Είκοσι χρόνια μετά, ο πρώην ηγέτης της ΕΣΣΔ Michail Gorbachev δηλώνει μετανιωμένος για τον «θάνατο» της Σοβιετικής Ένωσης, και κατηγορεί τις ΗΠΑ που δεν τον στήριξαν στις προσπάθειες που έκανε για την αναμόρφωση του κομμουνιστικού συστήματος.
Πιστεύει πως και η Αμερική βρίσκεται σε πτώση ως παγκόσμια υπερδύναμη, ενώ ανησυχεί για τον Vladimir Putin, που όπως λέει οδηγεί τη χώρα του προς τα πίσω.
Σε μια συνέντευξη που έδωσε στην Liliya Shevtsova του Moscow Carnegie Center, ο Gorbachev παραδέχεται ότι το κομμουνιστικό σύστημα έπασχε από αυταρχισμό, και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά επιμένει ότι η ΕΣΣΔ είχε πολλές καλές προοπτικές οι οποίες και θα έπρεπε να διατηρηθούν.
«Πάντα πίστευα πως η διατήρηση της ΕΣΣΔ ήταν δυνατή, και το ίδιο πιστεύω και σήμερα…», λέει, «απλά αργήσαμε με τις μεταρρυθμίσεις… Η Σοβιετική Ένωση είχε να προσφέρει πολλά σε όσους ζούσαν εκεί, και θα είχε μέλλον αν εκσυγχρονίζονταν και προσαρμόζονταν στις νέες προκλήσεις. Ναι, μετανιώνω (για την κατάρρευσή της) πάρα πολύ…».
Μέσα σε μόλις 6 χρόνια από τότε που ανέλαβε την εξουσία στην ΕΣΣΔ το 1985, ο Gorbachev έφερε την ελευθερία του λόγου στα ΜΜΕ, και στη χώρα γενικότερα, χαλάρωσε τους πολιτικούς ελέγχους, και αντικατέστησε την άσκηση εξουσίας μέσα από διατάγματα του κομμουνιστικού κόμματος, με εκλεγμένα σώματα σε όλα τα επίπεδα της κρατικής διοίκησης.
Οι προσπάθειές του αυτές πνίγηκαν μέσα στο οικονομικό χάος που προέκυψε όταν αποπειράθηκε να μεταρρυθμίσει τον κεντρικό σχεδιασμό, συναντώντας παράλληλα ισχυρές αντιδράσεις από τις εθνικές ελίτ των μη ρωσικών δημοκρατιών, που εκμεταλλεύτηκαν τις νέες ελευθερίες για να επιδιώξουν την ανεξαρτησία τους.
Παράλληλα, δέχθηκε ισχυρή κριτική από πολλούς φιλελεύθερους υποστηρικτές του, οι οποίοι τον κατηγόρησαν για βραδυπορία στις αλλαγές, και άρχισαν να στηρίζουν τον πιο ριζοσπάστη αντίπαλό του Boris Yeltsin.
Η Liliya Shevtsova ήταν από αυτούς που του άσκησαν δριμεία κριτική στα τέλη της δεκαετίας του 1980, η οποία όπως λέει σήμερα, εκτιμά τα δημοκρατικά του ένστικτα, τον ανοιχτό του χαρακτήρα, και τον ειρηνικό τρόπο με τον οποίο παρέδωσε την εξουσία όταν του τελείωσαν οι επιλογές στα τέλη του 1991.
«Στο παρελθόν, οι Ρώσοι ηγέτες αποσύρονταν από την εξουσία, μόνο μέσα σε φέρετρο», λέει η Shevtsova . «Ο Gorbachev ήταν ο πρώτος που έφυγε ειρηνικά. Και στη συνέχεια διαχειρίστηκε τη ζωή του με χάρη. Αποτελεί μοντέλο πολιτικού που δεν υφίσταται στην Ρωσία, και σίγουρα δεν χαρακτηρίζει τους σημερινούς ηγέτες της χώρας».
Στην συνέντευξη που παραχώρησε, ο Gorbachev δηλώνει πως ο George Bush δεν τον στήριξε αρκετά, και αφήνει να εννοηθεί ότι κάποια ριζοσπαστικοί πολιτικοί του Λευκού Οίκου, όπως ο τότε υπουργός Άμυνας Dick Cheney, έπεισαν τον Αμερικανό πρόεδρο να στηρίξει τον Yeltsin.
Όπως λέει, «θα έπρεπε οι Αμερικάνοι να είναι πιο ξεκάθαροι στη φιλία τους, εκείνη την δύσκολη στιγμή για την ιστορία της χώρα μου…». Προσθέτει πως η Αμερική χάνει την παγκόσμια ισχύ της σήμερα, εξαιτίας λανθασμένων επιλογών της στην εποχή που έδυε ο ψυχρός πόλεμος.
«Θεωρώ πως η στιγμή του λάθους υπολογισμού των ΗΠΑ ήταν όταν έπαψε να υπάρχει η ΕΣΣΔ. Τότε ξεκίνησε η ψευδαίσθηση, και οι ΗΠΑ αποφάσισαν να γίνουν αυτοκρατορία».
Ο Gorbachev κατηγορεί συχνά τον Putin, οι δυο πρώτες θητείες του οποίου αντέστρεψαν τις ανοιχτές και δημοκρατικές πολιτικές, που ο ίδιος είχε φέρει. Όπως λέει, το νέο σύνθημα θα πρέπει να είναι «Η Ρωσία πάει πίσω», και πως η μόνη επιθυμία του Putin είναι η διατήρηση της εξουσίας και του στάτους κβο. «Έξι ακόμη χρόνια εξουσίας του Putin θα οδηγήσουν σε αδιέξοδα», προσθέτει.
«Η χώρα καταδικάζεται σε λεηλασία των φυσικών της πόρων για πολύ καιρό ακόμη…. Πρέπει να γίνουν θεμελιώδεις αλλαγές. Πρέπει να υπάρξει νέο μοντέλο ανάπτυξης. Αυτό δεν πρόκειται να συμβεί, αν δεν γίνουν δημοκρατικές εκλογές, κάτι που έχουμε να δούμε από το 1990», λέει.
Σύμφωνα με την Shevtsova, αν και πολλοί απλοί Ρώσοι ακόμη κατηγορούν τον Gorbachev για την διάλυση της ΕΣΣΔ, υπάρχουν πολλοί πρώην σκεπτικιστές και αμφισβητίες διανοούμενοι, που τώρα τον αντιμετωπίζουν με νέο σεβασμό.
«Βλέπουμε έναν πρώην Σοβιετικό ηγέτη, που τώρα εκφράζει πολύ λογικές αντιπολιτευτικές απόψεις», λέει, «βλέπει μπροστά, είναι αντικειμενικός, και πολύ πιο ορθολογιστής από πολλούς σημερινούς πολιτικούς της αντιπολίτευσης. Πρόκειται για τον πιο εξαιρετικό Ρώσο πολιτικό, που αποτελεί μοντέλο συμπεριφοράς, είτε σε θέση εξουσίας είτε όχι, και διαφέρει κατά πολύ από όλους τους υπόλοιπους…».
The Christian Science Monitor
Απόδοση:S.A.
STEVENIKO
Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...
