Υπεύθυνη τοποθέτηση στα κρίσιμα ζητήματα του τόπου ζήτησε από όλους ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου προαναγγέλλοντας δημοψήφισμα για τη νέα δανειακή σύμβαση, που θα γίνει κατά πάσα πιθανότητα στα μέσα ή τέλη Ιανουαρίου. Δείτε τι προβλέπει ο νόμος για το δημοψήφισμα.

Όπως διευκρίνισε ο υπουργός Εσωτερικών Χάρης Καστανίδης, μιλώντας στο MEGA μετά την δραματική ομιλία του κ. Παπανδρέου στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ, το δημοψήφισμα θα γίνει κατά πάσα πιθανότητα στα μέσα ή προς τα τέλη του Ιανουαρίου, όταν δηλαδή θα είναι έτοιμες όλες οι λεπτομέρειες της νέας δανειακής σύμβασης.

Σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο, για να γίνει δημοψήφισμα για μια συμφωνία που είναι νόμος του κράτος, πρέπει να υπάρχει η σύμφωνη γνώμη 180 βουλευτών. Αν το ψηφίσουν 180 βουλευτές, τότε διεξάγεται δημοψήφισμα, του οποίου το αποτέλεσμα θεωρείται έγκυρο και δεσμευτικό μόνο αν έχει μετάσχει στη διαδικασία τουλάχιστον το 50% του εκλογικού σώματος.

Εάν δεν υπάρχει νόμος, και το ερώτημα που τίθεται θεωρείται κρίσιμο εθνικό θέμα, τότε για να γίνει δημοψήφισμα αρκει η απόλυτη πλειοψηφία της Βουλής, δηλαδή 151 βουλευτές. Σε αυτήν την περίπτωση, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα είναι δεσμευτικό εάν συμμετάσχει το 40% του εκλογικού σώματος.

Επομένως, το ερώτημα από εδώ και πέρα είναι αν η κυβέρνηση θα προχωρήσει στη ψήφιση ή όχι της δανειακής σύμβασης πριν το δημοψήφισμα. Εδώ είναι ανοικτά όλα τα ενδεχόμενα:

• Αν η κυβέρνηση φέρει τη δανειακή σύμβαση με νομοσχέδιο στο Βουλή -και υπερψηφιστεί- τότε για να γίνει μετά δημοψήφισμα, θα πρέπει να το εγκρίνουν 180 βουλευτές, δηλαδή παραπάνω από όσους διαθέτει το ΠΑΣΟΚ. Όμως η καταρχήν αντιδραση των υπολοίπων κομμάτων ήταν αρνητική...
• Αν, αντίθετα, η κυβέρνηση θελήσει να πάει κατευθείαν σε δημοψήφισμα (χωρίς να έχει γίνει η δανειακή σύμβαση νομος του κράτους) τότε αρκούν 151 βουλευτές για να γίνει το δημοψήφισμα και αρκεί να συμμετάσχει το 40% του εκλογικού σώματος.

Στο ερώτημα δημοσιογράφων για το αν η κυβέρνηση θα προχωρήσει στην ψήφιση της δανειακής σύμβασης πριν από τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, ο κ. Καστανίδης απάντησε χαρακτηριστικά: «Ανοικτό και ένα και το άλλο ενδεχόμενο».

Τι προβλέπει το Σύνταγμα για τα δημοψηφίσματα

Πιο αναλυτικά, στο Σύνταγμα και ιδιαίτερα στον προσφάτως ψηφισθέντα από τη Βουλή εφαρμοστικό νόμο προβλέπονται δύο ειδών δημοψηφίσματα:

• Δημοψήφισμα για «κρίσιμα εθνικά θέματα»: που προκηρύσσεται για ένα θέμα που η κυβέρνηση θεωρεί κρίσιμο και εθνικής σημασίς, με τη σύμφωνη γνώμη 151 βουλευτών.
• Νομοθετικό δημοψήφισμα: προκηρύσσεται για ήδη ψηφισμένο νομοσχέδιο, που απαιτεί τη σύμφωνη γνώμη της αυξημένης πλειοψηφίας των 180 βουλευτών

Ειδικότερα, στο άρθρο 44 του Συντάγματος προβλέπονται τα εξής:

• O Πρόεδρος της Δημοκρατίας προκηρύσσει με διάταγμα δημοψήφισμα για κρίσιμα εθνικά θέματα, ύστερα από απόφαση της απόλυτης πλειοψηφίας του όλου αριθμού των βουλευτών, που λαμβάνεται με πρόταση του υπουργικού Συμβουλίου.
• Δημοψήφισμα προκηρύσσεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με διάταγμα και για ψηφισμένα νομοσχέδια που ρυθμίζουν σοβαρό κοινωνικό ζήτημα, εκτός από τα δημοσιονομικά, εφόσον αυτό αποφασιστεί από τα τρία πέμπτα του συνόλου των βουλευτών, ύστερα από πρόταση των δύο πέμπτων του συνόλου (σ.σ.: 180 βουλευτές) και όπως ορίζουν ο Kανονισμός της Bουλής και νόμος για την εφαρμογή της παραγράφου αυτής. Δεν εισάγονται κατά την ίδια περίοδο της Bουλής περισσότερες από δύο προτάσεις δημοψηφίσματος για νομοσχέδιο.

Πότε θα προκηρυχθεί το δημοψήφισμα

Σύμφωνα με τον προσφάτως ψηφισθέντα νόμο, το δημοψήφισμα προκηρύσσεται μέσα σε ένα μήνα από τη λήψη της σχετικής απόφασης της Βουλής, ενώ για να θεωρηθεί έγκυρο το αποτέλεσμα της λαϊκής ετυμηγορίας στον μεν πρώτο είδος δημοψηφίσματος για κρίσιμα εθνικά θέματα θα πρέπει η συμμετοχή των ψηφοφόρων θα είναι στο 40%, ενώ για το δεύτερο το λεγόμενο "νομοθετικό" θα πρέπει στην κάλπη να προσέλθει το 50% του εκλογικού σώματος.