Του Νίκου Κοτζιά





Ένα νέο φαινόμενο στην εποχή μας, η δημιουργία κοινωνικών ομάδων που τα συμφέροντά τους αρθρώνονται στον υπερεθνικό χώρο έχει τις ρίζες του στην ισχυροποίηση των τάσεων της παγκοσμιοποίησης. Η ουσία του έγκειται στη διαδικασία αποκοπής μεγάλου τμήματος των κυρίαρχων ομάδων, ελίτ, από τον εθνικό χώρο προέλευσής τους. Η μετατροπή τους σε κοινωνικά στρώματα των οποίων τα συμφέροντα δεν συνδέονται με την προάσπιση του οικονομικού εθνικού χώρου προέλευσής, αλλά περισσότερο με τη δράση τους στον υπερεθνικό χώρο.

Επί παραδείγματι, οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων – κεφαλαίου, δεν θέλουν πια να περιοριστούν στον....
εθνικό χώρο, αλλά διεκδικούν την ενίσχυσή τους στις υπερεθνικές αγορές, περιφερειακές και παγκόσμιες. Τα δε συμφέροντά τους, αρθρώνονται σε αυτές. Ο εθνικός χώρος τους ενδιαφέρει ως πηγή άντλησης ισχύος στις παγκόσμιες αγορές και ως στήριγμα στον υπερεθνικό ανταγωνισμό.


Τα κεφάλαια αυτά, δρουν και αισθάνονται ως υπερεθνικές οντότητες. Το ίδιο συμβαίνει σε ένα κομμάτι των υπαλλήλων που χρησιμοποιούν, ιδιαίτερα των διευθυντών τους, καθώς και για μια μερίδα πολιτικών. Το φαινόμενο στην έκτασή του είναι καινούργιο, μια ακόμα ιδιαιτερότητα της παγκοσμιοποίησης. Όμως, ανάλογα φαινόμενα, μεμονωμένα και ως προς ειδικές ομάδες μπορεί να τα συναντήσει κανείς στο παρελθόν. Αυτά ονομάζονται ως προ-παγκοσμιοποιημένα.

Ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της αριστοκρατίας στον Μεσαίωνα. Επί παραδείγματι μεγάλο τμήμα της αγγλικής βασιλικής οικογένειας προέρχονταν από γαλλικές οικογένειες «ευγενών». Κάτι ανάλογα συνέβη σε μικρά εξαρτώμενα κράτη, αργότερα, κατά τον 19ο αιώνα, όπως στην Ελλάδα ως προς μεγάλο τμήμα της βασιλικής οικογένειας.

Οι ομάδες αυτές, διέθεταν ιδιαίτερες μεταξύ τους διασυνδέσεις. Τα συμφέροντα τους ως υπερεθνική αριστοκρατία στο παρελθόν, ως εκπρόσωποι πολυεθνικών και υπερεθνικών εταιρειών, καθώς και στελέχη υπερεθνικών οργανισμών και διακρατικών θεσμών σήμερα, ερχόντουσαν και έρχονται συχνά (ασφαλώς όχι πάντα) σε αντίθεση με τα συμφέροντα του εθνικού χώρου προέλευσής τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις εκτιμούσαν και πίστευαν, είτε ότι το υπερεθνικό συμφέρον προηγείται του εθνικού, είτε ότι αυτά τα δύο συμπίπτουν και ας μην συνέπιπταν.


Σύμφωνα με τις σύγχρονες αναλύσεις, η υιοθέτηση εξωεθνικών κριτηρίων από τις ομάδες που προανέφερα, δεν έχει να κάνει ούτε με δήθεν «προδοσίες», ούτε ότι δεν δρουν ορθά, αλλά προκύπτει από την μετατόπιση και μετακίνησή τους σε ένα διαφορετικό επίπεδο δράσης από το παραδοσιακό, δηλαδή, το εθνικό. Το αποτέλεσμα είναι, ότι δυνάμεις, κοινωνικές και πολιτικές που παραδοσιακά διεκδικούσαν να ομιλούν «πατριωτικά και για λογαριασμό του έθνους», που παρουσιάζονταν ακόμα και «ως ακραία πατριωτικές» έχουν σήμερα μια διαφορετική προσέγγιση πραγμάτων και για αυτό ο «παλιός τους πατριωτισμός» εκπροσωπείται από άλλους.


Τα πιο πάνω, ίσως να εξηγούν τη συμπεριφορά ορισμένων κύκλων του ελληνικού κατεστημένου, τόσο ανάμεσα σε τραπεζίτες και ορισμένους επιχειρηματίες, όσο και στο σύστημα της πολιτικής, οι οποίες συνδέονται όλο και πιο πολύ με τον υπερεθνικό χώρο. Σε μια τέτοια περίπτωση, η σύμπτωση επιλογών και συμπεριφοράς, που με ακρίβεια πιστεύω ότι περιέγραψα την προηγούμενη εβδομάδα, ανάμεσα στην τρόικα και σε ορισμένα εγχώρια συστήματα, είναι σύμπτωση θέσης και αντίληψης για το ελληνικό πρόβλημα. Μόνο που αυτή η σύμπτωση αντιστρατεύεται τα συμφέροντα όσων κινούνται με γνώμονα τον εθνικό χώρο και αρθρώνουν τα συμφέροντα και τις ανάγκες τους σε αυτόν.

hassapis-peter

Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...