Ο χρόνος μετρά αντίστροφα για την παγκόσμια οικονομία. Είναι πολύ εύθραυστη για να μπορέσει να αντιμετωπίσει έναν νέο οικονομικό κατακλυσμό, σαν κι αυτόν του 2008.

Αυτό που επιδεινώνει τη κατάσταση είναι η ανικανότητα του προέδρου της ΕΚΤ Jean-Claude Trichet, σε συνδυασμό με αυτήν των Nicolas Sarkozy, και Angela Merkel. Η ΕΚΤ δηλώνει πως το μόνο που την ενδιαφέρει είναι ο πληθωρισμός, που όμως δεν υφίσταται. Αύξησε μάλιστα τα επιτόκια (γελοιωδώς) τον περασμένο Απρίλιο, και σχεδιάζει να το ξανακάνει τον Ιούλιο, προκαλώντας ακόμη περισσότερα προβλήματα.

Αν τα προβλήματα είχαν λυθεί από την αρχή, δεν θα είχαμε το φόβο των ντόμινο σήμερα. Η Ελλάδα είναι εν αναμονή μιας νέας δόσης οικονομικής βοήθειας, και η κρίση έχει ήδη επεκταθεί στην Πορτογαλία και στην Ιρλανδία, ενώ έχουν μπει στο στόχαστρο η Ισπανία, το Βέλγιο, η Ιταλία, και ίσως και άλλοι.

Η ανάπτυξη έχει παγώσει, και η ανεργία αυξάνεται στις χώρες που εφάρμοσαν μέτρα δημοσιονομικής λιτότητας. Εγκλωβισμένα μέσα στην ευρωζώνη, τα κράτη αδυνατούν να προχωρήσουν σε υποτίμηση του νομίσματός τους, ώστε να έχουν κάποια ανακούφιση. Οι χώρες που επωφελήθηκαν από τη κατάσταση του ευρώ (Γερμανία, Γαλλία, Αυστρία, Ολλανδία) θα πρέπει τώρα να πληρώσουν, για να σώσουν, μεταξύ άλλων, τις τράπεζές τους.

Η μεγάλη αλληλεξάρτηση του τραπεζικού συστήματος, σημαίνει πως μια χρεοκοπία κράτους θα έχει οδυνηρές συνέπειες σε ολόκληρη την ΕΕ. Στα ενδεχόμενα θύματα συμπεριλαμβάνεται και η Βρετανία, που έχει ανοίγματα στις ιρλανδικές τράπεζες, και τουλάχιστον £100 δισ. σε χρέη της Ελλάδας, της Ισπανίας, και της Πορτογαλίας. Τα προβλήματα καραδοκούν.

Κάθε ώρα που περνά, η Ελλάδα φλερτάρει με τη χρεοκοπία. Ο ιστορικός του Harvard Niall Ferguson, θεωρεί πως οι πιθανότητες χρεοκοπίας της χώρας είναι 100%. Η ΕΚΤ, η ΕΕ, και το ΔΝΤ μαλώνουν για τις λεπτομέρειες της διάσωσης της Ελλάδας, μιας διάσωσης όμως που η χώρα δεν μπορεί να αποπληρώσει. Εν τω μεταξύ, ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου, ενθαρρυμένος από τη πρόσφατη ψήφο εμπιστοσύνης που έλαβε η ανασχηματισμένη του κυβέρνηση, πιέζει για ακόμη σκληρότερα μέτρα λιτότητας, προκειμένου να εισπραχθεί η επόμενη δόση, και να αποφευχθεί η χρεοκοπία.

Ο ελληνικός λαός αντιδρά. Όχι μόνο σημειώνονται βίαιες διαδηλώσεις και απεργίες, αλλά πολύ λογικά, ο κόσμος άρχισε να αποσύρει τις καταθέσεις του και να αγοράζει χρυσό, φοβούμενος για τα χειρότερα.

Σε μια πρόσφατη εργασία του, ο καθηγητής του Berkeley, Barry Eichengreen, περιέγραψε τις δυσκολίες που θα συναντήσει όποια χώρα αποχωρήσει μονομερώς από το ευρώ. Θα χρειαστεί επαναπροσδιορισμός των στεγαστικών δανείων, των χρεών των πιστωτικών καρτών, των καταθέσεων των πολιτών, αλλά και του εθνικού χρέους, σε σχέση με το νέο εθνικό νόμισμα. Χαρτονομίσματα και κέρματα θα πρέπει να υπάρχουν παντού. Οι υπολογιστές θα πρέπει να επαναπρογραμματιστούν, και τα αυτόματα μηχανήματα πληρωμών να αλλαχθούν, ώστε, μεταξύ άλλων, να μην παγιδευτούν οδηγοί και οχήματα σε υπόγεια γκαράζ.

Πολλοί ξένοι κρατάνε στα χέρια τους ελληνικά ομόλογα, και όπως σημειώνει ο Eichengreen, τα ξένα δικαστήρια μπορεί να δεχτούν την νομοθεσία της ΕΕ ως επικρατέστερη, και έτσι να ακυρώσουν τον επαναπροσδιορισμό κάποιων συμβολαίων στο νέο εθνικό νόμισμα. Αυτό είναι μια πολύ δύσκολη διαδικασία και θα απαιτούσε προσεκτικό προγραμματισμό και προεργασία. Τίποτα απ` όλα αυτά όμως δεν φαίνεται να συμβαίνει. Κανένας δεν άκουσε να υπάρχει κάποια υπηρεσία που να τυπώνει δραχμές στα κρυφά.

Η ελληνική διάσωση όπως είναι σήμερα διαρθρωμένη, δεν θα πετύχει. Δεν είναι τρόπος επίλυσης του προβλήματος ο περαιτέρω δανεισμός μιας ήδη καταχρεωμένης χώρας. Τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας θα χρειαστούν τουλάχιστον μια δεκαετία για να διορθωθούν. Η Ελλάδα πάσχει από μια ενδημική φοροδιαφυγή, μια αδυναμία είσπραξης φόρων, ξεπερασμένες ρουσφετολογικές πολιτικές, διαφθορά, και μεγάλες δικαστικές καθυστερήσεις σε φορολογικές υποθέσεις.

Δεν υπάρχει κάποια απλή λύση, που θα ωθούσε ξαφνικά τους Έλληνες να πληρώνουν φόρους, και το κράτος να τους εισπράττει. Μάλιστα, σύμφωνα με το project Doing Business της Παγκόσμιας Τράπεζας (doingbusiness. org/rankings), που περιγράφει συγκριτικά τις προϋποθέσεις του επιχειρείν, αλλά και την εφαρμογή τους, η Ελλάδα κατατάσσεται παγκοσμίως στο Νο109, με βάση την ευκολία της επιχειρηματικής δραστηριοποίησης. Βρίσκεται δηλαδή πίσω από την Αιθιοπία, το Μπαγκλαντές, και τη Παραγουάη. Συγκριτικά, η Βρετανία είναι στο Νο4. Όσον αφορά στην ευκολία έναρξης επιτηδεύματος, η Ελλάδα βρίσκεται στην 149^η θέση, και η Βρετανία στην 17^η. Στο ζήτημα της δήλωσης ακίνητης περιουσία, η Ελλάδα είναι 153^η και η Βρετανία 22^η, κ.ο.κ.

Είτε ψηφίσει τα νέα μέτρα λιτότητας η ελληνική βουλή, είτε όχι, τα θεμελιώδη προβλήματα της χώρας θα συνεχίσουν να την ταλανίζουν. Ότι και να γίνει, η Ελλάδα θα παραμένει ένα απαίσιο μέρος για να δραστηριοποιηθεί επιχειρηματικά κάποιος. Το μεγάλο ερώτημα είναι ποιος θα την ακολουθήσει στη πτώση;

S.A.-The New Statesman

Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...