Δεδομένου ότι οι Έλληνες εφηύραν τη δημοκρατία, είναι φυσικό να τους δίνεται τώρα η ευκαιρία να την επανεφεύρουν. Ναι είναι γνωστό ότι οι Έλληνες έχουμε μια έφεση στο δράμα και τη μυθοπλασία, αλλά το ταξίδι μου στην Ελλάδα την περασμένη βδομάδα μου έδειξε ότι το διακύβευμα του επαναπροσδιορισμού της δημοκρατίας είναι πέρα για πέρα αληθινό.

Προτού πάω να δω με τα μάτια μου τι ακριβώς συμβαίνει, είχα πειστεί και γω ότι τα πραγματικά ζητήματα που έπεφταν στο τραπέζι ήταν αυτά που προέβαλαν μανιωδώς τα μέσα ενημέρωσης: οι επιπτώσεις μιας ενδεχόμενης χρεοκοπίας για το Ευρώ και ο φόβος μήπως η κρίση εξαπλωθεί και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Υπάρχει όμως ένα πιο κρίσιμο ζήτημα: Μπορεί ένα αυθεντικό δημοκρατικό κίνημα να σπάσει την ασφυκτική κακοδαιμονία της διεφθαρμένης ελίτ και των ισχυρών αντιδημοκρατικών θεσμικών δυνάμεων που χαρακτηρίζουν την πολιτική ζωή όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και της Δύσης; Η Ελλάδα είναι ένα ακραίο παράδειγμα, ενδεικτικό μιας εξαπλωνόμενης κατακλυσμικής κοινωνικής αναδιάταξης που δοκιμάζει τις αντοχές και τις αξίες της δημοκρατίας ανά τον κόσμο.

Οι εξελίξεις στην Ελλάδα θα δείξουν αν η δημοκρατία μπορεί να ξεπεράσει την κρίση νομιμοποίησης, που ενισχύεται λόγω της οικονομικής κρίσης, ή αν θα πέσει σε τέλμα.

Η πλατεία

Τα κινήματα διαμαρτυρίας στις πλατείες Ταχρίρ και Σύνταγμα παρουσιάζουν αρκετά κοινά σημεία. Εκτός από το φυσικό περιβάλλον της πλατείας, ο κόσμος που συμμετέχει στις διαμαρτυρίες είναι παρόμοιος, ο τρόπος που οργανώνονται αλλά και τα αιτήματα τους είναι παρεμφερή.

Το κίνημα των αγανακτισμένων έχει πλέον στρατοπεδεύσει μόνιμα στο Σύνταγμα, η συμμετοχή αυξάνεται διαρκώς και δεν φαίνονται διατεθειμένοι να φύγουν αν δεν δικαιωθούν στα αιτήματα τους. Η νεολαία πρωτοστατεί, κάτι που θεωρείται αναμενόμενο μιας και στους νέους η ανεργία φτάνει το 40%. Αλλά οι αγανακτισμένοι απαρτίζονται από κάθε λογής συμμετέχοντες. Νέοι, γέροι, ακτιβιστές, άνεργοι, συνταξιούχοι, αυτοαπασχολούμενοι, είναι όλοι εδώ, κάθε μέρα και κάθε νύχτα.

Όπως και σε άλλα σημεία του κόσμου, έτσι και στην Αθήνα οι διαμαρτυρίες οργανώνονται μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα, τα οποία κουμπώνουν τέλεια με την ιδιοσυγκρασία των Ελλήνων δημιουργώντας μια έκρηξη συμμετοχής, ελεύθερης έκφρασης και δημοκρατίας. Σύμφωνα με την MRB Hellas, από το 2008 ως το 2010 είχαμε αύξηση 350% του αριθμού των Ελλήνων που χρησιμοποιούν κοινωνικά δίκτυα.

Αλλά εκτός διαδικτύου, όταν φτάσεις στην πλατεία, διαπιστώνεις ότι ο κόσμος χρησιμοποιεί πιο άμεσες και παραδοσιακές μεθόδους επικοινωνίας. Ο καθηγητής του πανεπιστημίου του London's Birkbeck Institute Κώστας Ντουζίνας έγραψε στον Guardian ότι «η αντιστοιχία ανάμεσα στους αγανακτισμένους του Συντάγματος και την Αγορά της αρχαίας Αθήνας είναι εντυπωσιακή. Το ότι υπάρχει κόσμος που μαζεύεται καθημερινά στην πλατεία απέναντι από την Βουλή, έχει αλλάξει για πάντα το πολιτικό γίγνεσθαι της Ελλάδας και έκανε τις ελίτ να ανησυχούν για πρώτη φορά σοβαρά».

Ναι υπάρχει αρκετή οργή και αγανάκτηση στην πλατεία, αλλά υπάρχουν και τεράστια αποθέματα ελπίδας. Το θετικό είναι ότι για πρώτη φορά ο κόσμος κατεβαίνει στις πλατείες και συζητάει δημοκρατικά για τα ζητήματα, άμεσα και διεκδικητικά.

Συνάντησα τον πρωθυπουργό σε δείπνο στο εστιατόριο Καστελόριζο, στην Κηφισιά, στο προάστιο όπου τυχαίνει να έχω γεννηθεί και στο οποίο κατοικεί ο ΓΑΠ. Φάγαμε φρέσκο ψάρι και φρούτα, και ο πρωθυπουργός μίλησε με κατανόηση και έδειξε να συνειδητοποιεί πλήρως την δύναμη, την αυθεντικότητα και τη δυναμική του κινήματος. Μπορεί άραγε να τιθασεύσει την ενέργεια, τον ιδεαλισμό, την ευφυΐα και το πάθος τους;

Μου είπε: «Αυτά που λένε είναι σωστά, πρέπει να αλλάξουμε. Η διαφθορά είναι παντού – ακόμα και αν αλλάξουμε τη νομοθεσία, δεν μπορεί να εξαλειφθεί μέσα σε μια νύχτα. Η Ελλάδα χρειάζεται μια νέα αφήγηση. Έχουμε υπερπληθώρα πλουτοπαραγωγικών πηγών και πόρων, γίνονται πολλά θετικά στη χώρα την ίδια ώρα που όλοι εστιάζουν μόνο στις δυσλειτουργίες.»

Μπορούν όμως οι πολιτικοί της παλιάς φρουράς να εκμεταλλευτούν το δυναμικό και τις δυνατότητες της χώρας; Οι αγανακτισμένοι έδειξαν πως θέλουν να ξαναστήσουν το πολιτικό τοπίο από την αρχή. Θέλουν πραγματική δημοκρατία. Αλλά τα μέσα ενημέρωσης εστιάζουν κοντόφθαλμα στο πρόβλημα της λιτότητας. Ενώ το διακύβευμα είναι τι είδους δημοκρατία θέλουμε να έχουμε στο μέλλον. Οι δυνάμεις του κατεστημένου θέλουν να πείσουν τον κόσμο ότι η λύση είναι λιτότητα. Αλλά η λιτότητα δεν είναι λύση, ακόμα και με τους πιο στενούς οικονομικούς όρους. Το πρόβλημα είναι τα χαμηλά φορολογικά έσοδα, όπως λέει στον Guardian ο Michael Burke, ο οποίος καταρρίπτει και το μύθο ότι οι Έλληνες είναι τεμπέληδες και γιαυτό περνούν δύσκολα τώρα.

Ελπίζω με όλη μου την καρδιά η Ελλάδα να τα καταφέρει. Όχι μόνο επειδή γεννήθηκα και μεγάλωσα στη χώρα αυτή. Αλλά επειδή ο αγώνας των Ελλήνων να επανακτήσουν τη δημοκρατία τους είναι αγώνας όλων μας.