Του ΜΙΧΑΛΗ ΜΗΤΣΟΥ





Οι πολιτικοί αναλυτές στην Ουάσιγκτον έχουν ήδη χαράξει στους υπολογιστές τους το µαγικό τρίγωνο. Η µία κορυφή είναι η Τουρκία, τόπος µιας επιτυχηµένης σύνθεσης ανάµεσα στο Ισλάµ και στη δηµοκρατία. Η άλλη κορυφή είναι το µετασανταµικό Ιράκ που, δεν µπορεί, κάποια στιγµή θα ηρεµήσει. Και η τρίτη κορυφή είναι η νέα Αίγυπτος, απαλλαγµένη από τον δυνάστη της, µε ένα ασαφές ακόµη πολιτικό τοπίο, όπου όµως παίζει και θα εξακολουθήσει να παίζει σηµαντικό ρόλο ο στρατός. Αυτό το τρίγωνο συµβολίζει και υπόσχεται τη φιλελευθεροποίηση της Μέσης Ανατολής. Και οι κορυφές του µπορεί να είναι εξ ορισµού ίσες, αλλά η τουρκική είναι πιο ίση από τις άλλες.

Οπως είναι φανερό, αναφερόµαστε στην περίφηµη θεωρία του «τουρκικού µοντέλου», που θα µπορούσε να προσελκύσει τους απογοητευµένους από τη δυτική υποκρισία εξεγερµένους του αραβικού κόσµου. Η προσέγγιση της Τουρκίας µε τον τελευταίο είναι διπλή: από τη µια πλευρά η Αγκυρα ασκεί µια πολύ ενεργό εξωτερική πολιτική στη Μέση Ανατολή συνδυάζοντας τη διπλωµατία µε την οικονοµία, κι από την άλλη αποµακρύνεται από το Ισραήλ. Είναι όµως ικανή αυτή η προσέγγιση να στηρίξει την εξαγωγή του τουρκικού µοντέλου; Ή το εγχείρηµα θα έχει την ίδια τύχη µε την «ατζέντα της ελευθερίας» του Τζορτζ Μπους;

Τέσσερα είναι τα βασικά στοιχεία του τουρκικού µοντέλου, επισηµαίνει στη Φιγκαρό η Ντοροτέ Σµιτ, υπεύθυνη του προγράµµατος «Σύγχρονη Τουρκία» στο γαλλικό Ινστιτούτο ∆ιεθνών Σχέσεων. Η ικανότητα ενός ισλαµικού κόµµατος να αναλάβει και να διατηρήσει την εξουσία µε νόµιµα µέσα χωρίς να ακολουθήσει µια πολιτική συστηµατικού εξισλαµισµού. Η εδραίωση της δηµοκρατίας. Ο οικονοµικός δυναµισµός. Και η οικοδόµηση µιας σύγχρονης εθνικής ταυτότητας που σέβεται το παρελθόν. Ολα αυτά τα στοιχεία είναι εύθραυστα, αν όχι συζητήσιµα, καθώς η Τουρκία βρίσκεται σε µεταβατική περίοδο και κανείς δεν µπορεί να αποκλείσει µιαν αυταρχική στροφή του κυβερνώντος κόµµατος. Οι σχέσεις των πολιτικών µε τον στρατό δεν έχουν σταθεροποιηθεί. Οσο για την οικονοµική ανάπτυξη, µπορεί να ξεπέρασε πέρυσι το 8%, χαρακτηρίζεται όµως από µεγάλες εσωτερικές ανισότητες. Και εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από τις ξένες επενδύσεις, από τη µαζική παροχή ενέργειας σε χαµηλές τιµές (και προµηθευτές όχι πάντα αξιόπιστους, όπως η Ρωσία, το Ιράν, το Αζερµπαϊτζάν, η Αλγερία) και από το άνοιγµα εναλλακτικών εξαγωγικών προορισµών στην Ευρώπη.

Η Τουρκία χρησιµοποιεί ως στρατηγικό όπλο την ικανότητά της να ελίσσεται ανάµεσα σε διάφορους κόσµους. Αλλά το όπλο αυτό µπορεί να αποδειχθεί επαχθές φορτίο, τονίζει η Ντοροτέ Σµιτ. Εχοντας αποτύχει σε διάφορες µεσολαβητικές αποστολές (Ισραήλ - Συρία, ιρανικό πυρηνικό πρόγραµµα, εξελίξεις στον Λίβανο), η Αγκυρα συνειδητοποιεί ότι δεν µπορεί να αναλάβει µόνη της το έργο της σταθεροποίησης της Μέσης Ανατολής. Η εφαρµογή του νεοοθωµανικού της ονείρου στην περιοχή θα την αποµάκρυνε οριστικά από την Ευρώπη. Και ενέχει τον κίνδυνο να οδηγηθεί σε αδιέξοδο.

radar

Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...