Το νέο "πακέτο διάσωσης" της Ελλάδας παίρνει μορφή
του Λάντον Τόμας
Λονδίνο: Όπως μας ανέφεραν Ευρωπαίοι επίσημοι την Τρίτη (31/5), το νέο πακέτο διάσωσης της Ελλάδας που διαμορφώνεται τούτο το διάστημα θα προσφέρει στη χώρα αυτή δισεκατομμύρια δολάρια, με αντάλλαγμα εκ μέρους της καταπονημένης ελληνικής κυβέρνησης την επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων και τη σκλήρυνση των φοροεισπρακτικών της μηχανισμών.
Αν και η ύψους 60 δις ευρώ συμφωνία θεωρητικά θα αποσκοπεί στην εξασφάλιση των δανειακών αναγκών της Ελλάδας ως το 2013, προς το παρόν θέτει εκτός ημερησίας διάταξης κάθε συζήτηση για ήπια ή βίαιη αναδιάρθρωση του πελώριου και δυσβάσταχτου ελληνικού χρέους.
Στον πυρήνα της νέας συμφωνίας πιθανότατα θα βρίσκεται μια άτυπη συμφωνία με τους κατόχους ελληνικών ομολόγων πως θα συνεχίσουν να προμηθεύονται ελληνικά χρεόγραφα ή θα αντικαθιστούν τα παλιότερα που λήγουν με την αγορά νέων.
Αναλαμβάνοντας το πιο λελογισμένο πλέον -χάρη στα νέα χρήματα της Ευρώπης και του «διεθνούς νομισματικού ταμείου» (ΔΝΤ)- αυτό ρίσκο, οι εκτεθειμένες σε ελληνικά ομόλογα τράπεζες δεν απαλλάσσονται απλά από την απειλή ενός «κουρέματος» (ή της εξαναγκαστικής απώλειας της αξίας των χρεογράφων τους) αλλά μπορούν να ελπίζουν πως σε δυο χρόνια η Ελλάδα θα έχει βελτιώσει τη θέση της και θα κατορθώσει να εκπληρώσει το σύνολο των υποχρεώσεών της.
Η προσδοκία πως η Ευρώπη θα διασώσει για μια ακόμα φορά την Ελλάδα, ενίσχυσε την Τρίτη τόσο το ευρώ όσο και τα χρηματιστήρια. Τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων έπεσαν απότομα στο 15.7% την Τρίτη, από 16.8% την περασμένη εβδομάδα. Τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια ανέβηκαν κατά 2% και το χρηματιστήριο των ΗΠΑ κατά 1%.
«Η αναδιάρθρωση βγήκε από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων» δήλωσε ένας κορυφαίος παράγοντας του ελληνικού υπουργείου οικονομίας. «Πλέον μιλάμε μόνο για ανάπτυξη, ανάπτυξη και ανάπτυξη». Το άτομο αυτό, που μας μίλησε υπό τον όρο να προστατεύσουμε την ανωνυμία του, μας αποκάλυψε επίσης πως οι σχετικές αποφάσεις θα ανακοινωθούν από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), το ΔΝΤ και την «ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα» (ΕΚΤ), την Παρασκευή (3/6) ή στις αρχές της ερχόμενης εβδομάδας (6-10/6).
Αργότερα μέσα στον Ιούνιο, πρώτα η ΕΕ και στη συνέχεια το ΔΝΤ θα εγκρίνουν την περαιτέρω χρηματοδότηση της Ελλάδας και τη δόση των 12.5 δις που αναμένει η Αθήνα ως το τέλος του μήνα.
Αλλά τα νέα δάνεια θα εκταμιευθούν μόνο εφόσον επιβληθούν νέα μέτρα λιτότητας.
Πέραν των ταχύτερων ιδιωτικοποιήσεων, η Ευρώπη και το ΔΝΤ απαιτούν από την Ελλάδα να αρχίσει επιτέλους να περικόπτει θέσεις εργασίας στο δημόσιο τομέα και να καταργεί επιζήμιους δημόσιους οργανισμούς.
Πιέζουν επίσης τους Έλληνες πολιτικούς να ομονοήσουν στην υποστήριξη του νέου προγράμματος λιτότητας, ώστε να είναι βέβαιο πως αυτό δε θα απειληθεί, ενώ συζητούν τη μείωση του ΦΠΑ ως αντάλλαγμα για τη συναίνεση της κεντροδεξιάς αντιπολίτευσης, που ζητάει μείωση των φόρων προκειμένου να αναζωογονηθεί η μαραζωμένη οικονομία.
Εδώ κι ένα σχεδόν μήνα, μια ομάδα τραπεζιτών και τεχνικών συμβούλων από διάφορους διεθνείς οργανισμούς βρίσκεται στην Αθήνα, προσπαθώντας να βρει μια λύση στα δημοσιονομικά προβλήματα της Αθήνας.
Τα σκληρά μέτρα λιτότητας που ελήφθησαν τον τελευταίο χρόνο έχουν πλήξει καίρια την οικονομική δραστηριότητα, πράγμα που εκτροχίασε το πρόγραμμα από τους στόχους του και οδήγησε στην ανάγκη για περαιτέρω χρηματοδότηση της Ελλάδας.
Την κατάσταση έκτακτης ανάγκης επιδείνωσε η συνεχιζόμενη εκροή κεφαλαίων από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Από την έναρξη της κρίσης, έχουν διαρρεύσει από τις ελληνικές τράπεζες γύρω στα 60δις ευρώ ή το 1/4 σχεδόν του ελληνικού ΑΕΠ. Σύμφωνα με τους τραπεζίτες των Αθηνών, οι εκροές αυτές έλαβαν ιδιαιτέρως δραματικές διαστάσεις την περασμένη Πέμπτη και Παρασκευή (26 και 25/5) μετά τα σχόλια μιας διακεκριμένης Ελληνίδας πολιτικού (που αργότερα έγινε προσπάθεια να χαρακτηριστούν «ρητορικές») πως υπάρχει περίπτωση να επιστρέψει η Ελλάδα στη δραχμή.
Με μεγάλη απροθυμία, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις κατέληξαν στο συμπέρασμα πως η χρηματοδότηση της Ελλάδας με άλλα 60 δις ευρώ, παρά το πολιτικό της κόστος, θα ήταν πολύ λιγότερο δαπανηρή λύση από το απροσμέτρητο ακόμα δημόσια χρήμα που θα χρειαζόταν αν η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους επέκτεινε την κρίση όχι απλά στην Πορτογαλία και την Ιρλανδία, αλλά και την Ισπανία η το συνολικό χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Παραμένει εντούτοις αναπάντητο το ερώτημα πώς είναι δυνατό να παράγει μια οικονομία σε ελεύθερη πτώση, σαν την ελληνική, την απαιτούμενη υπεραξία που θα χρειαστεί για την αποπληρωμή των χρεών της.
«Το ελληνικό ΑΕΠ ήδη μειώνεται και τώρα η κυβέρνηση ετοιμάζεται να περικόψει κι άλλες δαπάνες, της τάξης των 7 δις» σημειώνει ο Ιάσων Μανωλόπουλος διαχειριστής ενός αμοιβαίου κεφαλαίου με έδρα την Αθήνα και τη Γενεύη, και συγγραφέας του βιβλίου: «το ελληνικό "απεχθές" χρέος: η λεηλασία της Ελληνικής Δημοκρατίας από το ευρώ, την πολιτική ελίτ και την επενδυτική κοινότητα». «Το μόνο που θα επιτευχθεί με όλα αυτά είναι να μειωθεί κι άλλο το ΑΕΠ... Κανείς δεν μπορεί να παρακάμψει το γεγονός πως η Ελλάδα έχει χρεοκοπήσει».
Με χρέος της τάξης του 150%, αυτό μοιάζει πολύ πιθανό. Αλλά την ώρα που οι σκεπτικιστές σαν τον κ. Μανωλόπουλο διατηρούν ψηλά τις απαιτήσεις τους προκειμένου να διοχετεύσουν ρευστότητα στην ελληνική χρηματαγορά, πεπεισμένοι καθώς είναι πως αργά ή γρήγορα η Ελλάδα θα παραδεχθεί πως έχει χρεοκοπήσει, οι εκτιμήσεις τους δεν έχουν ακόμα κυριαρχήσει.
Για την Ευρώπη και το ΔΝΤ το μεγάλο στοίχημα είναι να οι ιδιωτικές τράπεζες μπορούν να πειστούν να παραμείνουν εκτεθειμένες στα ελληνικά χρεόγραφα. Αυτή η νέα προσέγγιση αποτυπώθηκε το 2008 σε ένα σύμφωνο, τη λεγόμενο «πρωτοβουλία της Βιέννης» (Vienna Initiative), στο πλαίσιο της οποίας η «ευρωπαϊκή τράπεζα ανοικοδόμησης και ανάπτυξης» (EBRD) και το ΔΝΤ έπεισαν τις τράπεζες που ήταν κάτοχοι ουγγρικών, ρουμανικών και άλλων ανατολικοευρωπαϊκών χρεογράφων, να συνεχίσουν να αγοράζουν ομόλογα των κρατών αυτών, ενώ τους παρέχονταν νέα κρατικά δάνεια.
Είναι εντούτοις πολύ διαφορετικό να πειστεί ένας ισχυρός περιφερειακός δημόσιος οργανισμός να δανείσει σε μια χώρα στην οποία έχει ήδη εγκατεστημένα συμφέροντα, παρά να πειστεί μια «σιγουρατζίδικη» ιδιωτική εμπορική τράπεζα της Γαλλίας, της Γερμανίας ή της Ιταλίας να συνεχίσει να δανείζει μια χώρα με την οποία θέλει να ξεκόψει όσο το δυνατό ταχύτερα.
Επιπλέον, υπάρχει το ζήτημα του ύψους των διακυβευομένων ποσών: σύμφωνα με μια έκθεση του αξιολογικού οίκου «Φιτς» που δημοσιοποιήθηκε την Τρίτη (31/5) τα περί ου ο λόγος 50 ή 60 δις ευρώ δεν αρκούν: η Ελλάδα θα χρειαζόταν έως και 100 δις για να έχει το χρόνο και την άνεση να επιστρέψει στις χρηματαγορές.
Ένα άλλο κρίσιμο ζήτημα είναι η έκταση της «μεταρρυθμιστικής κόπωσης» της Ελλάδας, και κατά πόσο μπορεί αυτή να αποτρέψει την επίτευξη των στόχων των φιλόδοξων περικοπών κρατικών δαπανών. Μια πρόσφατη έρευνα της εταιρείας «κάπα ρισερτς» έδειξε ισχυρή λαϊκή υποστήριξη στις ιδιωτικοποιήσεις, αλλά υπάρχουν δημοσκοπήσεις που δείχνουν πως από άποψη πολιτικής επιρροής οι κυβερνώντες σοσιαλιστές βρίσκονται στα πιο χαμηλά τους επίπεδα από τις εκλογές του 2009.
Ο πρωθυπουργός Γιώργος Α. Παπανδρέου διαθέτει άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, αλλά η αξιοπιστία του έχει τρωθεί από την οικονομική στασιμότητα και την αύξηση της ανεργίας.
Επιπλέον, η δυναμική των λαϊκών διαμαρτυριών έχει αλλάξει δραστικά τις τελευταίες εβδομάδες. Πλέον δεν είναι μόνο οι συνδικαλιστικές ηγεσίες που καταγγέλλουν τις κυβερνητικές πολιτικές, αλλά μια ευρύτερη συμμαχία από νέους ως επί το πλείστον ανθρώπους, που μιμούνται το κίνημα διαμαρτυρίας της Ισπανίας. Ο αριθμός τους δεν είναι τόσο μεγάλος, αλλά δείχνουν ανθεκτικότητα, και γεμίζουν την πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα για επτά ημέρες στη σειρά.
«Ο κόσμος είδε το εισόδημά του να μειώνεται κατά 30%» μας λέει ο Θοδωρής Πελαγίδης, καθηγητής οικονομικών που εδρεύει στην Αθήνα και συγγραφέας ενός πρόσφατου βιβλίου για την κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας. «Καλό είναι που μας δανείζει κι άλλο η 'Ανγκελα Μέρκελ (Angela Merkel)», συνεχίζει ο κ. Πελαγίδης, «αλλά δεν είμαι καθόλου σίγουρος πως αυτό αρκεί, με δεδομένο το βάθος της ύφεσης. Απλά κερδίζουμε χρόνο, ως ότου αναγκαστούμε στ' αλήθεια να αναδιαρθρώσουμε το χρέος».
Ο Landon Thomas Jr. είναι οικονομικός συντάκτης των «Νιου Γιορκ τάιμς»
ΠΗΓΗ
STEVENIKO
Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...
