Η Τυνησία και η Αίγυπτος έπεσαν. Η Λιβύη παραπαίει. Η Ιορδανία, η Αλγερία, και το Μπαχρέιν ταρακουνιούνται. Η Σαουδική Αραβία και το Μαρόκο τρέμουν. Ο Λίβανος είναι Λίβανος. Το Ιράν και η Συρία χαμογελάνε νευρικά, και οι ηγέτες της Δύσης ξύνουν το κεφάλι τους αμήχανα, αβέβαιοι για το τι θα ακολουθήσει.

Το ποιος όμως θα ακολουθήσει και θα πάθει τι, δεν είναι απλά θέμα τύχης. Εξετάζοντας τη φύση του κάθε καθεστώτος, μπορούμε να προβλέψουμε και το μέλλον του ηγέτη του.

Τέσσερις είναι οι κεντρικοί παράγοντες που καθορίζουν το αν ένα κίνημα εξέγερσης, όπως αυτά της Τυνησίας και της Αιγύπτου, θα καταλήξουν στην ανατροπή του ηγέτη:

-Η δομή του πολιτεύματος (αν είναι τελείως απολυταρχικό χωρίς καν την επίφαση της δημοκρατικότητας).

- Ο στρατός (αν είναι ισχυρός, και αφοσιωμένος στον ηγέτη).

-Ο γενικός πληθυσμός (αν φοβάται το καθεστώς, και αν πιστεύει στη ρητορική του).

-Οι ομάδες που ασκούν επιρροή (υπάρχουν για παράδειγμα κάποιες ισχυρές φυλές που στηρίζουν το καθεστώς;).



Εδώ έγκειται η διαφορά μεταξύ απολυταρχικών ηγετών και δικτατόρων. Οι πρώτοι τα πάνε καλά και στους 4 παραπάνω παράγοντες, οι δεύτεροι όχι.

Ας εξετάσουμε την Αίγυπτο. Αν και ο Μουμπάρακ ήταν απολυταρχικός, υποστήριζε ότι κυβερνούσε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία, και έπαιζε το παιχνίδι των εκλογών. Για αυτό και όταν εκδηλώθηκε η εξέγερση, η αντίδραση του εμποδίστηκε από το θέατρο αυτό. Παράλληλα δεν είχε εξασφαλίσει τη τυφλή αφοσίωση του στρατού του. Οι ανώτατοι στρατιωτικοί ήταν ενοχλημένοι από την είσοδο του γιου του Gamal, σε τομείς της οικονομίας και της εξουσίας που οι ίδιοι έλεγχαν μέχρι πρότινος. Για αυτό, όταν άρχισε η επανάσταση, ο στρατός έβαλε κι αυτός ένα χέρι, για να φύγει ο Μουμπάρακ.

Η Λιβύη παραπαίει, κι αυτό επειδή ο Καντάφι παρά την αναλγησία του (οι αντίπαλοί του αυτοπυροβολούνται πολλές φορές στο πίσω μέρος της κεφαλής, και τα πολεμικά αεροσκάφη βομβαρδίζουν τους διαδηλωτές), δεν μπόρεσε να τα πάει καλά με τους τέσσερις προαναφερθέντες παράγοντες.

Αν και δεν υπάρχει επίφαση δημοκρατίας στη Λιβύη, και ο ίδιος επιμένει πως είναι ισόβιος, δεν υπάρχει όμως και ισχυρός στρατός, και συνεπώς δεν υπάρχει ο μηχανισμός αντιμετώπισης των εξεγερθέντων. Αντί για στρατό, υπάρχουν διάφορες παραστρατιωτικές μονάδες που τις διοικούν οι γιοι του.

Ένα δεύτερο σημαντικό πρόβλημα για τον Καντάφι είναι ότι ποτέ του δεν προσπάθησε να κερδίσει την αφοσίωση των κρίσιμων φυλών, ειδικά εκείνων στην ανατολική πλευρά της χώρας. Αντιθέτως, βασίστηκε στη σκληρή καταστολή για να τις υποτάξει, με αποτέλεσμα να έχει δημιουργήσει πολλούς εχθρούς που ήταν έτοιμοι να τον κλωτσήσουν μόλις θα έπεφτε. Μπορεί ο Μακιαβέλι να είχε δίκιο όταν έλεγε πως είναι προτιμότερο να σε φοβούνται παρά να σε αγαπάνε, αλλά όταν τα πράγματα ζορίζουν τότε η αγάπη είναι που μετράει.

Τέλος, η πρόσφατη συμφιλίωσή του με την Αμερική, του στέρησε έναν εξωτερικό εχθρό, στον οποίο θα μπορούσε να καταλογίσει όλες τις ευθύνες για τα προβλήματα της χώρας.

Ο Bashar Assad της Συρίας μοιάζει να διαθέτει ισχυρό και αφοσιωμένο στρατό, την υποστήριξη των φυλών, τη σκληρότητα του πατέρα του, και τις κυρώσεις από πλευράς ΗΠΑ, για να έχει κάποιον να κατηγορεί αναφορικά με τα προβλήματα της χώρας.

Αντιθέτως, η Ιορδανία τρέμει. Ο βασιλιάς Abdullah αυτοπαρουσιάζεται ως συνταγματικός μονάρχης, αλλά στερείται υποστήριξης από τις φυλές (την οποία όμως διέθεταν ο πατέρας και ο παππούς του), και δεν έχει κάποιον φανερό εξωτερικό εχθρό για να κατηγορεί.

Στη Σαουδική Αραβία, η δομή της βασιλείας (που απαρτίζεται από 7.000 περίπου μέλη, που καταλαμβάνουν διάφορες θέσεις εξουσίας), και η ιστορική της συμφωνία με τον κλήρο των Wahhabi, θυμίζουν μεγάλη οικογένεια μάλλον παρά κράτος, για αυτό και η όποια ανατροπή της είναι ιδιαίτερα περίπλοκη.

Υπάρχει όμως ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού που καταπιέζεται χρόνια τώρα. Είναι οι Shias της ανατολικής περιοχής της χώρας, που είναι έτοιμοι για εξέγερση.

Ο στρατός παραμένει αφοσιωμένος στη βασιλική οικογένεια, αλλά απομένει να δούμε το κατά πόσο είναι αποφασισμένοι οι βασιλείς στο να καταστείλουν οποιαδήποτε εξέγερση προκύψει.

Το καθεστώς που ολόκληρη η Δύση, αλλά και μερικοί στη Μ. Ανατολή θα ήθελαν να δουν να πέφτει, είναι αυτό του Ιράν. Παράλληλα, είναι και το μόνο που θα αργήσει να πέσει, τουλάχιστον από μέσα. Η φύση του ιρανικού πολιτεύματος, με ένα μόνο κόμμα, έναν ανώτατο ηγέτη, και έναν πανίσχυρο ανεξάρτητο στρατό, που δεν θα διστάσει να τα βάλει με τους αντιπάλους του, σημαίνει ότι πρόκειται για μια ιδιαίτερη περίπτωση.

Η μεγάλη αδυναμία του ιρανικού καθεστώτος είναι ότι μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, όπως η νεολαία, κοιτάνε προς τη Δύση. Εκεί έγκειται ή όποια ελπίδα για την ανατροπή του θεοκρατικού αυτού καθεστώτος.

Πολλές φορές, οι απολυταρχικοί ηγέτες πείθονται από την ίδια τους τη ρητορική, και βρίσκονται απροετοίμαστοι όταν ξεσπάσει εξέγερση. Λίγο πριν πεθάνει, στο νεκροκρέβατό του, ο στρατηγός Φράνκο άκουσε το πλήθος έξω από το παλάτι να φωνάζει «Αντίο Φράνκο», και ρώτησε: «Μα που πάνε;».

antinews

Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...