Εγινε κουβάρι ο μίτος και ο μύθος της ειρηνικής μεταπολεμικής Ευρώπης
του Φαμπρίτσιο Τασινάρι
Η προσέλκυση των γειτόνων αποτελούσε ανέκαθεν μια μεγάλη προσδοκία, ίσως και ειδικότητα της Ευρώπης. Ο εναγκαλισμός της ΕΕμε τις μετα-κομμουνιστικές χώρες αποτέλεσε το ισχυρότερο πειστήριο της νέας φιλελεύθερης προσέγγισης δυτικού τύπου.
Στη σημερινή διεθνή γειτονιά, ωστόσο, που η ευρωπαϊκή διεύρυνση δεν πλέον κενός λόγος, η Ευρώπη ελπίζει να διατρανώσει την παρουσία της ανοίγοντας τις εσωτερικές αγορές και βοηθώντας τους γείτονες.
Η πρόσφατη πρόταση της Κομισιον συμπεριλαμβάνει μια «ευέλικτη συνεργασία» με κρατη όπως η Τυνησία, το Μαρόκο και η Αίγυπτος, που στοχεύει, μεταξύ άλλων, στην διευκόλυνση των ταξιδιών για σπουδαστές κι επιχειρηματίες. Αντιθέτως, το πρόγραμμα περιορισμού των εκδόσεων βίζας περιλαμβάνει την προσωρινή άρνηση πρόσβασης στις εντός συνθήκης Σένγκεν χωρες της Ευρώπης, ειδικά στα κράτη της Βαλκανικής Χερσονήσου.
Αυτό συνιστά αντίφαση, αφού το κίνητρο είναι η αποτροπή της εισροής νέων μεταναστών. Όμως η φιλελευθεροποίηση στην έκδοσης ταξιδιωτικής βίζας αποτελούσε ανέκαθεν το πιο στιβαρό σημάδι της καλής θέλησης της Ευρώπης απεναντι στους κατοίκους της «πίσω αυλής» της. Το πολιτικό μήνυμα είναι πλέον σαφές: όταν η Ευρώπη διστάζει και αμφιβάλλει, σφραγίζει τα σύνορα της.
Η ίδια διπρόσωπη προσέγγιση είναι εμφανής και στην ευρωπαϊκή αντίδραση απεναντι στην Αραβική Άνοιξη. Μετα από μια χλιαρή αντίδραση στις εξεγέρσεις, η Ευρώπη άρχισε να δείχνει ενδιαφέρον απεναντι στα δημοκρατικά κινήματα της περιοχής. Την ίδια περίοδο, με ολόκληρες καραβιές από μετανάστες να φτάνουν στην Ευρώπη από την Τυνησία, ελήφθησαν κάποια δραστικά μέτρα ενώ μια διαφωνία ανάμεσα σε Ιταλία και Γαλλία, έληξε με τη Γαλλία να ξεκινάει εκ νέου έλεγχο των συνόρων της.
Το ιδιο έκανε και η Δανία, προκειμένου να εμποδίσει το διασυνοριακό έγκλημα. Η Κομισιον κάλεσε τις χωρες μέλη της να υιοθετήσουν αποτελεσματικότερους νόμους και πρακτικές απεναντι στην μετανάστευση, αλλά υπάρχει ξεκάθαρη σχέση ανάμεσα στις εξεγέρσεις που μαίνονται στο ευρωπαϊκό κατώφλι και της διάθεσης της Κομισιον να περιορίσει τα προβλήματά της.
Για πρώτη φορά, το πρόβλημα δεν ξεκινάει από τις Βρυξέλλες, αλλά και από άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπως στην περίπτωση της Ιταλίας: η κυβέρνηση της Ρώμης χρησιμοποίησε την ατυχή έκφραση «ανθρώπινο τσουνάμι» για να προειδοποιήσει για την ανεξέλεγκτη εισροή μεταναστών. Η Ιταλία έχει ήδη υποδεχτεί 30.000 μετανάστες στο νησί Λαμπεντούζα, ο ίδιος αριθμός που υποδέχτηκε και η Σουηδία το 2009, μια χώρα με το ένα έκτο του πληθυσμού της Ιταλίας!
Την ίδια στάση με την κυβέρνηση Μπερλουσκόνι υιοθετούν τώρα κι άλλοι ευρωπαίοι ηγέτες, όπως η γερμανίδα καγκελάριος Ανγκέλα Μερκελ κι ο βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον που έσπευσαν να χαρακτηρίσουν «αποτυχημένη» την προσπάθεια για μια νέα ευρωπαϊκή πολυπολιτισμικότητα.
Η νέα αυτή «μόδα» των αυστηρότερων ελέγχων απέναντι στους μετανάστες θα συνεχιστεί για λίγο καιρό ακόμη, όσο μαίνονται οι προεκλογικές εκστρατείες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Αλλά οι Ευρωπαίοι θα πρέπει σύντομα να ξεμπερδέψουν το κουβάρι των εξελίξεων και να αναρωτηθούν ποιά θα ειναι η στάση τους. Η μελλοντική ειρήνη στη Γηραιά Ηπειρο περνάει μέσα από το ξετύλιγμα του μίτου της ειρηνικής μεταπολεμικής Ευρώπης, ο οποίος συνδέει την ασφάλεια με την αναγκαία ενσωμάτωση των μεταναστευτικών πληθυσμών.
*Ο Φαμπρίτσιο Τασινάρι είναι επικεφαλής του τμήματος Εξωτερικής Πολιτικής και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Δανέζικου Ινστιτούτου Διεθνών Σπουδών και συγγραφέας του βιβλίου «Why Europe Fears Its Neighbors» («Γιατί η Ευρώπη φοβάται τους γείτονές της»).
STEVENIKO
Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...
