Μπορεί να βλέπεις την καταστροφή να έρχεται, αλλά δεν μπορείς πάντα να την αποφύγεις. Σ’ αυτή την τραγική κατάσταση βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Ένωση και ειδικότερα η Ευρωζώνη, οι πολίτες της οποίας βάζουν το κεφάλι ανάμεσα στα γόνατα και ετοιμάζονται για την επικείμενη πρόσκρουση που θα φέρει την ήπειρο δεκαετίες πίσω, θα φτωχύνει τους λαούς της, θα υψώσει τείχη οικονομικά, εμπορικά, εθνικιστικά, θα ξαναχτίσει σύνορα, θα προκαλέσει πικρές εθνικές αντιπαραθέσεις και διαμάχες και ίσως μετά από λίγα χρόνια οδηγήσει ακόμα και σε πόλεμο.

Ο περίφημος «ανεξέλεγκτος καπιταλισμός» που επικράτησε μετά το «τέλος της Ιστορίας», το 1990, κατηγορείται για την καταστροφή στην οποία έχει οδηγηθεί η ευρωπαϊκή ήπειρος. Όμως ο όρος εμπεριέχει και την εξήγησή του. Ανεξέλεγκτος έγινε γιατί τον άφησαν να γίνει οι θλιβερές πολιτικές ηγεσίες που είδαν την ευρωπαϊκή οικοδόμηση σαν μια ρηχή γραφειοκρατική διαδικασία. Τώρα, μέσα στη θύελλα της καταστροφής, αποκαλύπτουν και πάλι την ανεπάρκειά τους για τα ιστορικά μεγέθη που καλούνται να διαχειριστούν. Μια ανεπάρκεια που άφησε το «ευρωπαϊκό όραμα» της ολοκλήρωσης, της πραγματικής δημοκρατίας, της ειρηνικής συμβίωσης και της συλλογικής ευημερίας να εκφυλιστεί σε μια διαρκή και κοντόφθαλμη προσπάθεια αποκόμισης εθνικών και μόνο ωφελειών.

Το πιο κοντινό και κατανοητό παράδειγμα είναι βέβαια η Ελλάδα που απομύζησε όλες τις παροχές και τα πλεονεκτήματα της συμμετοχής της στο ευρωπαϊκό πρότζεκτ (κοινοτικές ενισχύσεις, επιδοτήσεις, φτηνό δανεισμό, φτηνές εισαγωγές κ.λπ.) χωρίς να συμμορφωθεί με καμία από τις υποχρεώσεις που η συμμετοχή αυτή απαιτούσε.

Το ίδιο ισχύει και για τις μισές χώρες της Ευρωζώνης που βρίσκονται σε αδιέξοδο και απαιτούν τώρα να διασωθούν με κόστος των άλλων μισών, επικαλούμενες την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη που πρώτες αυτές παραβίασαν με την αθέτηση των υποχρεώσεών τους.

Οι ευθύνες της Ελλάδας και των άλλων χωρών της κατηγορίας της είναι πια ξεκάθαρες και τεκμηριωμένες. Ο βαρύς λογαριασμός ήρθε και θα τον πληρώνουν για δεκαετίες. Τον αποδέχτηκαν όμως, κάνοντας την επιλογή τους και αναγνωρίζοντας ότι το μέλλον τους θα είναι λιγότερο ζοφερό εντός της ενωμένης Ευρώπης παρά σε μια μοναχική πορεία απομόνωσης και παρακμής.

Οι πιστώτριες χώρες από την πλευρά τους, απαιτούν την τιμωρία και την ακαριαία συμμόρφωση των πρώτων, αδιαφορώντας για τις οδυνηρές συνέπειες που υφίστανται οι πολίτες τους και αγνοώντας ότι μέρος της σχετικής ευημερίας τους οφείλεται στην υπερχρέωση των άλλων.

Αλλά τώρα που το ισοζύγιο κόστους-οφέλους έγινε αρνητικό και για τις πλούσιες χώρες, υπάρχει ένας λογαριασμός που πρέπει κι αυτές να πληρώσουν. Ένας λογαριασμός που οι αλαζονικοί ηγέτες τους απέφυγαν να αναγνωρίσουν και να παρουσιάσουν στους πολίτες τους όταν το κόστος ήταν ακόμα ανεκτό. Και τώρα που ο κίνδυνος είναι ορατός, αδυνατούν να διαχειριστούν την κατάσταση, να τολμήσουν να παραδεχτούν το μέγεθος της καταστροφής που έρχεται και να εξηγήσουν στους συμπατριώτες τους ότι το κόστος της διάσωσης του χαμένου «ευρωπαϊκού οράματος» θα πρέπει να μοιραστεί σε όλους. Να τους πουν ξεκάθαρα και χωρίς εθνικούς στρουθοκαμηλισμούς ότι αυτά που και οι ίδιοι κινδυνεύουν πια να χάσουν είναι απείρως περισσότερα από το οικονομικό κόστος που πρέπει να καταβάλουν. Να τους εξηγήσουν ότι η διάλυση της Ευρώπης είναι μια ιστορική καταστροφή που δεν μετριέται με δισεκατομμύρια ευρώ, με εθνικές εμμονές, με ποσοστά πληθωρισμού ή αξιολογήσεις της Moody’s.

Όμως οι Ευρωπαίοι πολιτικοί δείχνουν ανίκανοι για άλλη μια φορά να σταθούν αντάξιοι του ιστορικού βάρους που έπεσε στις πλάτες τους.

Ας ελπίσουμε ότι την ύστατη στιγμή θα ανοίξουν τα μάτια και θα οδηγήσουν τους λαούς της Ευρώπης στην πρόοδο και το κοινό τους μέλλον και δεν θα τους γυρίσουν πίσω, βάζοντας την ήπειρο σε μια μακρά σκοτεινή περίοδο και επαναλαμβάνοντας ολέθρια λάθη που η ανθρωπότητα πλήρωσε στο παρελθόν με τρόμο και αίμα.