Η θέση μας είναι στην πλατεία. Δεν υπάρχει άλλο μέρος πια. Αυτά που βίωσα αυτές τις μέρες, κυρίως την επιστροφή της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης απέναντι στην μνημονιακή δημοκρατία, με κάνουν να αισιοδοξώ. Δεν έχει σημασία αν πέρασαν τα μέτρα, αλλά ότι μπολιάζεται η συνείδηση του κόσμου με τα αιτήματα για ελευθερία και δικαιοσύνη. Θα γίνουμε πιο απαιτητικοί και λιγότερο ελαστικοί ως πολίτες κι αυτό είναι ευλογία.

Μέσα στην Βουλή, βουλευτές πανηγύριζαν επειδή ο Αθανασιάδης έλεγε τελικά “ναι” κι έξω πολίτες έκλαιγαν από τα χημικά και μάτωναν από τις δυνάμεις καταστολής. Η Μέρκελ γέλαγε ανακουφισμένη και κάπου αλλού στην πλατεία Συντάγματος άνθρωποι χαμογελούσαν επειδή ήταν ακόμη ζωντανοί. Η αντίθεση των εικόνων δεν αφήνει περιθώριο, υπάρχουν 2 κόσμοι που συγκρούονται.

Γράφτηκε η πιο μαύρη σελίδα της νεότερης ιστορίας μας. Τα ονόματα των 155 προδοτών δεν θα τα ξεχάσουμε. Όταν η Εξουσία απειλείται αφήνει το προσωπείο της και επιτίθεται ανοιχτά στον “εσωτερικό εχθρό”, τον λαό. Είμαι περήφανος για τους συμπολίτες μου. Οι στιγμές ήταν ανατριχιαστικές. Εμείς θα τους ανατρέψουμε, είτε με κρεμάλες, είτε με στόλους ελικοπτέρων. Μόλις άρχισε η γιορτή.

«Εάν δεν έχεις τη δύναμη να θυσιαστείς, τουλάχιστον έχε το θάρρος να σωπαίνεις μπροστά σε αυτούς που θυσιάζονται» - Jose Marti

Ήδη, αρκετοί από τους ψηφίσαντες υπέρ του Μεσοπρόθεσμου και του Εφαρμοστικού, προσπαθούν να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα. Ψάχνουν τρόπους να μεταβιβάσουν στους πολίτες τους εκβιασμούς στους οποίους οι ίδιοι υπέκυψαν...! Προσπαθούν να πείσουν για τις καλές τους προθέσεις, θυμίζοντας τον κατά συρροή δολοφόνο που δείχνει μεταμέλεια όταν συλληφθεί...!

Δεν γνωρίζουμε πως θα περάσουν το καλοκαίρι τους όλοι αυτοί οι βουλευτές, δεν γνωρίζουμε αν θα νιώθουν ενοχές ή αν θα νιώθουν πως απειλούνται οποιαδήποτε στιγμή από τον οποιοδήποτε πολίτη, οποιασδήποτε ηλικίας. Γνωρίζουμε, όμως, πως αυτά τα εκτρωματικά νομοσχέδια που ψηφίστηκαν, πέρα από την αντισυνταγματικότητά τους, δεν θα γίνουν ποτέ αποδεκτά από τους πολίτες. Άλλο πράγμα η ψήφιση ενός "νόμου" και τελείως διαφορετικό η εφαρμογή του. Εάν δεν συναινέσουν οι Έλληνες πολίτες στο γδάρισμο που τους επιβάλλει η κυβέρνηση Παπανδρέου, τότε θα δημιουργηθούν τα πραγματικά αδιέξοδα...

Τί θα κάνουν άραγε οι λαλίστατοι (κατά συρροή και μονίμως ψευδόμενοι) κυβερνώντες εάν υπάρξουν αντιδράσεις επί του πρακτέου; Θα αρχίσουν να συλλαμβάνουν όλους τους Έλληνες πολίτες και θα τους ρίχνουν στην φυλακή;

Έχουν σκεφτεί ότι οι ίδιοι είναι θύματα ενός εκβιασμού ο οποίος μόλις άρχισε και στον οποίο δεν υπέκυψε ο λαός, ο οποίος θα κληθεί να πληρώσει τις αποφάσεις της κυβέρνησης; Έχουν σκεφθεί πως καθημερινά θα διαρρέουν αναλυτικές πληροφορίες για το περιεχόμενο αυτού του σκευάσματος ευθανασίας μίας χώρας και θα ενημερώνονται οι πολίτες για το τι ακριβώς αποφάσισαν για τους ίδιους και τα παιδιά τους οι "Έλληνες" κυβερνώντες; Ποτέ καμία κυβέρνηση δεν πήρε τέτοια μέτρα για τον λαό της. Ακόμη και στρατιωτικές κατοχικές δυνάμεις δείχνουν μεγαλύτερη ευαισθησία προς τους πολίτες από την κυβέρνηση Παπανδρέου...

Με βάση αυτά τα νομοθετικά εκτρώματα που ψήφισαν οι βουλευτές, ουσιαστικά ανοίγουν πόλεμο με τον λαό. Το γνωρίζουν πολύ καλά και γι αυτό ήδη άρχισαν να ανησυχούν για την ημέρα που θα "σπάσει το σπυρί"...

Κύριοι βουλευτές, κύριοι υπουργοί, κύριοι αντιπρόεδροι και κύριε πρωθυπουργέ...

Ανοίξατε έναν λάκκο στον οποίο οι ίδιοι θα μπείτε μέσα. Να εύχεστε να συμβεί σύντομα, γιατί το μαρτύριο της αναμονής είναι ιδιαίτερα τρομακτικό... Τολμήσατε να καταδικάσετε έναν λαό, για να κρύψετε τις δικές σας ανομίες! Γίνατε γελοιότεροι των γελοίων και επικινδυνότεροι των επικινδύνων... Το κοκτέιλ που παρασκευάσατε θα το πιείτε ολόκληρο, μέχρι τον πάτο...

Το Σύνταγμα σας περιμένει... έκλεισε ραντεβού μαζί σας για να σας τακτοποιήσει στην... ιστορία!

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει τη λιτότητα, επιδιώκονταν να κατευνάσει τους δανειστές της, και να εισπράξει κάποια ακόμη δισεκατομμύρια βοήθειας, ώστε να τα χώσει στον καυστήρα (χρημάτων) του ελληνικού δημοσίου. Δεν έχει όμως καμιά σημασία. Η οικονομία της συρρικνώνεται τόσο ραγδαία, που οι οικονομικές ενισχύσεις της Ελλάδας δεν παίζουν κανέναν ρόλο.

Στις σύγχρονες οικονομίες, οι όποιες κυβερνητικές πολιτικές φαίνονται πρώτα απ όλα στο ζήτημα της απασχόλησης. Τον Μάρτιο, η συνολική απασχόληση στην Ελλάδα έπεσε κατά 9% σε σχέση με την αιχμή που είχε πετύχει τον Οκτώβριο του 2008, και συνεχίζει να πέφτει. Μιας και κανένας δημόσιος υπάλληλος δεν έχει απολυθεί λόγω λιτότητας, τα παραπάνω νούμερα μας δείχνουν ότι αυτό που συρρικνώνεται είναι ο ιδιωτικός τομέας. Και επειδή ο ελληνικός ιδιωτικός τομέας είναι αυτός που πληρώνει τόσο τον δημόσιο όσο και το εθνικό χρέος, τα πράγματα σκουραίνουν.

Αυτή την ώρα οι Έλληνες διαδηλώνουν στους δρόμους, και ο Παπανδρέου προσπαθεί να επιβάλλει νέα μέτρα αυστηρής λιτότητας. Μιλάει μάλιστα για περικοπές ύψους €3.8 δις, στις δημόσιες δαπάνες. Μάλλον θα το πετύχει. Τι θα γίνει όμως μετά;

Κανένας δεν φαίνεται να πρόσεξε ότι οι αυξήσεις των φόρων που επιβλήθηκαν με τα προηγούμενα μέτρα λιτότητας συνέβαλαν στη συστολή της οικονομίας. Τώρα προβλέπονται περαιτέρω αυξήσεις φόρων. Και παρά τα εν λόγω στοιχεία, η ΕΕ εκτιμά πως το ελληνικό ΑΕΠ θα μειωθεί μόλις κατά 3% το 2011, και μετά θα σημειώσει αύξηση 1.1% το 2012. Αν όμως η ελληνική οικονομία συνεχίσει να συστέλλεται με ρυθμό 4.8%, το 2012 το πραγματικό ΑΕΠ θα είναι κατά 7.6% μικρότερο από αυτό που περιμένει η ΕΕ, και 11.5% μικρότερο από το αντίστοιχο του 2009.

Ο κοινωνικός ιστός της Ελλάδας θα διαλυθεί πριν το ΑΕΠ μειωθεί στο 88.5% των επιπέδων του 2009. Ο απλός κόσμος δεν πρόκειται να δεχθεί τόση οικονομική ζημιά. Αν ο Παπανδρέου συνεχίσει αυτή τη πολιτική καμικάζε, εστιάζοντας στη λιτότητα, σύντομα θα απομακρυνθεί.

Με ένα χρέος ίσο με το 150% του ΑΕΠ, και μια όλο και πιο συρρικνούμενη οικονομία, η Ελλάδα έχει να επιλέξει μεταξύ της άμεσης χρεοκοπίας, και περισσότερου δανεισμού, που όμως θα οδηγήσει σε μια χρεοκοπία αργότερα. Τότε γιατί επιλέγεται αυτός ο δρόμος της αγωνίας, μόνο και μόνο για να κερδηθούν κάποιοι μήνες; Και γιατί συνεχίζεται η λιτότητα, όταν αυτό που χρειάζεται είναι ανάπτυξη; Μάλλον επειδή οι οικονομικές ελίτ της χώρας δεν πρόλαβαν ακόμη να μεταφέρουν τα κεφάλαιά τους στο εξωτερικό.

Οι ελληνικές τράπεζες δανείζονται με φρενήρη ρυθμό από την ΕΚΤ, χρησιμοποιώντας τα κρατικά ομόλογα ως εγγύηση. Αυτά τα δάνεια της ΕΚΤ επιτρέπουν στους Έλληνες να αποσύρουν ευρώ από τις τράπεζες και να τα μεταφέρουν στο εξωτερικό. Μόλις η Ελλάδα πτωχεύσει, τα ομόλογα δεν θα μπορούν να χρησιμοποιούνται ως εγγύηση, και το ελληνικό τραπεζικό σύστημα θα καταρρεύσει. Όσοι Έλληνες λοιπόν διαθέτουν χρήματα, δεν θέλουν η χρεοκοπία να συμβεί τώρα.

Ας φανταστούμε το σενάριο ότι οι Έλληνες αλλάζουν τακτική, και προσπαθούν να σώσουν τη χώρα τους. Ποιο θα πρέπει να είναι το οικονομικό σχέδιο που θα ακολουθηθεί; Πριν πεινάσουν, ας θυμηθούν την Ουγγαρία. Στα μέσα του 2010, η Ελλάδα και η Ουγγαρία είχαν τα ίδια οικονομικά προβλήματα, και δέχονταν πιέσεις να εφαρμόσουν πολιτικές αυστηρής λιτότητας, με αντάλλαγμα την οικονομική τους «διάσωση». Η Ελλάδα επέλεξε να πιει το κώνειο της τρόικας, ενώ η Ουγγαρία το απέρριψε.

Η Ελλάδα αύξησε τους φόρους στο όνομα της λιτότητας, ενώ η Ουγγαρία ξεκίνησε ένα ριζοσπαστικό φορολογικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, που συμπεριλάμβανε 16% φόρο εισοδήματος, και 10% φόρο για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Ποια προσέγγιση απέδωσε περισσότερο;

Το 2010, το ουγγρικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1.2%, ενώ το ελληνικό έπεσε κατά 4.5%. Και ενώ η ελληνική οικονομία αναμένεται (από την ΕΕ) να μειωθεί κατά 3% το 2011, η ουγγρική εκτιμάται (από το ΔΝΤ) πως θα αυξηθεί κατά 2.8%. Από τον Ιανουάριο του 2011, έως τον Μάρτιο του 2011, η ανεργία στην Ελλάδα αυξήθηκε από 15.1% σε 16.2%, ενώ στην Ουγγαρία έπεσε από το 12.1% στο 11.6%.

Ο σκοπός της λιτότητας είναι να βοηθηθεί ένα κράτος ώστε να εξυπηρετήσει τα χρέη του. Στην Ελλάδα, το μόνο που κατάφερε μια χρονιά λιτότητας, είναι να ανέβουν τα σπρεντς των 10ετών ομολόγων από το 10% στο 16.8%. Αντίθετα, στην Ουγγαρία, τα σπρεντς των αντίστοιχων ομολόγων έπεσαν στο 7.4% την ίδια χρονική περίοδο.

Κάποιοι οικονομολόγοι προτείνουν την επιστροφή μιας υποτιμημένης δραχμής για να έχει η Ελλάδα ανταγωνιστικότητα και ανάπτυξη. Να σημειωθεί ότι τον τελευταίο χρόνο, το ουγγρικό νόμισμα ενισχύθηκε κατά 6% απέναντι στο ευρώ.

Το 2010 βέβαια, η Ουγγαρία μπορούσε να αρνηθεί τη διάσωσή της χωρίς να κινδυνεύει με χρεοκοπία. Σήμερα η Ελλάδα δεν μπορεί να κάνει το ίδιο. Όμως θα χρεοκοπήσει σίγουρα. Το ερώτημα είναι αν η χρεοκοπία αυτή θα την βοηθήσει, ή απλά θα κάνει τα πράγματα χειρότερα.

Για να ανακάμψει η Ελλάδα θα πρέπει οπωσδήποτε να επιδιώξει ανάπτυξη. Και επίσης να μείνει στο ευρώ. Χωρίς αξιόπιστο νόμισμα, ένα σύγχρονο αστικό κράτος μπορεί εύκολα να περιπέσει σε ανυποληψία, χάος, ακόμη και πείνα.

Σε γενικές γραμμές, η Ελλάδα πρέπει να κάνει αυτό που πρέπει να κάνει και η Αμερική. Να ενισχύσει τον νόμο, να επεκτείνει τις οικονομικές ελευθερίες, να διατηρήσει ένα σταθερό νόμισμα, να μειώσει και να απλοποιήσει τη φορολογία, να περικόψει κρατικές δαπάνες, να απελευθερώσει το εμπόριο, και να μεταρρυθμίσει την προβληματική της νομοθεσία.

Πολιτικά, αυτό ο δρόμος δεν είναι εύκολος για τις ΗΠΑ, και ίσως να είναι αδύνατος για την Ελλάδα.

Θα το δούμε.

S.A.-Forbes

«Η έγκριση του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος και του εφαρμοστικού νόμου εξασφαλίζει στην Ελλάδα την πέμπτη δόση του δανείου ενώ δημιουργεί τις προϋποθέσεις για ένα νέο, δεύτερο πρόγραμμα διάσωσης της χώρας. Πλέον η Ελλάδα θα πρέπει να τηρήσει τις δεσμεύσεις της. Η ιστορία δείχνει ότι είναι μια απεγνωσμένη προσπάθεια», επισημαίνει ο αρθρογράφος.

«Δεν έχω δει καμία απόδειξη ότι οι Έλληνες πρόκειται να τα καταφέρουν. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η χώρα δεν θα είναι πλέον «ανοιχτή» στην απάτη, τη δωροδοκία και την ανικανότητα» συνεχίζει, σχολιάζοντας επικριτικά τον τρόπο λειτουργίας της Δικαιοσύνης και των φοροεισπρακτικών μηχανισμών στη χώρα μας.

Όσον αφορά τις αποκρατικοποιήσεις, ο αρθρογράφος διερωτάται ποιος σκοπεύει να επενδύσει σε μια χώρα με ένα νομικό σύστημα που αποτυγχάνει να εκτελέσει τις συμβάσεις σε σύντομο χρόνο, σε μια χώρα που η δωροδοκία αποτελεί συχνό φαινόμενο και η γραφειοκρατία δημιουργεί «ατελείωτα εμπόδια» από τα οποία ο κάθε δημόσιος λειτουργός επιδιώκει να πάρει το «μερίδιό του».

Παράλληλα, κάνει λόγο για πρόβλημα χαμηλής παραγωγικότητας, ενώ καυτηριάζει και «την απόλυτη απειλή ότι η ελληνική κυβέρνηση θα προσπαθήσει να ανακτήσει τα περιουσιακά της στοιχεία μέσω της ολοκληρωτικής εθνικοποίησης ή της κατάσχεσης, μέσω του φορολογικού συστήματος».

Επίσης, αναφέρει ότι ο κάθε επενδυτής δεν μπορεί να αγνοεί την πιθανότητα χρεοκοπίας της Ελλάδας, ενώ σε περίπτωση που η χώρα αναγκαστεί να πτωχεύσει και να βγει εκτός ευρωζώνης, όποιος έχει αγοράσει περιουσιακά στοιχεία, θα αντιμετωπίσει μια ξαφνική, ενδεχομένως και καταστροφική υποτίμηση.

«Οι Έλληνες είχαν χαμηλές επιδόσεις όσον αφορά την προσέλκυση ξένων επενδύσεων κατά τη διάρκεια των καλών χρόνων. Μπορούν πράγματι τώρα να τα καταφέρουν καλύτερα;» καταλήγει ο αρθρογράφος.

K.T.

Mία μόλις δεκαετία μετά την αποκωδικοποίηση του γενετικού «εγχειριδίου οδηγιών» του ανθρώπινου είδους, εργαστήρια σε όλο τον κόσμο ανανεώνουν συνεχώςτις σχετικές χαρτογραφήσεις τους. Από την αλλαγή του χρόνου ερευνήθηκαν συστηματικά περισσότερα από 2.700γονιδιώματα, ενώ, σύμφωνα με το επιστημονικό περιοδικό Nature, εντός του τρέχοντος έτους ο αριθμός αυτός θα υπερβεί τις 30.000, εξέλιξη που σηματοδοτεί την εκρηκτική ανάπτυξη των τεχνολογιών της Γονιδιωματικής.

Χαρακτηριστική είναι εξάλλου η μείωση του κόστους της σχετικής διαδικασίας, που επιτεύχθηκε την τελευταία δεκαετία (περίπου 100.000 φορές φθηνότερη). Εξίσου εντυπωσιακή είναι και η ταχύτητα με την οποία διενεργείται πλέον η χαρτογράφηση, καθώς αρκούν μόλις λίγες μέρες για ένα ολόκληρο γονιδίωμα.

Μια νέα εποχή ανατέλλει, κατά τη διάρκεια της οποίας θα καταγραφεί το σύνολο των γονιδίων, εντοπίζοντας τις μικρές καθοριστικές γενετικές παραλλαγές που ενοχοποιούνται για σοβαρές ασθένειες, όπως διάφορες μορφές καρκίνου και ο διαβήτης. Η αποκρυπτογράφηση της ποικιλομορφίας του γονιδιώματος θα μας επιτρέψει να παρακολουθήσουμε την αλληλεπίδραση των γονιδίων και τον τρόπο που επιδρά στις ασθένειες.

Το καλοκαίρι του 2011, η επίκληση της συναίνεσης έχει αλλάξει τελείως πρόσημο και χαρακτήρα. Ό, τι έχει απομείνει από το μπλοκ της ορθοφροσύνης του 2004 ανακαλύπτει τώρα το μεγάλο κακό: ότι ο πολίτης δεν έχει ωριμάσει, ότι ο διεκδικητικός «παιδισμός» δεν έχει κατανικηθεί, ότι, κοντολογίς, ο λαός παραμένει ανεπίτρεπτα λαϊκιστής. Η παλιά σύνθεση δημοκρατικού ηδονισμού και εκσυγχρονισμού μοιάζει πλέον με ένα πολύ μακρινό παρελθόν. Η (ψευδής) θετικότητα, μαραζωμένη ήδη εδώ και χρόνια, καταπλακώθηκε απότομα από την επίγνωση της αμαρτίας, της πτώσης και της ανάγκης για εξιλέωση. Για αυτό και οι νέοι τόνοι της ορθοφροσύνης δεν περιγράφουν κάποια χώρα μεταλλίων αλλά έναν τόπο μαρτυρίου. Από την Ελλάδα μεγάλο θεματικό πάρκο περάσαμε στην Ελλάδα σωφρονιστική αποικία. Από τις ρητορικές της αυτοπεποίθησης φτάσαμε σε έναν, σχεδόν σαδιστικό, στιγματισμό του Έλληνα ως ανερμάτιστου απατεωνίσκου.

Το 2004, ο τόνος ήταν ευφορικός, αντι-απαισιόδοξος, φιλικός προς τον χρήστη, όπως εκείνα τα καταιγιστικά διαφημιστικά μηνύματα των τραπεζών και της κινητής τηλεφωνίας της εποχής. Ήταν ο «φιλελευθερισμός» της χορηγίας, της προσδοκίας για success stories, της επιδεικτικής γαλανόλευκης κατάφασης. Το 2011 ο καθώς πρέπει δημόσιος λόγος αρχίζει με αυστηρές προειδοποιήσεις και καταλήγει στις ανοιχτές απειλές. Σα να λέει: τέρμα πια τα δημοκρατικά σας παραμύθια, τέλος πια με τα δικαιώματα· ήλθε η ώρα της «υποχρέωσης». Κάποια χρόνια μετά τον εξαναγκασμό στην ευωχία βρισκόμαστε στην απηνή καταδίωξη της χαράς, στην επικυριαρχία των θλιμμένων παθών, στην ιερή επιταγή για θυσία και πόνο. Και η οικονομική των Μνημονίων γίνεται ένα είδος πρακτικής θεολογίας για ένα έθνος ασώτων και παραπλανημένων. Στη θέση της «ματαιωμένης» καταναλωτικής θετικότητας υψώνεται μια θεολογική κακεντρέχεια σύμφωνα με την οποία κάθε ατομική επιθυμία και κάθε κοινωνικό συναίσθημα είναι πλέον ύποπτα πράγματα απλώς και μόνο επειδή εξακολουθούν να υπάρχουν. Η αναζήτηση των ανθρώπων στις πλατείες για υλική αξιοπρέπεια, για μια αξιοβίωτη ζωή δίχως οικονομική βία εκλαμβάνεται ως κάποια ανάρμοστη επιθυμία για «βόλεμα», αν όχι ως υπεράσπιση των παλιών προνομίων.

Τόσο όμως το θριαμβικό καλοκαίρι του 2004 όσο και η σημερινή στιγμή της «τιμωρίας» αντλούν από το ίδιο ιδεολογικό πεδίο. Στην πρώτη περίπτωση τα πλήθη προσκαλέστηκαν σε μια μειλίχια χαζοχαρούμενη συναίνεση. Τώρα το πλήθος εγκαλείται να αποδεχτεί την καταθλιπτική πραγματικότητα της αυτοτιμωρίας του. Εις το διηνεκές ή για απροσδιόριστο διάστημα. Ο νέος τόνος αποστρέφεται έτσι την παλιότερη εμφάνισή του. Γίνεται αντι-φιλελεύθερος, ελάχιστα ανεκτικός, θυμωμένος με τον τρόπο που ήταν από πάντα οργισμένος ένας Γιάννης Μαρίνος και ένας Αλέκος Παπαδόπουλος. Δεν συνομιλεί πια με το κοινό του –αυτό το κοινό που είχε καλεστεί στο πανηγύρι του 2004– αλλά βρίζοντας το κοινό του όπως στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Πέτερ Χάντκε. Ορκίζεται στις θυσίες, όπως την περίοδο 2000-2004 ορκιζόταν στις ευκαιρίες και στα «ανοίγματα» εναντίον όλων όσων δεν μάθαμε ποτέ να απολαμβάνουμε τη στιγμή.

Η στροφή αυτή δεν συνιστά όμως μια απλή αλλαγή διάθεσης στον λόγο των ελίτ. Δεν έχει σχέση με τις ιδιοσυγκρασίες κάποιων αρθρογράφων και σχολιαστών. Αντίθετα στεγάζει κάτι πολύ σοβαρό και επικίνδυνο. Η όψιμη επίκληση των αξιών της «εργασίας», της «αριστείας», της «σοβαρότητας» κλπ. καλλιεργεί την ιδέα μιας δημοκρατίας χωρίς ίχνος χαράς, μιας ζωής χωρίς γενναιόδωρα ανοίγματα, μιας καθημερινότητας συρρικνωμένης σε άθλιες «στρατηγικές επιβίωσης». Αν σταθούμε για λίγο στο γλωσσάρι της τωρινής ορθοφροσύνης βλέπουμε άλλωστε ότι στερείται παντελώς οποιασδήποτε θετικής υπόσχεσης. Από τις ανταμοιβές στις ποινές, από την απόλαυση στην καταστολή της. Και το πνεύμα είναι ένα: «Θα δείτε τι θα πάθετε αν…». Προειδοποίηση, κλήτευση, καχυποψία. Σαν το πνεύμα που διαπότιζε τις εγκυκλίους τις οποίες έστελνε καθημερινά στα πανεπιστήμια ο απελθών υφυπουργός Παιδείας.

Οι κυρίαρχες δυνάμεις προτείνουν τον εξορθολογισμό ως γενική αστυνόμευση των συμπεριφορών. Πριν από δέκα-δεκαπέντε χρόνια με την ίδια ένταση εγκωμίαζαν την απενοχοποίηση της μεσοαστικής ευημερίας. Το ζητούμενο για ένα κίνημα «πραγματικής δημοκρατίας» είναι στο εξής να υπερβεί και τα δυο παραδείγματα. Και αυτό διότι η στιγμή του 2004 –ύστατη κορύφωση του κύματος ρηχού ευημερισμού– και η αντιδημοκρατική υστερία των σημερινών καλόγερων της «εθνικής ανάνηψης» συνιστούν δυο όψεις της ίδιας αυταπάτης: ότι, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, με υπαγορευμένη «ευθυμία του κοινού» ή επιβεβλημένη «μιζέρια» μπορεί να εξασφαλιστεί η συναίνεση. Αυτή η αυταπάτη δεν είναι άλλο από την κατάργηση της πολιτικής ως υπόθεσης όλων· μια κατάργηση της πολιτικής που μπορεί να λαμβάνει διαφορετικές μορφές μέσα στο χρόνο: από τη φαντασμαγορία των Ολυμπιακών Αγώνων του χθες μέχρι τις επιτροπές σοφών για το «δημοψήφισμα» του ερχόμενου Σεπτέμβρη.

Η ΕΕ φαίνεται να έχει υιοθετήσει ένα νέο κανόνα, σημειώνει το άρθρο: αν ένα σχέδιο δεν δουλεύει, συνέχισε ακάθεκτος. Παρά τις διαμαρτυρίες χιλιάδων πολιτών στο κέντρο της Αθήνας, παρά τους κλονισμούς στις διεθνείς αγορές, οι ηγέτες της Ευρώπης έχουν συντάξει ένα τακτοποιημένο χρονοδιάγραμμα για να λύσουν τα προβλήματα της ευρωζώνης. Όπως δείχνουν τα πράγματα, η Ελλάδα ίσως ψηφίσει το νέο πακέτο λιτότητας. Έτσι, θα λάβει τα επόμενα 12 δισ. ευρώ από το δάνειων των 110δισ. ευρώ, που χρειάζεται έως τα μέσα Ιουλίου. Αν υποθέσουμε ότι η Ευρώπη θα συμφωνήσει στην «εθελοντική» συμμετοχή των ιδιωτών για να ικανοποιήσει τους Γερμανούς, θα ακολουθήσει ένα δεύτερο πακέτο 100δισ. ευρώ. Έτσι, η χώρα θα σωθεί μέχρι το 2013, όταν η ευρωζώνη θα ενεργοποιήσει ένα μόνιμο κονδύλι βοήθειας, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας. Το ευρώ θα σωθεί και ο κόσμος θα χειροκροτήσει.

Ας σταματήσουμε τα παιχνίδια

Αυτό είναι το σχέδιο της ΕΕ. Όμως η άρνησή τους να δουν την πραγματικότητα –δηλαδή να αποδεχθούν ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να πληρώσει τα χρέη της- δεν μπορεί να συνεχιστεί για πολύ, για τρεις λόγους.

Πρώτον, οι πολιτικές που εμποδίζουν την εύρεση μιας πραγματοποιήσιμης λύσης γίνεται όλο και πιο τοξική. Οι Έλληνες δεν βλέπουν τέλος στην αγωνία τους. Άνθρωποι συγκεντρώνονται καθημερινά στο Σύνταγμα και διαμαρτύρονται για τα μέτρα. Η κυβέρνηση προσπαθεί να περάσει νέα μέτρα λιτότητας που συναντούν αντιδράσεις από την αντιπολίτευση αλλά και κάποια μέλη της κυβέρνησης. Στο μεταξύ, οι Γερμανοί ψηφοφόροι δεν θέλουν ούτε να ακούσουν ότι πρέπει να βοηθήσουν πάλι την Ελλάδα, θεωρώντας ότι απλά θα δώσουν πάλι λεφτά σε μια χώρα που δεν μπορεί ούτε να πληρώσει τα χρέη της ούτε να αναμορφωθεί. Με τις εκλογές να πλησιάζουν στη Γαλλία, τη Γερμανία αλλά και την ίδια την Ελλάδα, ο κίνδυνος μιας καταστροφής –οτιδήποτε από μια άτακτη πτώχευση έως διάσπαση της νομισματικής ένωσης- μεγαλώνει όλο και περισσότερο.

Δεύτερον, οι αγορές δεν πρόκειται να ξεγελαστούν. Ξέρουν ότι η Ελλάδα, που τα χρέη της ισοδυναμούν στο 160% του ΑΕΠ της, είναι αναξιόχρεη. Οι ιδιώτες αποτραβιούνται από ένα μέρος όπου υπάρχει πιθανότητα χρεοκοπίας ή υποτίμησης, γεγονός που σημαίνει ότι η χώρα δεν έχει πολλές ελπίδες ανάπτυξης. Όσο περισσότερο καθυστερεί η αναδιάρθρωση, τόσο μεγαλώνει το χρέος απέναντι στους διεθνείς δανειστές, είτε αυτοί είναι το ΔΝΤ είτε η ευρωζώνη και τόσο περισσότερο θα υποφέρουν οι ψηφοφόροι.

Ο τρίτος λόγος είναι ότι η πιθανότητας μετάδοσης της κρίσης αυξάνονται αντί να μειώνονται. Οι ελπίδες ότι μόνο η Ελλάδα θα χρειαζόταν κονδύλι υποστήριξης διαψεύστηκαν όταν ζήτησαν βοήθεια η Ιρλανδία και η Πορτογαλία. Η ευρωζώνη έχει προσπαθήσει να «περιορίσει» αυτές τις τρεις μικρές οικονομίες. Όμως τα σοκ των τελευταίων εβδομάδων κλόνισαν και την Ιταλία και την Ισπανία. Η πεποίθηση ότι οι μεγάλες χώρες τη ευρωζώνης δεν μείνουν αλώβητες, αποδείχθηκε λανθασμένη. Το γεγονός αυτό κάνει όλο και περισσότερους να μιλούν για ένα φαινόμενο Lehman: αν η Ελλάδα πέσει, θα συμπαρασύρει και πολλούς άλλους και αυτό ίσως έχει καταστροφικές συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία.

Και ενώ η ΕΕ προσπαθεί να αρνηθεί το ενδεχόμενο της χρεοκοπίας, τελευταία μεγαλώνει όλο και περισσότερο η μερίδα εκείνων που υποστηρίζουν αυτή τη λύση. Δηλαδή, η Ελλάδα να προχωρήσει σε πτώχευση, να βγει από το ευρώ και να επαναφέρει τη δραχμή (όπως έκαναν η Βρετανία το 1931 και η Αργεντινή το 2001). Όμως η λύση αυτή θα ήταν καταστροφική. Κάποιες τράπεζες της Ελλάδας σίγουρα θα πτώχευαν. Η νέα δραχμή θα είχε πολύ μικρή αξία και ο πληθωρισμός θα εκτοξευόταν στα ύψη, αναγκάζοντας το κράτος να τυπώσει νομίσματα. Τα οφέλη του αδύναμου νομίσματος θα ήταν πολύ μικρά, αφού η Ελλάδα δεν έχει ισχυρό τομέα εξαγωγών. Η χώρα θα εξακολουθούσε να χρειάζεται εξωτερική χρηματοδότηση, όμως ποιος θα της δάνειζε; Και ο κίνδυνος μετάδοσης θα ήταν ακόμη μεγαλύτερος απ’ ότι στην περίπτωση της αναδιάρθρωσης: αν βγει η Ελλάδα από την ευρωζώνη, γιατί όχι και η Ισπανία ή η Ιταλία; Η διάσπαση της ευρωζώνης θα είχε τεράστιες επιπτώσεις.

Η τρίτη λύση

Ο Economist υποστηρίζει εδώ και καιρό μια τρίτη λύση: την ελεγχόμενη αναδιάρθρωση του χρέους ώστε να μειωθεί η αξία του στο 80% του ΑΕΠ. Κάτι τέτοιο θα είναι μάλλον αναμενόμενο για τις αγορές, οι οποίες περιμένουν εδώ και καιρό ότι η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει (αντίθετα με την περίπτωση Lehman, που αιφνιδίασε τους πάντες). Οι τράπεζες που κρατούν ελληνικά ομόλογα είναι πιο προετοιμασμένες να απορροφήσουν τις απώλειες σε σχέση με πέρυσι. Ακόμη και το χρέος της Ελλάδας μειωθεί στο μισό, οι περισσότερες ευρωπαϊκές τράπεζες θα μπορούν να απορροφήσουν την καθαρή απώλεια.

Η ελεγχόμενη αναδιάρθρωση ενέχει βέβαια κινδύνους. Θα σήμαινε ότι αποκρυσταλλώνονται οι απώλειες των τραπεζών και των φορολογούμενων. Ούτε και θα διόρθωνε την Ελλάδα από μόνη της. Η οικονομία της χώρας υφίσταται σοβαρή κρίση. Ακόμη και αν η Ελλάδα αναδιαρθρώσει το χρέος της και συμμορφωθεί με τις μεταρρυθμίσεις του ΔΝΤ και της ΕΕ, θα χρειαστεί εξωτερική υποστήριξη για κάποια χρόνια ακόμη. Αυτό σημαίνει περισσότερο δημοσιονομικό έλεγχο από τις Βρυξέλες, κάτι που θα μετατρέψει την ευρωζώνη σε μια πολιτική ένωση. Ακόμη και αν αυτό δεν σημαίνει τη δημιουργία ενός υπερ-κράτους με το δικό του υπουργείο οικονομικών, οι ηγέτες της ευρωζώνης θα συναντήσουν τις αντιδράσεις των φορολογούμενων. Τουλάχιστον, όμως, η Ελλάδα και οι αγορές θα έχουν ένα σχέδιο που μπορεί να δουλέψει.

Όποια και αν είναι η έκβαση της σημερινής ψηφοφορίας, οι ηγέτες της ευρωζώνης θα έλθουν γρήγορα αντιμέτωποι με τρεις επιλογές: ογκώδη χρηματοδότηση της Ελλάδας που θα εξοργίσει τους υπόλοιπους ψηφοφόρους, άτακτη πτώχευση που θα αποσταθεροποιήσει τις αγορές και θα απειλήσει την ευρωζώνη, ή ελεγχόμενη αναδιάρθρωση του χρέους. Η τελευταία επιλογή σημαίνει μια μακρά περίοδο στήριξης της Ελλάδας, πολιτική συνένωση και νέους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Όμως είναι η καλύτερη λύση για την Ελλάδα και το ευρώ. Η επιλογή αυτή δεν θα είναι εφικτή για πολύ ακόμα. Οι ηγέτες της Ευρώπης θα πρέπει να αδράξουν την ευκαιρία τώρα που μπορούν.