγική διαδικασία. Αυτό το δημογραφικό πλεονέκτημα μπορεί να αξιοποιηθεί στην περίπτωση που οι χώρες έχουν φροντίσει να δημιουργήσουν εκπαιδευμένο και ειδικευμένο εργατικό δυναμικό, καθώς και να εξασφαλίσουν ένα πρόσφορο επενδυτικό περιβάλλον.

Σε αυτήν την κατηγορία περιλαμβάνονται, η Τουρκία, ο Λίβανος, το Ιράν, και οι χώρες της βόρειας Αφρικής (Maghreb) η Κολομβία, η Κόστα Ρίκα η Χιλή, το Βιετνάμ η Ινδονησία και η Μαλαισία.

Η παρούσα πληθυσμιακή άνοδος στο Maghreb στην Τουρκία, το Λίβανο και το Ιράν αναμένεται μειωθεί ταχύτατα μέχρι το 2025. Αντίθετα στη Γάζα, το Ιράκ, την Υεμένη τη Σαουδική Αραβία στο Πακιστάν και το Αφγανιστάν οι ρυθμοί γεννήσεων θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα.

Αν δεν αντιμετωπιστεί το τεράστιο πρόβλημα της ανεργίας οι νέοι από τις πιο ασθενείς αυτές χώρες θα μεταναστεύουν όπου είναι δυνατό μεταφέροντας μαζί τους αστάθεια και βία.

Χώρες με μεγάλους ρυθμούς γεννήσεων όπως Αφγανιστάν, Κονγκό, Αιθιοπία, Νιγηρία, Πακιστάν και Υεμένη φαίνονται καταδικασμένες να περιέλθουν στη δίνη της πολιτικής βίας και των εμφύλιων συγκρούσεων

Μετανάστευση αστικοποίηση

Η μετανάστευση πληθυσμών από αγροτικές σε αστικές περιοχές και από φτωχές σε πλούσιες χώρες θα συνεχιστεί με ταχύτητα διευρύνοντας το οικονομικό και ψυχολογικό χάσμα μεταξύ γειτονιών περιοχών.

Η Ευρώπη θα εξακολουθεί να ασκεί τη μεγαλύτερη έλξη νέων από φτωχές χώρες της Αφρικής ή της Ασίας. Μέχρι το 2025 η Κίνα, η Νότιος Ινδία και σε ένα βαθμό η Τουρκία και το Ιράν θα αποτελέσουν χώρες υποδοχής μεταναστών.

Θα μειωθεί η μετανάστευση εργατών προς τις ΗΠΑ, όσο το ενισχύεται η μεξικανική βιομηχανία και αναπτύσσονται άλλα βιομηχανικά κέντρα στη Νότιο Αμερική (Βραζιλία)

Σύμφωνα με τις προβλέψεις και εκτιμήσεις το 2025 περίπου το 57% του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζει σε αστικά περιβάλλοντα. Μέχρι τότε θα έχουν δημιουργηθεί 8 ακόμη μεγαλουπόλεις που θα προστεθούν στην λίστα των 19 μεγαλύτερων σημερινών πόλεων. Το ενδιαφέρον είναι ότι από αυτές οι 7 θα εμφανιστούν στην Ασία και η μια στην Υποσαχαρική Αφρική.

Παραδείγματα πολιτικών αλλαγών εξαιτίας δημογραφικών ανακατατάξεων

· Οι διαφορετικοί ρυθμοί γέννησης μεταξύ των ισραηλινών εθιμικών κοινοτήτων θα επιφέρει αλλαγές στη σύνθεση του κοινοβουλίου. Το 2025 οι υπερ ορθόδοξοι εβραίοι σχεδόν θα έχουν διπλασιαστεί ξεπερνώντας το 1/10 του συνολικού πληθυσμού της χώρας, γεγονός που θα κλιμακώσει την πίεση προς ακραίες πολιτικές επιλογές

· Ανεξάρτητα από την πολιτική κατάσταση το 2025 ο πληθυσμός της Δυτικής όχθης που είναι 2, 6 εκ και της λωρίδας της Γάζας θα αυξηθεί κατά 40 και 60 % αντίστοιχα, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των Παλαιστινίων στα 6 εκ και περισσότερο.. Αυτό προδικάζει μεγαλύτερες απαιτήσεις για τις στοιχειώδεις υποδομές διαβίωσής τους

· Η δυτική Ευρώπη είναι ο προορισμός για περισσότερο από 1 εκ μετανάστες τον χρόνο και τόπος διαμονής για περισσότερα από 35 εκ μεταναστών. Πολλοί από αυτούς προέρχονται από μουσουλμανικές χώρες της Β. Αφρικής και της μέσης ανατολής και ανατολικής και νότιας Ασίας. Η παρουσία των μεταναστών πιθανότατα θα οδηγήσει σε ενδυνάμωση των κεντροδεξιών συντηρητικών κυβερνήσεων και θα διασπάσει της κεντροαριστερές συμμαχίες οι οποίες ουσιαστικά δημιούργησαν το κράτος πρόνοιας στη δυτικής Ευρώπης.

Οι νέοι παίκτες

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που λαμβάνουν υπόψη το ΑΕΠ, τις αμυντικές δαπάνες, τη δημογραφική εξέλιξη και την τεχνολογική ανάπτυξη οι ΗΠΑ μέχρι το 2025 θα είναι απλώς μια από σημαντικές ισχυρές δυνάμεις στην Παγκόσμια σκακιέρα, όχι όμως η μοναδική.

Ιστορικά είναι αποδεδειγμένο πως το πολυπολικό σύστημα είναι ασταθές σε σχέση με ένα διπολικό ή μονοπολικό σαν αυτό που διαμορφώθηκε μετά την πτώση της Σοβιετικής Ενωσης.

Σήμερα ήδη οι αναδυόμενες δυνάμεις διεκδικούν το μερίδιο ισχύος τους στο διεθνές σύστημα και πολλές, ανάμεσά τους και ευρωπαικές, χώρες αμφισβητούν το (αμερικανικό) δικαίωμα της απόλυτης κυριαρχίας και ηγεμονίας.

Ινδία και Κίνα θα συνεχίσουν τις αλλαγές στις δομές τους ωστόσο τα αποτελέσματα αυτών των αλλαγών δεν είναι εγγυημένα. Και οι δυο αυτές χώρες παρά τις προόδους τους θα εξακολουθούν να υπολείπονται αισθητά από τους ευρωπαίους στο Κατά Κεφαλή Εισόδημα.

Η Ρωσία με το τεράστιο δημογραφικό πρόβλημα θα παραμείνει ισχυρή στη σκακιέρα και μέχρι το 2025, ωστόσο θα πρέπει να επανακαθορίσει τη στρατηγική της και να προετοιμάσει τις κινήσεις για την εποχή κατά την οποία τα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, Φ.Α) θα έχουν αντικατασταθεί από άλλες μορφές ενέργειας.

Πέρα λοιπόν από την Ινδία και την Κίνα που θα κάνουν δυναμική εμφάνιση στη σκακιέρα, θα υπάρξουν κάποιες ακόμη χώρες που θα παίξουν σημαντικό ρόλο: Το Ιράν, η Τουρκία και η Ινδονησία . Αυτές οι χώρες ενδεχομένως να αποτελέσουν παράδειγμα – μοντέλο για τον μουσουλμανικό κόσμο.

Η Κίνα

Σύμφωνα με τις τάσεις που καταγράφονται μέχρι το 2025 η Κίνα θα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στρατιωτική και οικονομική δύναμη στον κόσμο. Θα είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας «φυσικών πόρων» και ταυτόχρονα η χώρα με την μεγαλύτερη συμμετοχή στη μόλυνση του περιβάλλοντος.

· Τα αμερικανικά συμφέροντα θα αντιμετωπίσουν μια σημαντική πρόκληση στην περίπτωση που οι στρατιωτικές ικανότητες της Κίνας αναπτυχθούν ανάλογα με την οικονομία της, λαμβανομένης υπόψη και τις ακόρεστης κινεζικής δίψας για ενέργεια (πετρέλαιο)

Από την άλλη πλευρά η Κίνα έχει να αντιμετωπίσει σοβαρές εσωτερικές δυσκολίες. Πρόκειται για το κόστος (πολιτικό- κοινωνικό) της ανάπτυξης.

Σε γενικές γραμμές η κινεζική ηγεσία είναι υποχρεωμένη να ισορροπήσει στο νήμα που συνδέει την παγκοσμιοποιημένη αγορά στην οποία συμμετέχουν ενεργά μεγάλες κινεζικές επιχειρήσεις και στον κεντρικό οικονομικό σχεδιασμό που εξακολουθεί να είναι το εργαλείο του ΚΚΚ.

Στην κινεζική ηγεσία ήδη έχει ξεκινήσει η συζήτηση για τις αλλαγές που επιβάλλονται προκειμένου το Κόμμα να συνεχίσει να διατηρεί την ηγεμονία του μέσα από μια όσο το δυνατό ευρύτερη κοινωνική αποδοχή.

Όσο συνεχίζεται η ανάπτυξη και οι δυνατότητες συμμετοχής των πολιτών στην ευημερία, το ΚΚΚ δεν θα αντιμετωπίσει σοβαρό πρόβλημα. Όταν, ωστόσο, έρθει η στιγμή που η κινεζική οικονομία θα επιβραδύνει, τότε η διαχείριση των εσωτερικών εντάσεων θα αποτελέσει ένα τεράστιο στοίχημα για αυτή την αχανή χώρα.

Ινδία

Τα επόμενα 15- 20 χρόνια η Ινδία θα διεκδικήσει τη θέση της σε ένα πολυπολικό σύστημα και ειδικότερα θα επιχειρήσει να αναδειχτεί στον πόλο εκείνο που θα γεφυρώσει δύο άλλες δυνάμεις (πόλους) : τις ΗΠΑ και την Κίνα

Μέχρι το 2025 η οικονομική ανάπτυξη της χώρας θα βγάλει τεράστια κομμάτια του πληθυσμού από την απόλυτη φτώχεια. Ωστόσο το χάσμα ανάμεσα στον πλούτο και τη φτώχεια θα εξακολουθεί να είναι ένα από τα μεγαλύτερα πολιτικά ζητήματα της χώρας.

Αυτή η κατάσταση δημιουργεί και το υπόβαθρο για τη δράση του κινήματος των Ναξαλιτών (Naxalite movement). Πρόκειται για κομμουνιστές μαοϊκούς που δρουν σε μεγάλα τμήματα στα ανατολικά της χώρας. Σύμφωνα μάλιστα με τις προβλέψεις μέχρι το 2025 η Ινδία θα αντιμετωπίσει την ολοένα και μεγαλύτερη δράση του κινήματος.

Η ηγεσία της Ινδίας δε βλέπει την Ουάσιγκτον ως οικονομικό και στρατιωτικό πάτρωνα στη δεδομένη παγκόσμια κατάσταση. Ωστόσο η Ινδία απολαμβάνει τις ισχυρές σχέσεις της με τις ΗΠΑ ως ένα επί πλέον όπλο που μπορεί να αποτρέψει την εκδήλωση του Κινεζικού ανταγωνισμού στην περιοχή

Ρωσία

Η Ρωσία έχει τις δυνατότητες να γίνει πλουσιότερη και δυνατότερη μέχρι το 2025, αρκεί να επενδύσει στο ανθρώπινο κεφάλαιο, να επεκτείνει και να διαφοροποιήσει την οικονομική της δραστηριότητα και να την διασύνδεση περισσότερο με τις διεθνείς αγορές .

Από την άλλη πλευρά όμως υπάρχουν πολλοί ανασταλτικοί παράγοντες που εμποδίσουν τη χώρα να εκπληρώσει όσα οι δυνατότητές της επιτρέπουν. Βασικότερες από αυτές είναι η ανεπάρκεια επενδύσεων στον τομέα της ενέργειας και στις βασικές υποδομές, η υποβάθμιση του εκπαιδευτικού της συστήματος και του συστήματος υγείας ο υπανάπτυκτος τραπεζικός της τομέας, το έγκλημα και η διαφθορά.

Σήμερα η Ρωσία έχει 141 εκ πληθυσμό. Το 2025 υπολογίζεται σε 130 και τα δημογραφικά δεδομένα δε δείχνουν κανέναν τρόπο που θα μπορούσε να αλλάξει άμεσα αυτή η συρρίκνωση.

· Ταυτόχρονα , οι μουσουλμανικές μειονότητες στους κόλπους της Ρωσίας αυξάνονται πληθυσμιακά ραγδαία. Το 2005 αποτελούσαν το 14%, το 2030 19% και 23% το 2050.

Σε ένα πληθυσμό ορθόδοξων Σλάβων που συρρικνώνεται η αύξηση των μουσουλμανικών μειονοτήτων είναι πιθανό να προκαλέσει εντάσεις και συγκρούσεις

Μια συντομότερη απ ότι το αναμενόμενο αλλαγή προς εναλλακτικές πηγές ενέργειας ή μια παρατεταμένη περίοδος χαμηλών τιμών στο πετρέλαιο πριν η Ρωσία καταφέρει να αναπροσαρμοστεί στις συνθήκες θα έχει δραματικές συνέπειες για την οικονομία της.

H Ρωσία θα ακολουθήσει μέχρι το 2025 μια περισσότερο δυναμική εξωτερική πολιτική στην πρσπάθειά της να αναδειχτεί παγκόσμιος παίκτης. Θα εμφανιστεί ως σημαντικός εταίρος στη δύση, την Ασία και τη μέση ανατολή και θα ηγηθεί των δυνάμεων που στέκονται ενάντια στην αμερικανική παγκόσμια ηγεμονία.

Ελέγχοντας η Ρωσία σημαντικά ενεργειακά αποθέματα στον Καύκασο και τη κεντρική Ασία – που είναι κεφαλαιώδους σημασίας για τις φιλοδοξίες της ως ενεργειακής υπερδύναμης– θα πιέσει για να επαναπροσδιορίσει τη σφαίρα επιρροής της γύρω από τα σύνορά της.

Το εύρος του ρωσικού μέλλοντος δεν μπορεί να είναι ξεκάθαρο, γιατί υπάρχουν σημαντικές αλλά αντικρουόμενες τάσεις. Από τη μια πλευρά υπάρχει η τάση για μια φιλελεύθερη οικονομία, από την άλλη η αντιδημοκρατική πολιτική κατάσταση. Η σύγκρουση μεταξύ των δύο τάσεων επιτρέπει μελλοντικά ενδεχόμενα για τη Ρωσία τα οποία περιλαμβάνουν εκτός των άλλων, κυριαρχία του εθνικισμού, ακόμη και δικτατορία

Ιαπωνία

Η Ιαπωνία συμπιέζεται μεταξύ Αμερικής και Κίνας. Μέχρι το 2025 θα αντιμετωπίσει έναν επιβεβλημένο επανακαθορισμό των εξωτερικών και εσωτερικών της προτεραιοτήτων της.

Το πολιτικό οικονομικό σύστημα της χώρας πιθανότατα θα αναμορφωθεί λαμβάνοντας υπόψη τη βιολογική γήρανση του εργατικού δυναμικού. Μια νέα μεταναστευτική πολιτική είναι επιβεβλημένο να υιοθετηθεί.

Η εξωτερική πολιτική της Ιαπωνίας θα επηρεαστεί από τις κινήσεις της Κίνας και των ΗΠΑ στη βάση σεναρίων. που συνοψίζονται ως εξής:

Πρώτο σενάριο: η κίνα συνεχίζει να αναπτύσσεται ,τόσο που υποχρεώνει την Ιαπωνία να αναπτύξει στενές πολιτικές σχέσεις μαζί της προκειμένου να επωφεληθεί εμπορικά. Είναι πολύ πιθανό να υπάρξει μια εμπορική συμφωνία Κίνας- Ιαπωνίας πριν το 2025. Ομως η αυξανόμενη στρατιωτική δύναμη της Κίνας τελικά θα οδηγήσει την ιαπωνική ηγεσία ξανά πίσω στην αμερικανική «αγκαλιά» των εξοπλιστικών προγραμμάτων σε αντιβαλιστικές ασπίδες κλπ. Επιπλέον θα συσπειρώσει, πιθανώς, σε μια αντικινεζική συμμαχία και άλλες δυνάμεις της περιοχής (ν. Κορέα)

Ενα άλλο σενάριο βλέπει την πιθανότητα να εξασθενίσουν οι δεσμεύσεις ασφάλειας των ΗΠΑ προς την Ιαπωνία γεγονός που αντικειμενικά θα φέρει την Ιαπωνία πλησιέστερα στην Κίνα.

Ενα τρίτο σενάριο προβλέπει την ομαλή συνεργασία ΗΠΑ- Κίνας και σε αυτό το πλαίσιο η Ιαπωνία θα επιχειρήσει να διατηρήσει το προνομιακό της ρόλο.

Βραζιλία

Η Βραζιλία φαίνεται πως θα αναδειχτεί σε ηγέτιδα δύναμη στην περιοχή και θα διεκδικήσει ευρύτερο ρόλο στην παγκόσμια σκακιέρα. Οι ενδείξεις περί των πετρελαϊκών αποθεμάτων στη «λεκάνη του Σάντος» αποτιμώνται σε δεκάδες δισεκατομμύρια βαρέλια. σε μια τέτοια περίπτωση η Βραζιλία μετά το 2020 θα είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγής πετρελαίου.

Ιράν

Πλούσιο σε φυσικούς ενεργειακούς και ανθρωπίνους πόρους (δημογραφικά δυναμικό) στην περίπτωση που προχωρήσει μια οικονομική και πολιτική μεταρρύθμιση που θα εγγυηθεί τη σταθερότητα και θα προσελκύσει επενδύσεις θα αλλάξει ταχύτατα τόσο τον τρόπο που βλέπει ο υπόλοιπος κόσμος της χώρα, όσο και τον τρόπο που οι ίδιοι οι Ιρανοί βλέπουν τον κόσμο αλλά και τους εαυτούς τους.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες η οικονομική αναγέννηση μπορεί να οδηγήσει σε μια καλά εκπαιδευμένη και κοσμική μεσαία τάξη. Σε μια τέτοια περίπτωση θα διευρυνθούν οι ορίζοντες της χώρας η οποία θα απομακρυνθεί από τη μιζέρια των αραβομεσανατολικών τριβών.

Τουρκία

Η σημερινή εικόνα της Τουρκίας την προορίζει για έναν σημαντικό ρόλο στη Μέση Ανατολή. Η ενεργειακής της ανεπάρκεια την υποχρεώνει να αναπτύξει στενές σχέσεις με Ρωσία και Ιράν και να διεκδικήσει την μετατροπή της χώρας σε διαμετακομιστικό ενεργειακό κέντρο.

Τα επόμενα 15 χρόνια η Τουρκία θα ελιχθεί μεταξύ κοσμικών και ισλαμιστών δυνάμεων. Ο τρόπος που θα κινηθεί μπορεί να αποτελέσει μοντέλο για τον εκσυγχρονισμό και άλλων χωρών της Μέσης Ανατολής.

Ευρωπαϊκή Ένωση

Η Ευρώπη αναμένεται να χάσει μεγάλο μέρος της επιρροής της. Μέχρι το 2025 θα έχει προχωρήσει ελάχιστα προς την υλοποίηση του οράματος της σημερινής πολιτικής ηγεσία και των ελίτ, για μια Ευρώπη συνεκτική ολοκληρωμένη που θ μπορούσε να παίξει αυτόνομο ρόλο και να ασκήσει την επιρροή της παγκοσμίως. Ομως η ευρωπαϊκή αδυναμία ανάπτυξης αυτόνομων πολιτικών και στρατιωτικών εργαλείων, θα περιορίσει τις δυνατότητες της ΕΕ για παιχνίδι αξιώσεων στην παγκόσμια σκακιέρα.

Η ΕΕ είναι υποχρεωμένη να αντιμετωπίσει το ευδιάκριτο χάσμα που χωρίζει τους ευρωπαίους ψηφοφόρους από την γραφειοκρατία των Βρυξελλών.

Η ΕΕ είναι υποχρεωμένη επίσης να ασχοληθεί με τον εκδημοκρατισμό της περιφέρειά της αναλαμβάνοντας το βάρος της ένταξης νέων βαλκανικών χωρών και ενδεχομένως της Ουκρανίας και της Τουρκίας

Η συνεχιζόμενη αδυναμία της Ευρώπης να ξεπεράσει τον σκεπτικισμό περί των ευεργετημάτων που συνεπάγονται η πολιτική , κοινωνική και οικονομική εμβάθυνση μέσω οδυνηρών επιλογών που θα άγγιζαν το σύνολο των γερασμένων και δημογραφικά συρικνούμενων πληθυσμών, θα μετατρέψει την ΕΕ σε έναν «ζαλισμένο» γίγαντα» που θα ασχολείται με τις ξεχωριστές εθνικές ατζέντες και ανίκανο να μεταφράσει την οικονομική του ισχύ σε παγκόσμια επιρροή.

Τέλος το κράτος πρόνοιας

Η γήρανση του εργατικού δυναμικού θα θέσει σε δοκιμασία το ευρωπαϊκό κράτος πρόνοιας που υπήρξε βασικός θεμέλιος λίθος της ευρωπαϊκής πολιτικής σταθερότητας μετά τον β' παγκόσμιο πόλεμο.

Η φιλελευθεροποίηση της οικονομίας θα συνεχιστεί μόνο με αργά βήματα μέχρι το δημογραφικό και η λιμνάζουσα οικονομία απαιτήσουν δραματικές αλλαγές. Το κρίσιμο χρονικό σημείο αυτών των αλλαγών εκτιμάται ότι θα έρθει μέσα στην επόμενη δεκαετία .

Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις για το ευρωπαϊκό δημογραφικό πρόβλημα εκτός ίσως από τις περικοπές στην υγεία και τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα που ήδη αρκετά κράτη αρχίζουν να μελετούν

Οι αμυντικές δαπάνες επίσης θα περικοπούν στην προσπάθεια αντιμετώπισης των σοβαρών προβλημάτων που θα παρουσιαστούν στην υλοποίηση των κοινωνικών προγραμμάτων

Η ανάγκη ενσωμάτωση των μεταναστών, ειδικότερα των μουσουλμανικών κοινοτήτων θα σηματοδοτήσει εντάσεις αν ταυτόχρονα οι πολίτες δουν την ξαφνική μείωση των παροχών που είχαν συνηθίσει στο παρελθόν .

Η ευρωπαϊκή στρατηγική προοπτική πιθανό θα παραμείνει προσκολλημένη στην Ουάσιγκτον ακόμη κι αν η ΕΕ πετύχει να προωθήσει τους θεσμούς του ευρωπαίου πρωθυπουργού και υπουργού εξωτερικών και αναπτύξει μεγαλύτερες ικανότητες για τη διαχείριση κρίσεων

Ακόμη κι αν οι αμυντικές δαπάνες της ΕΕ παραμείνουν όπως έχουν και δεν μειωθούν η ΕΕ δεν πρόκειται να αναδειχτεί σε στρατιωτική δύναμη. Επίσης, εκτιμάται ότι η συνεργασία της ΕΕ με το ΝΑΤΟ θα ατονήσει

Ευρωτουρκικές σχέσεις

Ένα σοβαρό τεστ για την φυσιογνωμία της ΕΕ από σήμερα μέχρι και το 2025 είναι η ένταξη ή όχι της Τουρκίας στην ΕΕ. Οι εντεινόμενες διαφωνίες για την ένταξη της Τουρκίας ενδεχομένως να επιταχύνουν τις μεταρρυθμίσεις αυτής της χώρας στους τομείς της πολιτικής και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ωστόσο, μια τελική απόρριψη της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ δημιουργεί τον κίνδυνο να ενδυναμώσει την αντίληψη των μουσουλμάνων (συμπεριλαμβανομένων και των μουσουλμανικών πληθυσμών της Ευρώπης) περί της «ασυμβατότητας» δύσης και Ισλάμ.

Οργανωμένο έγκλημα

Το οργανωμένο έγκλημα θα αποτελέσει μια από τις μεγαλύτερες απειλές στην ΕΕ, καθώς ευρασιατικοί υπερεθνικοί οργανισμοί που πλουτίζουν με την ανάμειξή τους σε νόμιμες δραστηριότητες στους τομείς της ενέργειας και των ορυκτών αποκτούν δύναμη για να επεκτείνουν τους σκοπούς τους. Μια ή και περισσότερες χώρες της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης εκτιμάται ότι θα «αλωθούν» από τέτοιους οργανισμούς.

Η Ευρώπη θα παραμένει εξαρτημένη ενεργειακά από τη Ρωσία παρά τις προσπάθειες που θα γίνουν για την προώθηση μιας εναλλακτικής ενεργειακής πολιτικής.

Η Ευρώπη θα πληρώσει βαρύ τίμημα γι αυτήν την εξάρτηση καθώς οι ρωσικές φίρμες δεν μπορούν να δεσμευτούν ότι θα εκπληρώσουν τα συμβόλαιά τους είτε εξ αιτίας των ελάχιστων επενδύσεων που κάνουν στις περιοχές εξόρυξης είτε λόγω της αυξανομένης διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος που ανθίζει στον ευρασιατικό ενεργειακό τομέα και ο οποίος εκτιμάται ότι θα επεκταθεί προς την Ευρώπη.

Μεγάλες πιθανότητες συγκρούσεων

Το διεθνές σύστημα αναζητώντας την ισορροπία του μέχρι το 2025 θα πρέπει να αντιμετωπίσει μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση: Την μείωση των αναλογούντων μεριδίων των ενεργειακών και άλλων ζωτικών πόρων που συνεπάγεται η — με αξιώσεις– εμφάνιση στη διεθνή σκηνή νέων παικτών.

Η δημογραφική πραγματικότητα είναι άλλωστε από μόνη της πιεστική, ως προς τη διανομή των πόρων. Μέχρι το 2025 θα έχει προστεθεί στον παγκόσμιο πληθυσμό περισσότερο από 1 δισεκατομμύριο ανθρώπων.

Ένα ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό πληθυσμών θα συνεχίσει να κινείται από την ύπαιθρο προς αστικές– και περισσότερο αναπτυγμένες περιοχές– αναζητώντας ασφάλεια και ευκαιρίες για την βελτίωση της οικονομικής του κατάστασης.

Τεράστιες μάζες – ειδικά στην Ασία- θα «ενταχθούν» στη λογική και τις συνήθειες της μεσαίας τάξης μιμούμενες το δυτικό τρόπο ζωής, γεγονός που θα έχει σοβαρότατες επιπτώσεις στην προσπάθεια διανομής- διαχείρισης των παγκόσμιων πόρων.

· Αυτό που φαίνεται ολοένα και περισσότερο βέβαιο είναι πως το αόρατο χέρι της αγοράς δεν έχει τη δύναμη να επιδιορθώσει την ανισορροπία που δημιουργεί η ολοένα και αυξανόμενη ζήτηση των περιορισμένων (κυρίως ενεργειακών) πόρων.

Η υπάρχουσα ήδη πίεση στους πόρους θα ενταθεί και θα γίνει ακόμη πιο περίπλοκη εξ αιτίας των κλιματικών αλλαγών. Υπάρχει ο κίνδυνος να δημιουργηθεί ένας φαύλος κύκλος από τον οποίο είναι εξαιρετικά δύσκολη η διέξοδος.

Ανάπτυξη και κλίμα

Η συνεχιζόμενη αύξηση των ενεργειακών αναγκών θα επιταχύνει την επίδραση στην αλλαγή του κλίματος. Από την άλλη πλευρά ενδεχόμενη απότομη εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων πριν οι τεχνολογίες αντικατάστασής τους καταστούν εφικτές και οικονομικά αποδοτικές θα επιβραδύνουν την ανάπτυξη ειδικά σε χώρες σαν την Κίνα των οποίων η βιομηχανίες δεν έχουν φτάσει σε υψηλά επίπεδα αποδοτικότητας.

Είναι πολύ πιθανό το επόμενα 15 χρόνια εξ αιτίας της αδυναμίας αναπροσαρμογής των παγκόσμιων ενεργειακών επιλογών η θερμοκρασία του πλανήτη να αυξηθεί κατά μέσο όρο 2 βαθμούς. Οι συνέπειες από μια τέτοια αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας χαρακτηρίζονται ήδη από την αδυναμία της διαχείρισής τους.

Η τροφή και το νερό είναι διασυνδεδεμένα σε μια συνάρτηση με την κλιματική αλλαγή, τις ενεργειακές επιλογές και τη δημογραφική εξέλιξη.

Η αύξηση στις τιμές ενέργειας αυξάνουν το κόστος για τον καταναλωτή αλλά και την βιομηχανική γεωργία μεγάλης κλίμακας που είναι συνδεδεμένη με διάφορους τρόπους με την πετρελαιοβιομηχανία (ενέργεια, λιπάσματα).

Η αλλαγή των καλλιεργήσιμων εκτάσεων με διατροφικά προϊόντα σε βιοκαύσιμα είναι περιορισμένη λύση: Δεν λύνει το ενεργειακό πρόβλημα , δε βοηθά στην αναστροφή των κλιματικών αλλαγών και ταυτόχρονα συμβάλει στην αύξηση των τιμών των βασικών ειδών διατροφής.

Κλιματολογικά οι ανωμαλίες στη βροχόπτωση και τη χιονόπτωση καθώς και το επιταχυνόμενο λιώσιμο των πάγων θα επηρεάσει την αγροτική παραγωγή σε πολλά σημεία της γης.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος αστάθειας στο παγκόσμιο σύστημα προέρχεται από το συνδυασμό ενεργειακών και κλιματικών παραμέτρων (αλλαγών). Οι παράμετροι αυτοί μπορούν να δημιουργήσουν ένα απρόβλεπτο σύνδρομο προβλημάτων τα οποία θα είναι αδύνατο να αντιμετωπιστούν όταν ξεσπάσουν

Η μετά-πετρέλαιο εποχή;

Μέχρι το 2025 ο κόσμος θα βιώσει μια θεμελιώδη ενεργειακή μετάβαση. Η παραγωγή πετρελαίου δεν θα είναι σε θέση να αυξηθεί στους ρυθμούς με τους οποίους θα αυξάνεται η ζήτηση.

Τα επίπεδα παραγωγής πολλών παραδοσιακών πετρελαιοπαραγωγών χωρών ( Υεμένη, Νορβηγία, Ομάν Κολομβία, Βρετανία, Ινδονησία, Αργεντινή, Συρία, Αίγυπτος, Περού, Τυνησία) ήδη παρουσιάζουν κάμψη και άλλων (Μεξικό, Μαλαισία, Κίνα , Ινδία, Κατάρ) έχουν φτάσει στο ανώτατο σημείο μετά από το οποίο ακολουθεί η κάμψη

Μόνο έξι χώρες ( Σ. Αραβία, Ιράν, Κουβέιτ, Ενωμένα Αραβία Εμιράτα και Ρωσία) εκτιμάται ότι μέχρι το 2025 θα συνεισφέρουν περί το 39% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου.

Οι μεγαλύτεροι παραγωγοί θα εξακολουθήσουν να είναι οι χώρες της Μ/Α στην οποία βρίσκονται τα 2/3 των παγκόσμιων αποθεμάτων. Οι χώρες του ΟΠΕΚ στον Περσικό Κόλπο έχουν σχεδιάσει να αυξήσουν την παραγωγή του από το 2003 μέχρι το 2025 κατά 43%. Το μισό αυτής της παραγωγής θα προέλθει από τη Σ. Αραβία η οποία παράγει περισσότερο απ όσο πετρέλαιο θα παραχθεί στην Αφρική και την Κασπία συνολικά.

Σε κάθε περίπτωση μέχρι το 2025 η συνολική παραγωγή πετρελαίου θα υποχωρήσει σε σχέση με την παραγωγή και τη χρήση Φυσικού Αερίου. Μέχρι το 2025 η κατανάλωση του Φυσικού Αερίου θα αυξηθεί κατά 60%

Τρεις χώρες (Ρωσία, Ιράν, Κατάρ) κατέχουν το 57% των παγκόσμιων αποθεμάτων Φ.Α. Συνυπολογίζοντας αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου μαζί, Ρωσία και Ιράν μπορούν να χαρακτηριστούν ως οι Βασιλείς της εποχής του πετρελαίου.

Τα επόμενα 20 χρόνια θα χαρακτηριστούν από μεγάλες διακυμάνσεις στις τιμές ενέργειας. Σε κάθε περίπτωση, είτε χαμηλές είτε υψηλές , οι τιμές του πετρελαίου θα έχουν τεράστιες γεωπολιτικές συνέπειες. Σύμφωνα με συγκλίνουσες εκτιμήσεις φορέων που ασχολούνται με τις τιμές στην ενέργεια γύρω στο 2015 οι τιμές θα αυξηθούν κατακόρυφα καθώς τότε θα επιβεβαιωθεί ότι η προσφορά αδυνατεί να προλάβει την ζήτηση. Στην προκειμένη περίπτωση η κατάσταση δεν μοιάζει με παρόμοιες ανοδικές τάσεις της τιμής στο παρελθόν (1970,1980).

Πιθανή συνέπεια των υψηλών τιμών είναι ότι οι χώρες που εισάγουν περισσότερο από το 80% των αναγκών τους σε ενέργεια θα οδηγηθούν, οι φτωχές σε κατάρρευση, οι «πλούσιες» σε οικονομική επιβράδυνση διαρκείας, και κατά συνέπεια σε πολιτική αστάθεια. Ιδιαίτερη κρίσιμη είναι η υπόθεση των τιμών του πετρελαίου για την Κίνα που η οικονομική της ανάπτυξη καλλιεργεί προσδοκίες αντιμετώπισης της φτώχειας εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων στο εσωτερικό.

Τροφή - νερό

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι 21 χώρες με συνολικό πληθυσμό περί τα 600 εκατομμύρια ήδη αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα με την ανεπάρκεια καλλιεργήσιμων εκτάσεων και καθαρού νερού. Συνυπολογίζοντας την αυξητική τάση του παγκόσμιου πληθυσμού σε μια τέτοια κατάσταση θα βρεθούν μέχρι το 2025 36 χώρες (ανάμεσά τους το Πακιστάν, η Αιθιοπία, η Ερυθραία, η Συρία η Κολομβία) ή 1,4 δισεκατομμύριο άνθρωποι .

Τα επόμενα 20 χρόνια οι ανησυχία για κλιματικές αλλαγές είναι πιθανό να οδηγήσει χώρες σε μονομερείς ενέργειες προκειμένου να διασφαλίσουν ζωτικούς πόρους για την ύπαρξή τους.

Υπάρχουν υπολογισμοί που εκτιμούν τους μόνιμα εκτοπισμένους λόγω κλιματικών συνθηκών στα μέσα του αιώνα που διανύουμε σε 200 εκατομμύρια.

Σύμφωνα με υπολογισμούς της παγκόσμιας τράπεζας η ζήτηση τροφίμων θα αυξηθεί κατά 50% μέχρι το 2030

«Πυρηνική» Μέση Ανατολή

Τα επόμενα 15-20 χρόνια οι πιθανότητες συγκρούσεων είτε μεταξύ κρατών είτε εμφύλιες εντός κάποιων κρατών στην ευρύτερη Μέση Ανατολή πολλαπλασιάζονται. Ο συνδυασμός «ανοιχτών οικονομιών» που σε κάποιες περιπτώσεις μεγεθύνονται και ανελαστικών αντιδημοκρατικών καθεστώτων δημιουργεί το έδαφος για την εκδήλωση τρομοκρατικών ενεργειών, εμφύλιων συγκρούσεων καθώς και πολέμων μεταξύ κρατών

Μέχρι το 2025 θα έχει ξεκαθαρίσει αν θα υλοποιηθούν ή όχι οι πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν

Η Αλ Κάιντα θα έχει εξασθενίσει τα επόμενα 15-20 χρόνια, ωστόσο θα διατηρεί κάποια ερείσματα αλλά και χρηματοδότες στην περιοχή.

Εκτός από το Ιράν αρκετά ακόμη κράτη της περιοχής δεν κρύβουν την πρόθεσή τους να αναπτύξουν πυρηνική τεχνολογία που θα μπορούσε να χρησιμεύσει για την εξέλιξη πυρηνικών όπλων, Τα επόμενα χρόνια και με αφορμή την πολιτική του Ιράν αρκετές χώρες θα επιχειρήσουν να απαντήσουν στην Τεχεράνη, μπαίνοντας στην πυρηνική εξοπλιστική κούρσα.

Μια τέτοια εξέλιξη θα περιπλέξει ακόμη περισσότερο την κατάσταση στην περιοχή, καθώς θα κινητοποιήσει εναντίον του Σιητικού Ιράν τους σουνίτες γείτονές του. Επίσης θα κινητοποιήσει και δυνάμεις εκτός περιοχής, οι οποίες θα εκμεταλλευτούν τον ανταγωνισμό πουλώντας τεχνολογία με αντάλλαγμα καλύτερη πρόσβαση στην μεγαλύτερη δεξαμενή ενεργειακών πόρων του πλανήτη.

Διασπορά έντασης

Σε κάθε περίπτωση τον πυρηνικό δρόμο που χάραξε το Ιράν ακολουθούν ή θα σκεφτούν να ακολουθήσουν η Τουρκία, τα Εμιράτα, το Μπαχρέιν, η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος και η Λιβύη.

· Η κεντρική Ασία θα εξελιχθεί βαθμιαία σε πεδίο έντονων ανταγωνισμών μεταξύ των δυνάμεων που θα επιδιώκουν πρόσβαση σε ενεργειακές πηγές. Αν και προς το παρόν Ρωσία και Κίνα συνεργάζονται προκειμένου να μειώσουν την αμερικανική επιρροή στην περιοχή στο μέλλον δεν αποκλείονται τριβές μεταξύ τους, ειδικά αν η Μόσχα ξεκινήσει να παρεμβαίνει στις σχέσεις που διαμορφώνει η Κίνα με χώρες της περιοχής, ή αν το Πεκίνο ακολουθήσει μια πιο επιθετική πολιτική σε περιοχές με ενεργειακά αποθέματα που αποτελούσαν στο παρελθόν τμήματα της Σοβιετικής Ενωσης

· Η εξέλιξη των τεχνικών εξόρυξης πετρελαίου στο κοντινό μέλλον είναι πιθανό να καταστήσει εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα που σήμερα «αναπαύονται» σε περιοχές αδιευκρίνιστης κυριαρχίας, κυρίως στην Αρκτική και την Ασία.

Η Ελλάδα το 2025

Είναι φανερό ότι οι τάσεις, έτσι όπως καταγράφονται από το Αμερικανικό Εθνικό Συμβούλιο Πληροφοριών, περιγράφουν ένα εξαιρετικά δυσχερές περιβάλλον για την Ελλάδα. Τα αναμενόμενα προβλήματα που θα υποχρεωθεί να αντιμετωπίσει, είναι σοβαρά και πολύ περισσότερα απ όσες ευκαιρίες προβάλλουν μέσα στην επόμενη 15ετία.

· Το ελληνικό δημογραφικό έλλειμμα, αν μάλιστα τοποθετηθεί στο γενικότερο ευρωπαϊκό, περιγράφει ένα πολύ δύσκολο κοντινό μέλλον: Η Ελλάδα θα είναι μια γερασμένη χώρα, μέσα σε μια γερασμένη ευρωπαϊκή Ένωση.

· Η Ελλάδα, καθώς αποτελεί μια από τις βασικές πύλες εισόδου μεταναστών στην ΕΕ, δέχεται ήδη μια αυξημένη πίεση από τη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται. Οι κυβερνήσεις της χώρας προς το παρόν τουλάχιστον δεν έχουν αναζητήσει μια στρατηγική «ενσωμάτωσης» των μεταναστών, αφήνοντας τους στις παρυφές της παραοικονομίας. Οι αναμενόμενες και από την ΕΕ δύσκολες αποφάσεις για την ένταξη των μεταναστών στο επίσημο ιστό της απασχόλησης αναμένεται ότι θα δημιουργήσει πρόσθετα προβλήματα σε μια απροετοίμαστη για τις εξελίξεις ελληνική κοινωνία

· Η Ελλάδα, χώρα που συνορεύει με την φτωχή ευρωπαική περιφέρεια (Βαλκάνια) αναμένεται να αντιμετωπίσει καταβάλει μεγαλύτερο σχετικά τίμημα (όχι απαραίτητα οικονομικό) για τον εκσυγχρονισμό της.

· Η προβλεπόμενη ανάδειξη της τουρκίας σε περιφερειακή οικονομική δύναμη, θα προκαλέσει στην ελληνική εξωτερική πολιτική πρόσθετες πιέσεις. Είτε η Τουρκία γίνει δεκτή στην ΕΕ είτε όχι, θα έχει πλεονέκτημα έναντι της Ελλάδας σε ότι έχει να κάνει με τις διαφορές των δύο χωρών για την διευκρίνιση των θαλάσσιων συνόρων τους.

Η εκτεταμένη διαφθορά, η πολιτιστική κατάπτωση, η αναξιοπιστία του πολιτικού συστήματος, η απορρύθμιση στην οικονομία και πάνω απ όλα η έλλειψη ενός σχεδίου για την παιδεία εμφανίζουν τη χώρα ανησυχητικά αδύναμη να κινηθεί την επόμενη δεκαπενταετία, η οποία αναμένεται να είναι μια καθοριστική μεταβατική εποχή για την ανθρωπότητα.

kostasxan

Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...