Της Ρένας Δούρου


«Θα πρέπει να πάρουμε αποφάσεις για χώρες στις οποίες δεν έχουμε εκλεγεί!», Νικολά Σαρκοζί, σύνοδος κορυφής της 23ης Οκτωβρίου 2011. «Θα πρέπει να επιβληθεί καθεστώς αυξημένης εποπτείας (Überwachung) στην Ελλάδα», Άγκελα Μέρκελ, πριν και μετά από την έκτακτη σύνοδο κορυφής της 26ης Οκτωβρίου 2011, αναφερόμενη στις χώρες που παρεκκλίνουν της δημοσιονομικής πειθαρχίας. «Ο πρόεδρος του Συμβουλίου της Ευρωζώνης Χέρμαν βαν Ρομπέι θα προεδρεύει επίσης και των συναντήσεων των επικεφαλής των κρατών της ευρωζώνης», 26 Οκτωβρίου, Ειδησεογραφικά πρακτορεία. «Έχω την πρόθεση να αναθέσω στον Όλι Ρεν πρόσθετες αρμοδιότητες• θα γίνει αντιπρόεδρος της Επιτροπής αρμόδιος για τις οικονομικές και νομισματικές υποθέσεις, καθώς και για το ευρώ», 27 Οκτωβρίου, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, πρόεδρος Κομισιόν. «Οι θεσμοί της ΕΕ θα χρησιμοποιήσουν πλήρως τους αυστηρότερους κανόνες οικονομικής διακυβέρνησης περιλαμβανομένων των κυρώσεων κατά των κρατών που δεν τηρούν τους δημοσιονομικούς κανονισμούς», 27 Οκτωβρίου, Όλι Ρεν, Φινλανδός Επίτροπος. Ο ίδιος ανήγγειλε «‘Φρένα χρέους’ στις εθνικές νομοθεσίες καθώς και την εκ των προτέρων εξέταση των σχεδίων προϋπολογισμού των κρατών που παραβιάζουν τις συνθήκες της ΕΕ».

Τα παραπάνω αποτελούν ελάχιστο απάνθισμα των τελευταίων ημερών, ενδεικτικό της πορείας της ευρωπαϊκής οικοδόμησης: οδεύουμε προς τη συνταγματοποίηση του, γερμανικής έμπνευσης και γαλλικής αποδοχής, «χρυσού κανόνα» δημοσιονομικής πειθαρχίας (βλ. γενικευμένης λιτότητας) με παράλληλη επιβολή διαρκούς άρνησης της δημοκρατίας: δημιουργία θεσμών με παράκαμψη της ευρωβουλής, «κλείδωμα» κρίσιμων αποφάσεων από Βερολίνο – Παρίσι, κυρώσεις από τεχνοκράτες στους δημοσιονομικά «άτακτους», κτλ.

Πρόκειται για τραγική ειρωνεία, ο διεθνής οργανισμός που ξεκίνησε με αφετηρία την αποτροπή των εθνικισμών και των συγκρούσεων, να βρίσκεται σήμερα σε τροχιά κακοφωνιών, εθνικών αντιπαλοτήτων, και, εντέλει, κατάργησης της ίδιας της δημοκρατίας. Γιατί τι άλλο εκφράζουν τα γεγονότα / δηλώσεις που προτάσσονται στην αρχή αυτού του μικρού σημειώματος, αν όχι την πορεία της Ευρώπης προς την απώλεια της δημοκρατίας και τη φίμωση λαών και κυβερνήσεων που τους εκπροσωπούν; Στη διαπάλη μεταξύ αγορών και πολιτικής, ηγέτες του γαλλογερμανικού άξονα και μη εκλεγμένοι τεχνοκράτες (Ρομπέι, Μπαρόζο, Ρεν) προτάσσουν τις πρώτες, επιλέγοντας ως μέσο την άρνηση της δημοκρατίας. Επιβεβαιώνεται έτσι το γεγονός ότι ο καπιταλισμός, στην πτώση του, στρέφεται προς τον αυταρχισμό, γιατί χρειάζεται τη «χειραγωγημένη δημοκρατία».

Πράγματι, από ευρωσύμφωνο σε ευρωσύμφωνο, από τη Συνθήκη της Λισσαβόνας ως το Euro+, η συνισταμένη παραμένει η ίδια: λιγότερες δημοκρατικές διαδικασίες, περισσότερη αδιαφάνεια, τεχνοκρατικές επιλογές, κατάργηση εν τοις πράγμασι της διάκρισης των εξουσιών, καθώς εκείνη που αναδεικνύεται καθοριστική είναι η… Κομισιόν, όργανο μη εκλεγμένο που έχει την πρωτοβουλία της νομοθεσίας, σε βάρος κυρίως της Ευρωβουλής. «Η τριάδα Βουλή – Ευρωπαϊκό Συμβούλιο – Κομισιόν εξαφανίζει αυτό εννοούσαμε κάποτε ως δημοκρατία», τονίζει χαρακτηριστικά ο Hans Magnus Enzensberger στο βιβλίο του, που μόλις κυκλοφόρησε με τίτλο «Το γλυκό τέρας των Βρυξελλών» («Le Doux Monstre de Bruxelles», εκδ. Gallimard).

Το σημαντικό είναι (με την έννοια της ανάδειξης της ιστορικής σημασίας της συγκυρίας που ζούμε) ότι δεν πρόκειται για κάποια περιστασιακή αδυναμία της Ε.Ε., που θα ξεπεραστεί με το πέρασμα του χρόνου, αλλά για μια δομική δυσλειτουργία που μπορεί να αντιμετωπιστεί αναλόγως: με εκ βάθρων αναθεώρηση / αναδόμηση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος στη βάση της υπεροχής της πολιτικής έναντι των αγορών, της δήμο-κρατίας έναντι της τέχνο-κρατίας που μας επιβάλλουν δήθεν ως μονόδρομο, της δίκαιης ανακατανομής του πλούτου που παράγουμε οι ευρωπαίοι πολίτες. «Πριν από όλα οφείλει να επανέλθουν το πολιτικό, η αρμοδιότητα του λαού να αυτοθεσπίζεται, η δυνατότητα των ανθρώπων να σκέπτονται και να δρουν από κοινού», παρατηρούσε εύστοχα ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, στην εκδήλωση που διοργάνωσε η «Αυγή». Η πρωτοβουλία μπορεί και πρέπει να ανήκει στις αριστερές δυνάμεις αλλά όχι αποκλειστικά σε αυτές: σε όλους /ες αισθάνονται ότι τους αφορούν οι σημερινές, δυσοίωνες εξελίξεις. Οι δυνάμεις αυτές είναι πολλές: «είμαστε το 99%» γράφουν τα πανό του κινήματος «Καταλάβετε τη Γουώλ Στρητ» που έχει «μετακομίσει» πλέον και στις ευρωπαϊκές πόλεις.

Ο αγώνας δεν θα είναι εύκολος γιατί το διακύβευμα είναι ο οικονομικός πόλεμος του 1% με τίμημα την ελευθερία του 99%… Είναι όμως αναγκαίος: γιατί, παραφράζοντας τη γνωστή ρήση του Αντρέ Μαλρώ, η Ευρώπη ή θα είναι δημοκρατική ή δεν θα υπάρχει…

Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...