Το κουβάρι
Η ελλάδα είναι ένα τεράστιο μπάχαλο ανισοτήτων που πολλές φορές δεν αποτυπώνεται στατιστικά. Έτσι αναγκαζόμαστε να ψάχνουμε διάφορες κορυφές που να μας δείχνουν το τεράστιο παγόβουνο που βρίσκεται από κάτω. Κοιτάξτε πχ αυτή την είδηση. Τι μας λέει. Πως οι ιδιωτικές δαπάνες των ελλήνων στην παιδεία είναι διπλάσιες από αυτές των ισπανών και των ιταλών που διαθέτουν πενταπλάσιους πληθυσμούς. Δηλαδή οι έλληνες ξοδεύουν περίπου 850.000ευρώ το χρόνο ανά 10.000 κατοίκους σε ιδιωτικές δαπάνες στην παιδεία, τη στιγμή που οι ισπανοί πληρώνουν 95.000 ευρώ ανά 10.000 και οι ιταλοί 70.000ευρώ. Και οι ίδιες δαπάνες είναι σχεδόν ανύπαρκτες στη Γαλλία και στη Γερμανία (187ευρώ ανα 10.000 κατοίκους το χρόνο).
Παρόμοια κατάσταση ισχύει και στην ιδιωτική ιατρική δαπάνη. Στην ελλάδα οι πολίτες πληρώνουν από την τσέπη τους περίπου το 40% των ιατρικών δαπανών τους, 10μονάδες παραπάνω από τον ευρωπαικό νότο όπου το αντίστοιχο ποσοστό κινείται κάτω από το 30% και 20μονάδες παραπάνω από τον ευρωπαϊκό βορρά. Κι αυτά τα στατιστικά είναι πραγματικά ελλειπή διότι στη eurostat η χώρα απουσιάζει πλήρως από τους αντίστοιχους πίνακες και επιπλέον τα στατιστικά δεν μετράνε το υψηλότατες και πολύ διαδεδομένες μαύρες δαπάνες του συστήματος (φακελάκια κλπ).
Τ
ην ίδια στιγμή η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη έχει τετραπλασιαστεί μέσα στη δεκαετία, φτάνοντας τα 7-8δις το χρόνο. Η Ισπανία για παράδειγμα, ξοδεύει περίπου 14δις για πληθυσμό 46εκ. Με λίγα λόγια οι δημόσιες φαρμακευτικές δαπάνες για την υγεία στην ελλάδα είναι παραπάνω από διπλάσιες της Ισπανίας (το ίδιο περίπου ισχύει και για τη γερμανία).
Κι όλα αυτά χωρίς να βάλουμε μέσα φακελάκια και άλλα όμορφα τα οποία στη χώρα μας είναι κοινή πρακτική αλλά παρόλαυτά δεν υπολογίζονται στις στατιστικές.
α) το κράτος δεν διαθέτει πολλούς δημόσιους υπαλλήλους, αλλά οι υπηρεσίες που προσφέρουν οι υπάρχοντες είναι δραματικά ελλείπείς. Άρα υπηρεσίες που προσφέρονται κατ’ όνομα δωρεάν, αναγκάζουν τους πολίτες να ξοδεύουν ιδιωτικά, κάτι που μειώνει και την αγοραστική δύναμη των πολιτών και αυξάνει τις ανισότητες. Και σε αυτό έχουν την κύρια ευθύνη οι κυβερνήσεις που βλέπουν το κράτος ως προέκταση της πολιτικής τους ισχύς κι όχι ως υπηρέτη κάποιου δημοσίου συμφέροντος…
β) χωρίς να ξεχνάμε φυσικά και τους ίδιους τους ΔΥ που στην πλειοψηφία τους αποτελούν μέρος των κομματικών μηχανισμών. Στην ουσία τόσα χρόνια (πλην εξαιρέσεων) συντηρούν και θρέφουν αυτό το σύστημα και μέχρι στιγμής δεν έχουν δείξει να κουνιόνται παραμόνο εάν η κυβέρνηση τους θίξει ευθέως με κάποιο τρόπο. Άρα εμφανίζονται ως μια τάξη ανθρώπων που βρίσκεται αυτονομημένη από την κοινωνία, δεν διαπραγματεύονται μαζί της αλλά με την κυβέρνηση που ελέγχει τις χρηματικές ροές τους. Κι αυτή η αποξένωση δεν κάνει καθόλου δύσκολο το γ.
γ) η παραπάνω πραγματικότητα λειτουργεί ως κεκρόπορτα από κάθε νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση που καλεί σε μικρότερο κράτος, καθώς οι πολίτες δεν είναι καθόλου ευχαριστημένοι από το επίπεδο των υπηρεσιών που λαμβάνουν. Αν ξοδεύεις τόσα χρήματα ήδη σε ιδιωτική παιδεία, δεν είναι δύσκολο να σε πείσει κάποιος πως η δωρεάν δεν σου προσφέρει και πολλά. Φυσικά δεν σου λέει το δεύτερο σκέλος της εξίσωσης, πως δηλαδή θα πληρώνεις ακόμα περισσότερα στους ιδιώτες, αυτό όμως δεν σημαίνει πως το πρώτο σκέλος δεν ισχύει. Και η ισχύς του πρώτου κάνει, πιο πιστευτό το ψέμα του δεύτερου (πως μόλις περάσουν στους ιδιώτες οι υπηρεσίες που θα λαμβάνουμε θα είναι καλύτερες και φθηνότερες).
δ) Στη καθημερινότητα όμως, αυτό σημαίνει πως τα 1000 ευρώ που έχει διαθέσιμα ένας κάτοικος στην αθήνα δεν αγοράζουν τις ίδιες υπηρεσίες και αγαθά με 1000 ευρώ στο βερολίνο, ή τη γρανάδα. Με αυτόν τον τρόπο η αξία ενός “συνήθη” μισθού μειώνεται και ο κάτοχός του θα πρέπει να βρει άλλους τρόπους για να ανταπεξέλθει στο κόστος ζωής. Οικογενειακούς ή προσωπικούς, νόμιμους, αδήλωτους ή παράνομους. Αυτή η κατάσταση δημιουργεί και μια ηθική απαξίωση στην εργασία, διότι η εργασία από μόνη της -σύμφωνα με τους κανόνες του παιχνιδιού- δεν είναι ικανή να συντηρήσει τον εργαζόμενο
ε) Επιβεβαιώνει πως οι ανισότητες στη χώρα είναι ακόμα μεγαλύτερες από ‘τι δείχνουν οι στατιστικές. Τα ελληνικά νοικοκυριά ζουν σε μια από τις πιο ακριβές χώρες της ευρωζώνης, ξοδεύοντας διάφορα ποσά που φαντάζουν απίθανα ακόμα και για τους υπόλοιπους νότιους (στο παράδειγμά της ιδιωτικής παιδείας ξοδεύουμε 10φορές παραπάνω σε σχέση με την Ιταλία και την Ισπανία). Κυκλοφορεί λοιπόν ένα τεράστιο ποσό αδήλωτου και μαύρου χρήματος που κάνει τις ανισότητες ακόμα χειρότερες, διότι ο πληθωρισμός που δημιουργούσε αυτό το χρήμα από τους έχοντες έκανε τη ζωή ακόμα πιο δύσκολη για τους μη έχοντες.
Κι αυτό ήταν ακόμη πιο δραματικό τις καλές εποχές. Οι υψηλές τιμές στην ελλάδα δημιουργούνται από τα δεκάδες καρτέλ που υπάρχουν, αλλά συντηρούνται από το επίπεδο κατανάλωσης που δεν μπορεί εύκολα να εξηγηθεί από αυτό που ονομάζουμε συνήθη μισθό. Και το χειρότερο αυτής της τριτοκοσμικής κατάστασης είναι πως το καθεστώς αυτό -και λόγω του μηχανισμού που περιγράψαμε στο δ- θεωρείται ντεφάκτο νομιμοποιημένο.
Από τα υποβρύχια υπέρ της πατρίδος, μέχρι τις Μίζενς, τα φακελάκια, και το καρτέλ των καθηγητών σε τουριστικό νησί που προειδοποιούσαν γνωστό μου να μην ρίξει τις τιμές στα ιδιαίτερα και χαλάσει την πιάτσα, θέλοντας ικανό μερτικό τον απερίγραπτο πλούτο που κυκλοφορούσε στο νησι. Όλοι μας έχουμε κάποιο κοντινό παράδειγμα να περιγράψουμε αν δεν το έχουμε ζήσει ήδη. Στην πραγματικότητα έχουμε μια κατάσταση ο κλέψας του κλέψαντος, με μόνιμα θύματα αυτούς που φυσικά δεν έχουν μεγάλη διαπραγματευτική ισχύ. Μέχρι πριν λίγο καιρό αυτοί ήταν κυρίως οι νέοι και οι μετανάστες, σήμερα ο αριθμός διευρύνεται.
Ειλικρινά δεν μπορώ να σκεφτώ “λύση” σε αυτή την κατάσταση. Σίγουρα χρειάζεται μια κυβέρνηση που να θέλει να προσφέρει ένα ίσο γήπεδο για όλους και να μην επιτρέπει σε κανέναν να βάζει υπερβολικά γκολ. Αλλά αυτό είναι αδύνατο να συμβεί χωρίς μια επαναστατική αλλαγή από τα κάτω. Και για να ξεκινήσει να συμβαίνει αυτό, θα πρέπει πρώτα σαν τις πύλες του καθαρτηρίου του δάντη, μια ικανή ποσότητα ανθρώπων να αφήσουν πίσω τους κάθε ελπίδα για την επιστροφή στις “καλές” μέρες της “χλιδής” και της Ολυμπιακής δόξας. Κι αυτό είναι μια διαδικασία περισσότερο φαντασιακή παρά οικονομική. Αν και η οικονομία βοηθάει, πρέπει ξανά να αποκτήσουμε τη συνείδηση ενός κοινού μέλλοντος, κι αυτό δεν μπορεί να το προσφέρει στο πιάτο καμία επαναστατική ελίτ.
ΥΓ προς αγανακτισμένους: Ας αντιγράψουμε τα πετυχημένα παραδείγματα του δεκέμβρη. Ακόμα κι ένα τεράστιο πλήθος στο σύνταγμα διαλύεται σχετικά εύκολα μόλις δοθεί η εντολή. Το ίδιο πλήθος χωρισμένο σε 20 διαφορετικούς δήμους είναι αδύνατο να διαλυθεί (άσε που η συζήτηση είναι και πιο ανθρώπινη στις συνελεύσεις όταν αυτές είναι πιο μικρές)
STEVENIKO
Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...
