Στις 27 Ιουλίου η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε την ανάθεση του ρόλου χρηματοοικονομικών συμβούλων για το εν εξελίξει πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων στις τράπεζες ΒΝΡ Paribas, Deutsche Bank και HSBC.

Στην ίδια ανακοίνωση αναφέρεται η συνεργασία της κυβέρνησης με τη νεοϋορκέζικη δικηγορική εταιρεία Cleary Gottlieb (πλήρες όνομα «Cleary, Gottlieb, Steen and Hamilton LLP») «ως διεθνούς νομικού συμβούλου (...) σε σχέση με την εφαρμογή του PSI». Οπως είναι σε θέση να γνωρίζει η «Ε», όμως, η πρόσληψη της εν λόγω εταιρείας κάθε άλλο παρά απλή υπόθεση είναι.

Ποια είναι η Cleary Gottlieb

Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες και ισχυρότερες δικηγορικές εταιρείες της Νέας Υόρκης, με εξειδίκευση σε τραπεζικές και χρηματοοικονομικές υποθέσεις. Η εταιρεία εδραιώθηκε μέσω της ανάμειξής της στις αναδιαρθρώσεις χρέους της Ουρουγουάης, της Αργεντινής και, πιο πρόσφατα, της Ισλανδίας.

Επικεφαλής της ομάδας που θα δουλέψει στην Ελλάδα και «αστέρας» της εταιρείας σε ζητήματα αναδιάρθρωσης χρέους είναι ο δικηγόρος Λι Μπούχαϊτ, ο οποίος εκπροσώπησε τις κυβερνήσεις της Ισλανδίας και της Αργεντινής κατά τις διαπραγματεύσεις τους με τους πιστωτές τους.

Ο κ. Μπούχαϊτ είχε αρχίσει να ασχολείται με το ελληνικό θέμα πολύ πριν η εταιρεία του προσληφθεί από τη χώρα μας. Συγκεκριμένα εξέδωσε, σε συνεργασία με τον καθηγητή Δικαίου του Πανεπιστημίου Ντιουκ των ΗΠΑ, Μίτου Γκουλάτι, δύο μελέτες. Η πρώτη, τον Απρίλιο του 2010, είχε τίτλο «Πώς να αναδιαρθρώσουμε το ελληνικό χρέος», ενώ η δεύτερη, του Απριλίου 2011, «Ελληνικό χρέος: Τα τελικά σενάρια».

Και οι δύο μελέτες, οι οποίες είναι ελεύθερα διαθέσιμες στο Διαδίκτυο, εξετάζουν εις βάθος το νομικό καθεστώς των ελληνικών ομολόγων και τις εναλλακτικές που έχει στη διάθεσή της η Ελλάδα, μεταξύ των οποίων και η ολική αναδιάρθρωση του χρέους.

Η συνάντηση της Ρώμης

Αυτό που δεν έχει γίνει ώς τώρα γνωστό, όμως, είναι το γεγονός ότι η Cleary Gottlieb οργάνωσε συνέδριο κεκλεισμένων των θυρών στη Ρώμη στις 3 Φεβρουαρίου, με συμμετοχή του κ. Μπούχαϊτ και υψηλόβαθμων στελεχών από άλλες διεθνείς δικηγορικές εταιρείες, με αντικείμενο την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και το ενδεχόμενο εξόδου από την ευρωζώνη.

Συγκεκριμένα, εισήγηση που παρουσιάστηκε και συζητήθηκε εκεί, την οποία έχει στη διάθεσή της η «Ε», εξετάζει την εθελοντική έξοδο ή έξωση χώρας από την ευρωζώνη και πώς αυτή μπορεί να γίνει σύννομα, παρά την έλλειψη σχετικής πρόβλεψης στις συνθήκες του Μάαστριχτ και της Λισαβόνας.

Η συγκεκριμένη εισήγηση παρουσιάστηκε από τον δικηγόρο Τσαρλς Πρόκτορ, της λονδρέζικης εταιρείας Μπερντ & Μπερντ, με τίτλο «Φεύγοντας από την ευρωζώνη» και αποτέλεσε αντικείμενο συζήτησης μετά την παρουσίασή της ανάμεσα στον κ. Πρόκτορ, τον κ. Μπούχαϊτ και τους λοιπούς συνέδρους της Cleary Gottlieb.

Στην παρουσίαση αναγνωρίζεται η νομική δυσκολία εξόδου από την ευρωζώνη, λόγω των διατάξεων των συνθηκών του Μάαστριχτ και της Λισαβόνας, παρουσιάζεται όμως ένα «παράθυρο» για εθελοντική και μόνο αποχώρηση. Συγκεκριμένα, το άρθρο 50 της συνθήκης του Μάαστριχτ, το οποίο αποτελεί μεταγενέστερη προσθήκη που έγινε στη Λισαβόνα, επιτρέπει σε χώρα να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ενωση «ανάλογα με τις συνταγματικές διατάξεις του κράτους-μέλους».

Σύμφωνα με την ανάλυση που παρουσιάστηκε στο συνέδριο της Cleary Gottlieb, εάν μία χώρα επιθυμεί να αποχωρήσει από την ευρωζώνη πρέπει πρώτα να κάνει χρήση του συγκεκριμένου άρθρου και να αποχωρήσει από την Ε.Ε. «Συνεπώς, υπάρχει μηχανισμός εξόδου που περιλαμβάνει την Ε.Ε. και την ευρωζώνη», επισημαίνεται στην εισήγηση, ενώ «δεν υφίσταται διαδικασία υπό την οποία κράτος-μέλος να μπορεί να αποχωρήσει από την ευρωζώνη αλλά να παραμείνει στην Ε.Ε.».

Τέλος, στην εισήγηση σημειώνεται ότι ενδεχομένως υπό άλλο άρθρο της συνθήκης του Μάαστριχτ το απερχόμενο κράτος να μπορεί άμεσα να κάνει αίτηση για να ξαναμπεί στην Ε.Ε. έχοντας αποχωρήσει από την ευρωζώνη.

Σε κανένα σημείο της εισήγησης δεν γίνεται αναφορά στην Ελλάδα συγκεκριμένα, ενδεχομένως για προσχηματικούς λόγους, καθότι το αντικείμενο της συνεδρίασης ήταν ούτως ή άλλως η Ελλάδα.

Παρά τη μυστικότητα της συνάντησης, η ιταλική οικονομική εφημερίδα «Linkiesta» με άρθρο της στις 10 Φεβρουαρίου έγραφε ότι «η Ελλάδα μπορεί να σπάσει το ταμπού και να βγει από την ευρωζώνη. Μεγάλες δικηγορικές εταιρείες απεργάζονται σχέδια ώστε αυτό να γίνει με νόμιμο τρόπο, χωρίς να παραβιάζονται οι κανόνες της Ευρωπαϊκής Ενωσης».

Σε άρθρο των «Financial Times» την 1η Αυγούστου, η εφημερίδα σχολίαζε την πρόσληψη της Cleary Gottlieb από την Ελλάδα και ειδικά τον ρόλο του κ. Μπούχαϊτ. Η πρόσληψη ερμηνευόταν ως επιθετική κίνηση από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης, δεδομένου του ιστορικού του κ. Μπούχαϊτ ως σκληρού διαπραγματευτή σε παλαιότερες αναδιαρθρώσεις αλλά κυρίως λόγω των απόψεών του για το ενδεχόμενο ελληνικής αναδιάρθρωσης εκτός συμφωνιών με την Ε.Ε.

Συγκεκριμένα, αφού παρουσίαζε τη θέση του κ. Μπούχαϊτ για ολική αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους που διοικείται από ελληνικό δίκαιο με τρόπο ιδιαίτερα επώδυνο για τους ξένους πιστωτές, ο δημοσιογράφος της έγκριτης οικονομικής εφημερίδας σημείωνε καυστικά: «Σας ακούγονται όλα αυτά σαν μονομερής και αντι-ευρωπαϊκή δράση; Ισως, όμως φαίνεται ότι οι λέξεις "πολυμερής", "ευρωπαϊκή" και "δράση" δεν συνδυάζονται με επιτυχία αυτές τις μέρες».

Τα ερωτήματα

Σε επικοινωνία που είχαμε με την Cleary Gottlieb μάς επιβεβαιώθηκε η πρόσληψή της από την ελληνική κυβέρνηση για το πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων, στο πλαίσιο των αποφάσεων της συνόδου κορυφής της 21ης Ιουλίου. Η εταιρεία δεν ήταν σε θέση να μας εξηγήσει πώς έγινε η συνεργασία (με απ' ευθείας ανάθεση, κατόπιν πρωτοβουλίας ποίου;) ούτε αν ο ρόλος της περιορίζεται στο πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων.

Επίσης, παρ' ότι μας επιβεβαίωσε την πραγματοποίηση του συνεδρίου της Ρώμης, η Cleary Gottlieb δεν ήταν σε θέση να μας δώσει λεπτομέρειες για τον λόγο και την αφορμή της διοργάνωσής του.

Τα ερωτήματα λοιπόν παραμένουν: Πώς επιλέχθηκε η Cleary Gottlieb; Θα παίξει ευρύτερο ρόλο νομικού συμβούλου της Ελλάδας; Ποια η άποψη της κυβέρνησης για το έντονο ενδιαφέρον της εταιρείας για το πώς μπορεί να γίνει ολική αναδιάρθρωση του χρέους και το ενδεχόμενο εξόδου από την ευρωζώνη; Είναι και αυτά σενάρια που εξετάζονται;