Σε ολόκληρη την Ευρώπη, οι φοιτητές εξεγείρονται. Εδώ και μήνες, οι Ιταλοί σπουδαστές αντιδρούν στις περικοπές των δαπανών για τη παιδεία. Οι Έλληνες συνάδελφοί τους αντέδρασαν με μένος στα μέτρα λιτότητας που τους επέβαλλε το ΔΝΤ. Στη Γαλλία, οι φοιτητές συμμετείχαν σε βίαιες αντιδράσεις εξαιτίας της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού προγράμματος της χώρας.

Γιατί άραγε οι φοιτητικές διαμαρτυρίες στην Αγγλία να είναι 500 φορές πιο έντονες απ ότι στην Αμερική; Γιατί δεν υπάρχει αντίστοιχο φοιτητικό κίνημα στις ΗΠΑ, που να αντιτίθεται στις μειώσεις των επιδοτήσεων για τη παιδεία και στην αύξηση των πανεπιστημιακών διδάκτρων;

Η απάντηση σε αυτό, σύμφωνα με κάποιους, έχει μάλλον να κάνει με το γεγονός ότι οι προνομιούχοι Αμερικανοί φοιτητές δεν το παίρνουν προσωπικά. Όσοι από αυτούς είναι πολιτικά αφυπνισμένοι, κοιτάνε πιο μακριά, στη φτώχεια της Ινδίας, ή στους καταπιεσμένους του Αφγανιστάν. Έτσι, όταν εστιάζουν τη πολιτική τους δραστηριότητα σε μέρη μακρινά, εξαντλείται και η διάθεσή τους για πολιτικό ακτιβισμό στη πατρίδα τους. Αν και ο ισχυρισμός αυτός έχει μια λογική, δεν εξηγεί πλήρως τη διαφορά αντιδράσεων μεταξύ Βρετανίας και ΗΠΑ.

Η «υπνηλία» που επικρατεί στα περισσότερα αμερικανικά πανεπιστήμια έχει βαθιές ρίζες. Η κοινωνική (πρόσθετη) αξία της ανώτατης εκπαίδευσης έχει σημειώσει πτώση. Κάποτε, τα πανεπιστήμια ήταν αρκετά πιο φτηνά επειδή επιχορηγούνταν σε μεγάλο βαθμό από το κράτος. Τις τελευταίες όμως δεκαετίες αυτή η επιχορήγηση έχει μειωθεί δραματικά. Το βάρος της χρηματοδότησης των ΑΕΙ έχει περάσει πλέον στο άτομο.

Ο Tom Hayden, ένας εκ των ιδρυτών του ιστορικού φοιτητικού κινήματος Students for a Democratic Society, λέει: «Το ερώτημα σήμερα για τους φοιτητές δεν είναι αν τους επιτρέπεται να διαβάσουν Zinn, Anais Nin ή Noam Chomsky, αλλά να έχουν τα χρήματα για να το κάνουν». Και συνεχίζει λέγοντας «Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι σημερινοί φοιτητές είναι πολύ πιο διαφορετικές από ότι ήταν πιο παλιά. Τα δίδακτρα στο πανεπιστήμιο που πήγαινα στη δεκαετία του `60 ήταν $100, και δεν θυμάμαι αν το ποσό αυτό ήταν για το εξάμηνο ή για ολόκληρο το έτος. Μπορούσα να σπουδάζω, να γράφω σε εφημερίδα, να συμμετέχω στο κίνημα των δικαιωμάτων για δυο χρόνια, να πάω για μεταπτυχιακό, και ποτέ να μην αισθανθώ μειονεκτικά στο οικονομικό επίπεδο… Σήμερα, ο μέσος φοιτητής δανείζεται δεκάδες χιλιάδες δολάρια, έχοντας δυο δουλειές μερικής απασχόλησης, που όλα αυτά είναι ένα μεγάλο βάρος για την επιλογή καριέρας. Αν ασχοληθεί με τον κοινωνικό ακτιβισμό, χάνει αμέσως σε ανταγωνιστικότητα».

Η δημόσια ανώτατη εκπαίδευση δεν θεωρείται σήμερα πως προάγει το ευρύτερο κοινωνικό αγαθό. Και όσοι μπορούν να σπουδάσουν, φορτώνοντας τον εαυτό τους με χρέη, ξοδεύουν 4-5 χρόνια προσπαθώντας να καταστούν πιο ανταγωνιστικοί και πιο «προσλήψιμοι». Τα σημερινά πανεπιστήμια δεν προάγουν τη δημοκρατική συμμετοχή, απλά παράγουν εργαζόμενους. Οι τάσεις ιδιωτικοποίησης και εμπορευματοποίησης είναι πολύ ανησυχητικές.

Οι Βρετανοί φοιτητές βγήκαν στους δρόμους για κάτι περισσότερο από τις αυξήσεις των διδάκτρων. Όπως έγραψε σε επιστολή της, που απέστειλε στην εφημερίδα The Guardian, μια Βρετανίδα φοιτήτρια, «Διαμαρτυρηθήκαμε για το στένεμα των οριζόντων μας. Για την φιλελεύθερη υποκρισία. Για τη όλο και αυξανόμενη ωφελιμιστική προσέγγιση απέναντι στην ανθρώπινη ζωή που θεωρεί τα πτυχία ως απλές επενδύσεις, και που αρνείται την οποιαδήποτε σχέση μεταξύ ανώτατης παιδείας και του καλού της κοινωνίας».

Αν το δούμε έτσι, τότε δεν είναι δύσκολο να κατανοήσουμε τη τεράστια διαφορά αντιδράσεων μεταξύ των φοιτητών της Ευρώπης και αυτών των ΗΠΑ. Οι Βρετανοί σπουδαστές πολεμάνε εναντίον μιας μεταμόρφωσης της κοινωνίας τους, η οποία όμως είναι ήδη από καιρό ριζωμένη στην αμερικανική κοινωνία.

S.A.-AlterNet