Γράφει ο Πρωτεσίλαος Σταύρου

Ο Πρόεδρος της Γαλλίας, σε πρόσφατες δηλώσεις του είπε πως ήταν λάθος η είσοδος της Ελλάδας στο Ευρώ. Θέση την οποία ενστερνίζονται οι πλείστοι Ευρωπαίοι καθώς και ένα σημαντικό μερίδιο της ελληνικής κοινωνίας. Θα συμφωνούσα με τον Γάλλο πρόεδρο εάν αυτή η δήλωση ήταν μία αντικειμενική θέση κι όχι μία φράση που εμμέσως υποστηρίζει την καθ’ όλα λανθασμένη θεωρία ότι η κρίση στην ευρωζώνη οφείλεται κυρίως στην Ελλάδα και τα υπέρογκα χρέη της. Είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε την πολιτική σκοπιμότητα που κινεί τη δήλωση Σαρκοζί και την αντικειμενική, επιστημονική άποψη πως η Ελλάδα δεν έπρεπε να γίνει μέλος της ευρωζώνης, καθώς μεταξύ των δύο υπάρχει μία ποιοτική διαφορά ως προς τον σκοπό.

Είναι αλήθεια πως η Ελλάδα ποτέ δεν πληρούσε τα κριτήρια ένταξης στο ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα. Προς αυτή τη κατεύθυνση βοήθησε ως ένα βαθμό και το “ μαγείρεμα” των αριθμών επί κυβέρνησης Σημίτη, τα γνωστά πλέον Greek statistics τα οποία έχουν γίνει συνώνυμο της λογιστικής απάτης. Όμως αποτελεί ανακρίβεια ότι τα λανθασμένα στοιχεία επέτρεψαν την ένταξη μας, καθώς ούτε η Ιταλία ούτε ακόμα και το Βέλγιο δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις. Οπότε οι δηλώσεις Σαρκοζί και των υπολοίπων είναι για εσωτερική κατανάλωση και προεκλογικές εκστρατείες.

Ο κύριος λόγος που επέτρεψε την είσοδο της Ελλάδας στο Ευρώ είναι η έπαρση που διακατείχε τους αρχιτέκτονες του ευρώ οι οποίοι σχεδίασαν ένα νόμισμα με την προσδοκία αυτό να ανταγωνιστεί και να αντικαταστήσει το Αμερικανικό δολάριο. Θολωμένη από μεγαλομανείς φιλοδοξίες σε συνδυασμό με τις λανθασμένες οικονομικό-πολιτικές θεωρίες τους, σχεδίασαν ένα ενιαίο νόμισμα το οποίο στερούνταν όλων εκείνων των μηχανισμών που θα επέτρεπαν την ισόρροπη ανάπτυξη, τη σταθερότητα και σε περιόδους κρίσης όπως σήμερα την πραγματική αλληλεγγύη. Στη πράξη το ευρώ ήταν ένα ημιτελές οικοδόμημα που ήταν βέβαιο πως θα κατέρρεε στο πρώτο σεισμό.

Συγκεκριμένα το ευρώ, δεν έχει τρεις μηχανισμούς ζωτικής σημασίας για κάθε νομισματική ένωση. Αυτοί είναι οι εξής:

1. Μηχανισμός ανακύκλησης πλεονασμάτων: Αυτός είναι ο σημαντικότερος μηχανισμός που έχει κάθε κράτος και κάθε νομισματική ζώνη. Πρόκειται για ένα σύστημα/μηχανισμό που επιτρέπει την παραγωγική αναδιανομή/ανακύκληση πλεονασμάτων από χώρες (ή περιοχές) που έχουν πλεονάσματα σε χώρες που έχουν ελλείμματα, ούτως ώστε να επέρχεται ισόρροπη ανάπτυξη και οι συνιστώσες οικονομίες του Ευρώ να μπορέσουν να συγκλίνουν σε βάθος χρόνου. Αξίζει να σημειωθεί πως κάτι τέτοιο ισχύει σε όλα τα κράτη μέσα από πολιτικές περιφερειακής ανάπτυξης (βέβαια στο Αθηνοκεντρικό Ελληνικό κράτος η έννοια αυτή φαντάζει άγνωστη). Υπάρχουν πολλοί τρόποι να υλοποιηθεί ένα τέτοιο σχέδιο σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως η καλύτερη αξιοποίησης της Ευρωπαϊκής Επενδυτικής Τράπεζας, αλλά θεωρώ πως οι τεχνικές λεπτομέρειες είναι δευτερευούσης σημασίας στο παρόν στάδιο.
2. Δυνατότητα κεντρικής χρηματοδότησης: Κάθε κράτος έχει δυνατότητα να εκδίδει ομόλογα, δηλαδή να εκδίδει ένα μέρος του χρέους του για να προσελκύσει ξένα κεφάλαια – να δανείζεται προκειμένου να χρηματοδοτεί διάφορες δραστηριότητες ή επενδύσεις του. Σε επίπεδο ευρώ κάτι τέτοιο αποτελεί ανάθεμα, διότι θεώρησαν οι αρχιτέκτονες του κοινού νομίσματος πως οι “ τεμπέληδες” του νότου θα δανείζονται ασύστολα. Μία καθαρά στερεοτυπική αντίληψη καθώς πρώτον δεν υπάρχουν τεμπέληδες και δεύτερον ακόμα κι αν υπήρχαν θα μπορούσαν πολύ εύκολα να περιοριστούν με το κατάλληλο νομικό και θεσμικό πλαίσιο. Η δυνατότητα έκδοσης ευρωομολόγου, διότι περί αυτού πρόκειται, είναι ένα εχέγγυο σταθερότητας που πάνω απ’ όλα διασφαλίζει την υγιή ύπαρξη του Ευρώ και των οικονομιών που το αποτελούν. Κάθε νομισματική ένωση έχει αντίστοιχες δυνατότητες και ο εγκλωβισμός ουσιαστικά μίας ολόκληρης Ηπείρου σε δόγματα, φοβίες, στρεβλωμένες οικονομικές θεωρίες και στερεότυπα είναι απόλυτα καταστροφικός.
3. Η ΕΚΤ ως ύστατος δανειστής: Κάθε κεντρική τράπεζα έχει τη δυνατότητα σε ακραίες περιπτώσεις όπως τις σημερινές να εκδώσει χρήμα για να καλύψει ένα μέρος των χρεών. Όπως ήδη θα έχετε υποψιαστεί αυτό απαγορεύεται δια ροπάλου στην Ε.Ε. κι είναι ένας από τους κύριους λόγους που οι αγορές αμφιβάλουν πως η Ευρώπη μπορεί να ξεπεράσει τα προβλήματα της. Η δυνατότητα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να λειτουργεί ως ύστατος δανειστής, είναι στην ουσία ένας τρόπος απορρόφησης των κραδασμών, χωρίς τον οποίο τα κράτη και οι λαοί αυτών έρχονται αντιμέτωποι με σκληρές καταστάσεις εξαθλίωσης όπως τις σημερινές.

Με αυτά κατά νου μπορούμε να πούμε στον κύριο Σαρκοζί και σε όσους στοχοποιούν την Ελλάδα και άλλους νότιο-Ευρωπαίους, πως το ίδιο το ευρώ είναι προβληματικό και θα ήταν σε κρίση είτε η Ελλάδα ήταν μέρος του, είτε όχι. Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως το σύστημα είναι αυτό που νοσεί κι όχι τα συνιστώντα μέρη. Οι όποιες εθνικές κρίσεις αποτελούν εκφάνσεις του όλου προβλήματος.

Ας δούμε όμως το μείζων ζήτημα, αυτό της παραμονής στη ζώνη του ευρώ. Όντως η Ελλάδα δεν έπρεπε ποτέ να μπει διότι το ευρώ ήταν ένα θνησιγενές πείραμα, αλλά και γιατί με τις συνθήκες που επέβαλε το μοντέλο εκείνο η Ελλάδα δεν θα μπορούσε ποτέ να φτάσει ένα σεβαστό βιωτικό επίπεδο με φυσιολογικό τρόπο. Το μόνο που εγγυόταν η είσοδος σε ένα προβληματικό κοινό νόμισμα με όλους τους θεσμικούς περιορισμούς και κενά που αναφέρθηκαν πιο πάνω, ήταν η ανάγκη δανεισμού και η συσσώρευση χρεών για να μπορέσει η χώρα να σταθεί με “ ντοπαρίσματα” απέναντι στον άνισο ανταγωνισμό. Τα καταστροφικά αποτελέσματα της πολιτικής που παρουσίαζε την ένταξη της χώρας στη ζώνη του ευρώ ως ευλογία, είναι γνωστά σε όλους μας πλέον. Το ερώτημα που εγείρετε λοιπόν είναι το εξής: Πρέπει η Ελλάδα να αποχωρήσει από το ευρώ;

Η απάντηση είναι “ Όχι”. Αυτό δεν λέγεται για λόγους συναισθηματικούς ούτε γιατί θεωρώ το ευρώ βιώσιμο, στην μορφή που έχει σήμερα. Άλλωστε τα όσα προανέφερα υποδεικνύουν το αντίθετο. Ο λόγος που η απάντηση είναι αρνητική έχει να κάνει αποκλειστικά με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα αυτή τη στιγμή. Πρέπει να λάβουμε υπ’ όψη δύο πολύ σημαντικές παραμέτρους, πρώτον τη βαθιά ύφεση στην οποία βρίσκεται η χώρα, δεύτερον τη δομή της ελληνικής οικονομίας όπου εισάγει πολύ περισσότερα προϊόντα απ’ όσα εξάγει, έχει δηλαδή ένα αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο. Υπό αυτές τις συνθήκες η έξοδος από το ευρώ θα είναι ισοδύναμη με συλλογική αυτοκτονία καθώς οι εισαγωγές θα ανατιμηθούν σε τέτοιο βαθμό που αναγκαστικά θα διακοπούν εν το σύνολό τους, με αποτέλεσμα να ισοπεδωθούν όλες οι επιχειρήσεις τις χώρας και να πληγούν ανεπανόρθωτα οι παραγωγικές δυνάμεις του τόπου. Υπό τις παρούσες συνθήκες η επανεισαγωγή της δραχμής δεν θα πάρει την Ελλάδα πίσω σε τιμές 1999 αλλά μάλλον σε τιμές 1950 (σε μελλοντικό άρθρο θα εξηγήσω αναλυτικότερα το θέμα αυτό).

Ως κατακλείδα θέλω να τονίσω την ποιοτική διαφορά μεταξύ της μη εισόδου στο ευρώ πριν από περίπου μια δεκαετία όταν η οικονομία της χώρας ήταν πολύ ισχυρότερη από σήμερα, και της εξόδου υπό τις παρούσες συνθήκες. Η Ελλάδα δεν έπρεπε ποτέ να γίνει μέλος του ευρώ, ενόσω το οικοδόμημα εκείνο ήταν προβληματικό και ενόσω η ίδια η χώρα δεν είχε διορθώσει τα διαχρονικά προβλήματα της οικονομίας της. Δυστυχώς όμως η παρούσα κατάσταση καθιστά πρακτικά αυτοκαταστροφική την ενδεχόμενη έξοδο. Αυτό που είναι εφικτό υπό τις περιστάσεις είναι ο ανασχεδιασμός του ευρώ ώστε να μετατραπεί σε ένα λειτουργικό, βιώσιμο σύστημα όπου η αλληλεγγύη θα είναι θεσμός και δεν θα συνοδεύεται από τοκογλυφικά επιτόκια και επαχθείς όρους αφαίρεσης εθνικής κυριαρχίας και εξοντωτικής λιτότητας. Είναι πολύ προτιμότερο να συζητούν οι Ευρωπαίοι (και οι “ δικοί μας”) στα διάφορα σαλόνια που συνευρίσκονται πως να διορθώσουν τις παθογένειες του συστήματος πάρα να γινόμαστε όλοι μάρτυρες αυτών των επανειλημμένων φαρσοκωμωδιών, που επισήμως ονομάζονται “ σύνοδοι κορυφής” και δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από όσα ευελπιστούν να λύσουν (αύριο θα δημοσιευτεί η πλήρης ανάλυση των συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής που αποδεικνύει τα όσα ισχυρίζομαι).

Το ευρώ, το σύστημα εν γένει είναι αυτό που πάσχει κι όχι η Ελλάδα ή οποιαδήποτε άλλη χώρα. Δυστυχώς όμως οι καταστάσεις είναι τέτοιες που η έξοδος από το ενιαίο νόμισμα θα επιφέρει πολύ μεγαλύτερες ζημιές από ότι η παραμονή στη ζώνη του ευρώ.

Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...