Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΚΑΦΙΔΑ, Εθνος




Εκεί που είσαι (να διαπραγματεύεσαι με την τρόικα τους όρους ενός μνημονίου προκειμένου να διασώσεις την οικονομία σου) ήμουνα, και εδώ που είμαι (βουτηγμένος στη λιτότητα αναζητώντας προοπτικές ανάπτυξης με τις αγορές να καραδοκούν) θα έρθεις. Αυτά θα μπορούσε να λέει ο σοσιαλιστής Ελληνας πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου στον επίσης σοσιαλιστή Πορτογάλο ομόλογό του, Ζοζέ Σόκρατες. Η μόνη διαφορά ανάμεσά τους έγκειται στο ότι ο Παπανδρέου είναι πρωθυπουργός μιας κυβέρνησης πλειοψηφίας, ενώ ο Σόκρατες ενδέχεται να μην είναι πρωθυπουργός για πολύ ακόμη (αναμένονται εκλογές την 5η Ιουνίου).

Κατά τα λοιπά, η Λισαβόνα μοιάζει να ακολουθεί πιστά τα βήματα της Αθήνας προς τον «γκρεμό». Χαρακτηριστικά, όπως στην Ελλάδα έτσι και στην Πορτογαλία, η κυβέρνηση διακήρυττε κατηγορηματικά, διά στόματος τόσο του πρωθυπουργού όσο και του υπουργού Οικονομικών, πως θα επιβιώσει «με κάθε κόστος» βασιζόμενη αποκλειστικά στις δικές της δυνάμεις και πως δεν θα προσφύγει σε κάποιο μηχανισμό στήριξης, έως την ώρα που… ανακοίνωσε την προσφυγή στον μηχανισμό.

Ωστόσο, παρά τις όποιες δηλώσεις περί του αντιθέτου, η «διάσωση» φάνταζε και στις δύο χώρες προδιαγεγραμμένη. Είχαν φροντίσει για αυτό οι οίκοι αξιολόγησης οι οποίοι, συντονισμένοι, προετοίμασαν το έδαφος για τη χρεοκοπία καταβαραθρώνοντας σε επίπεδο «σκουπιδιού» την πιστοληπτική ικανότητα πρώτα της Ελλάδας και έπειτα της Πορτογαλίας (μόλις λίγες ημέρες προτού ζητήσει βοήθεια από το εξωτερικό, είχε υποβαθμιστεί στο ΒΒΒ- από τις Fitch και S&P’s). Παράλληλα, τα σπρεντ των πορτογαλικών ομολόγων εκτοξεύονταν σε δυσθεώρητα ύψη ξυπνώντας μνήμες από το πρόσφατο ελληνικό παρελθόν.

Οι συγκοινωνίες

Οπως στην Ελλάδα, έτσι και στην Πορτογαλία πολλά προβλήματα εντοπίζονται στον κλάδο των συγκοινωνιών, ειδικά μετά τις πρόσφατες αποκαλύψεις σύμφωνα με τις οποίες, οι εταιρείες Porto Metro, Lisbon Metro, Carris (λεωφορεία, τραμ) και REFER (σιδηρόδρομοι) είτε είναι χρεοκοπημένες είτε εμφανίζουν μεγάλες «μαύρες τρύπες». Στην προσπάθειά της να γλιτώσει από τις αγκάλες της τρόικας, η πορτογαλική κυβέρνηση μειοψηφίας φρόντισε, ξεκινώντας από πέρυσι τον Νοέμβρη, να λάβει μέτρα περιστολής των δημοσίων δαπανών.

Και εκεί ωστόσο, όπως στην Ελλάδα, τα μέτρα αποδείχθηκαν αναποτελεσματικά και δεν έτυχαν συναίνεσης από την αντιπολίτευση (το κεντροδεξιό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα PSD). Μάλιστα, το PSD, αρνητικό απέναντι στα μέτρα του Σόκρατες αλλά όχι γενικότερα απέναντι στη λιτότητα, ανέτρεψε την κυβέρνηση (στις 23 Μαρτίου), καταψηφίζοντας τις προτάσεις αυτής και να θέσει τη χώρα σε περίοδο πρόωρων εκλογών.

Δεδομένων των συνθηκών πίεσης, ο απερχόμενος υπουργός Οικονομικών, Φερνάντο Τεϊσέιρα ντος Σάντος, φρόντισε να προειδοποιήσει με δηλώσεις του στο Reuters πως, εάν δεν υπάρξει έξωθεν στήριξη, το πορτογαλικό κράτος θα έχει μείνει άφραγκο έως τον Ιούνιο, όπερ σημαίνει πως δεν θα υπάρχουν χρήματα για την πληρωμή μισθών και συντάξεων (υπενθυμίζεται πως ανάλογα καταστροφολογικά σενάρια διακινούνταν και στην Ελλάδα).

Με όλα αυτά, η προσφυγή στην τρόικα δεν θα μπορούσε παρά να παρουσιαστεί ως μονόδρομος.

Οσο για την Πορτογαλία του μνημονίου, αυτή μάλλον θα θυμίζει σε πολλά την αντίστοιχη Ελλάδα του μνημονίου. Σκληρή λιτότητα, περικοπές δαπανών, άνοδος του ΦΠΑ και ιδιωτικοποιήσεις μπαίνουν πλέον στην ημερήσια διάταξη (η κρατική τράπεζα Caixa Geral de Depositos θεωρείται υποψήφια προς πώληση, ενώ το ίδιο ισχύει και για τα κρατικά μερίδια στον εθνικό αερομεταφορέα TAP Portugal).

Η πορτογαλική αριστερά από την πλευρά της, προσδίδει αντι-μνημονιακό χαρακτήρα στις επερχόμενες εκλογές και καλεί τους πολίτες να καταψηφίσουν την τρόικα στις κάλπες (παρόμοια στάση τήρησαν και κάποιες ελληνικές παρατάξεις στις δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου), ενώ τα συνδικάτα έχουν προκηρύξει γενική απεργία για τις 6 Μαΐου.

Πιστός στην προβληματική και μονόπλευρη στάση που έχει κρατήσει μέχρι στιγμής το Βερολίνο, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έσπευσε να δηλώσει στην εφημερίδα «Welt» πως οι Πορτογάλοι, εάν θέλουν να λάβουν οικονομική βοήθεια από την ΕΕ, πρέπει πρώτα να ματώσουν υιοθετώντας «αυστηρά μέτρα λιτότητας» (ανάλογες δηλώσεις έχουν κάνει επανειλημμένως οι Γερμανοί και για την Ελλάδα). Οσο για τους Φινλανδούς (οι οποίοι μάλιστα σήμερα έχουν βουλευτικές εκλογές) αντιμετωπίζουν τη διάσωση της Πορτογαλίας με αρνητισμό (ανάλογο με αυτόν που έδειξαν στην περίπτωση της χώρας μας) και αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο να μπλοκάρουν τη βοήθεια.

Η αντίδραση των ΜΜΕ

Μπροστά σε όλα αυτά, τα ΜΜΕ της Πορτογαλίας αρχίζουν πλέον να αφιερώνουν μακροσκελή άρθρα σε πρόσωπα όπως ο Πολ Τόμσεν του ΔΝΤ, ενώ ανησυχούν για τον σκόπελο της Φινλανδίας καθώς και για την τύχη μισθών και συντάξεων.

Για «άδικες πιέσεις των αγορών οι οποίες, εάν έλειπαν, η Πορτογαλία δεν θα αναγκαζόταν να οδηγηθεί στον μηχανισμό στήριξης», κάνει λόγο η εφημερίδα «Publico». Αρθρογράφος της «Correio da Manha» έχει ράμματα για τη γούνα της ΕΕ η οποία είναι «δυσκίνητη και οκνηρή», ειδικά όταν πρόκειται για ζητήματα όπως «οι οίκοι αξιολόγησης, τα μπόνους των διευθυντών και οι offshore».

Οι εφημερίδες

Η ένταξη στον μηχανισμό στήριξης μονοπωλεί όπως είναι φυσικό τα πρωτοσέλιδα του πορτογαλικού Τύπου.

Λιτότητα, ύφεση και ρεκόρ ανεργίας αναμένεται να φέρει στην Πορτογαλία το 2012 το ΔΝΤ, σύμφωνα με την «Publico». Οσο για την επιγραφή στη φωτογραφία, αυτή βροντοφωνάζει ΕΞΩ ΤΟ ΔΝΤ.

Το πρωτοσέλιδο της «Diario de Noticias» προβλέπει πως το 2012 η Πορτογαλία θα είναι η μοναδική χώρα της Ευρώπης η οποία θα βρίσκεται σε κρίση.

Απλήρωτοι κινδυνεύουν να μείνουν οι Πορτογάλοι στρατιωτικοί καθώς ο στρατός της χώρας δεν έχει λεφτά για μισθούς, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου ο κεντρικός τίτλος της «Correio da Manha».

Η βοήθεια έχει το τίμημά της, προειδοποιεί εκ νέου η «Diario de Noticias», σύμφωνα με την οποία το ΔΝΤ θα κερδίσει 520 εκατ. από τη διάσωση της Πορτογαλίας και οι Ευρωπαίοι πάνω από 1 δισ.

Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο
Δεν κατάφερε να αποσοβήσει το μοιραίο

Προερχόμενος από τις τάξεις του ιδίου του κεντροδεξιού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (PSD) το οποίο έσπρωξε τη Λισαβόνα μία ώρα αρχύτερα στον μηχανισμό στήριξης όταν καταψήφισε στα τέλη Μαρτίου το πακέτο λιτότητας της κυβέρνησης, ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, νυν πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και άλλοτε πρωθυπουργός της Πορτογαλίας (2002-2004), δεν κατόρθωσε να αλλάξει το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου και να ανακόψει την πορεία της πατρίδας του προς τον «γκρεμό».

Οι αγορές και οι οίκοι αξιολόγησης, πατώντας πάνω σε δομικές αδυναμίες της ΕΕ καθώς και σε λάθος χειρισμούς, αποδείχτηκαν ισχυρότεροι από τον Πορτογάλο αξιωματούχο, ο οποίος πλέον, εδώ που φτάσαμε, ζητεί από τις ηγεσίες των πορτογαλικών κομμάτων να δείξουν «υπευθυνότητα» απέναντι στο εθνικό συμφέρον καθώς και στους Ευρωπαίους εταίρους, δηλαδή να αφήσουν στην άκρη τα όποια μικροπολιτικά, ψηφοθηρικά παιχνίδια εν όψει των εκλογών και να επικεντρωθούν στην ουσία του προβλήματος (σε ανάλογο κάλεσμα προέβη «για το καλό τόσο της Πορτογαλίας όσο και της Ευρώπης» και ο Ολι Ρεν ).

Η ΕΕ από την πλευρά της δεσμεύτηκε πως θα κινηθεί ταχύτατα και θα κάνει όλες τις απαραίτητες κινήσεις προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες της Πορτογαλίας. Οσο για το πρόγραμμα του μνημονίου, αυτό θα είναι μεσοπρόθεσμο (το ενδεχόμενο μιας προσωρινής λύσης έως τις εκλογές του Ιουνίου αποκλείεται), θα συνοδεύεται από αυστηρές προϋποθέσεις και θα έχει συμφωνηθεί έως τα μέσα Μαΐου.

Πέντρο Πάσος Κοέλιο
Είπε όχι στη λιτότητα του Σόκρατες και πλέον… στηρίζει το μνημόνιο

Αφού πρώτα ανέτρεψε την κυβέρνηση μειοψηφίας του μεγάλου αντιπάλου του και οδήγησε την Πορτογαλία στον δρόμο των πρόωρων εκλογών (καθώς και στις αγκάλες της τρόικας), τώρα αλλάζει στάση και δηλώνει πως θα στηρίξει την υπηρεσιακή κυβέρνηση, την οποία ο ίδιος προ ημερών έριξε, στις διαπραγματεύσεις της με ΕΕ – ΔΝΤ – ΕΚΤ.

Ο λόγος για τον Πέντρο Πάσος Κοέλιο, τον ηγέτη του Σοσιαλδημοκρατικού (μόνο κατ’ όνομα) Κόμματος (PSD), της κεντροδεξιάς αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Πορτογαλία, ο οποίος στα τέλη Μαρτίου καταψήφισε το τελευταίο, τέταρτο πακέτο μέτρων λιτότητας του Ζοζέ Σόκρατες προκαλώντας ουσιαστικά την κατάρρευση της σοσιαλιστικής κυβέρνησης (PS), για να έρθει μόλις δύο εβδομάδες μετά να παρουσιαστεί συναινετικός και να στηρίξει τον υπηρεσιακό, πλέον, πρωθυπουργό Σόκρατες στις συνομιλίες του με την τρόικα αναφορικά με τη σύναψη μνημονίου.

Με αυτήν την κίνησή του ο Κοέλιο επί της ουσίας «άδειασε» δύο πολιτικούς (τον δεύτερο από τους οποίους, εν αγνοία του): τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο (που αναγκάστηκε, ανήσυχος, να παραδεχτεί από το Στρασβούργο πως η πολιτική κρίση περιπλέκει την κατάσταση στην Πορτογαλία), καθώς και τον επίσης κεντροδεξιό επικεφαλής της δικής μας αξιωματικής αντιπολίτευσης Αντώνη Σαμαρά (που εξακολουθεί, παρά τις έκτακτες περιστάσεις και την κρισιμότητα της κατάστασης, να αρνείται πεισματικά κάθε συναίνεση, χωρίς ωστόσο να προβαίνει σε άξιες λόγου αντιπροτάσεις). Πάντως, οι κινήσεις του Κοέλιο δεν θα έπρεπε να προκαλούν έκπληξη.

Αλλωστε, αυτός δεν είναι γενικά κατά της λιτότητας, αλλά ειδικά κατά των μέτρων λιτότητας που πρότεινε το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Συγκεκριμένα, ο Κοέλιο μπορεί να απορρίπτει κατηγορηματικά την επιβολή έκτακτης εισφοράς 10% στις συντάξεις άνω των 1.500 ευρώ (μέτρο το οποίο συμπεριλαμβανόταν στο πακέτο μέτρων που καταψηφίστηκε), αλλά ταυτόχρονα προωθεί μια fast-track εκποίηση των «ασημικών» του Δημοσίου. Επιπλέον, τάσσεται κατά των φοροαπαλλαγών για τους πλουσίους και υπέρ της αύξησης του ΦΠΑ για όλους, ενώ από τα τέλη Μαρτίου έδινε εμμέσως πλην σαφώς με δηλώσεις που έκανε στο Reuters τη συγκατάθεσή του για μια άμεση προσφυγή στον μηχανισμό στήριξης.

Το παιχνίδι

Ωστόσο, τώρα που ο Σόκρατες έγινε από κανονικός πρωθυπουργός υπηρεσιακός και ενδέχεται να βγει από τη μέση, ο Κοέλιο ξαναμπαίνει στο πολιτικό παιχνίδι έχοντας το βλέμμα του στραμμένο στην επομένη των εκλογών και στο μυαλό του δύο «κρατούμενα»: πως η τρόικα ήρθε στην Πορτογαλία για να μείνει και πως η όποια συμφωνία περί μνημονίου αναμένεται να αρχίσει να υλοποιείται μετά τις εκλογές, από τη νέα κυβέρνηση της οποίας επικεφαλής δεν αποκλείεται να είναι ο ίδιος («μόνο μια κυβέρνηση που θα προκύψει μετά τις εκλογές θα μπορούσε να διαπραγματευτεί τις συνθήκες μιας διαρθρωτικής βοήθειας», είχε δηλώσει).

Να σημειωθεί, άλλωστε, πως οι μέχρι τώρα δημοσκοπήσεις παρουσιάζουν το PSD να προηγείται μεν των σοσιαλιστών του PS, αλλά να μην εξασφαλίζει αυτοδυναμία. Οσο για την επόμενη κυβέρνηση, αυτή μάλλον θα είναι συνασπισμού, όπερ σημαίνει πως σε μια αντιστροφή των ρόλων ο Κοέλιο δεν αποκλείεται να βρεθεί στη δυσάρεστη θέση να ζητεί τη συναίνεση του Σόκρατες.

inprecor

Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...