You take my life when you do take the means whereby I live.
William Shakespeare

O Χάρι Τρούμαν είχε πει κάποτε ότι ύφεση σημαίνει να χάσει ο γείτονας σου τη δουλειά του, ενώ κρίση σημαίνει να χάσεις εσύ τη δική σου. Δεν υπάρχει χειρότερη αίσθηση για έναν άνθρωπο ο οποίος είναι ικανός, έχει θέληση να δουλέψει και δεν μπορεί να βρει απασχόληση. Σήμερα ένας στους τρεις νέους μεταξύ 15 – 29 ετών είναι έκτος αγοράς εργασίας, ενώ το ποσοστό ανεργίας για το τρίτο τρίμηνο του 2011 ήταν 17,7% (12,4%, το ίδιο διάστημα πέρσι).

Η εργασία είναι προϋπόθεση θεμελιώδους σημασίας για μια φυσιολογική ζωη. Περάν του προφανούς - της έλλειψης χρημάτων για τα προς το ζην - η ανεργία είναι από τις κυρίες πήγες στρες μια και έχει και λανθάνουσες αρνητικές συνέπειες όπως η έλλειψη αυτοεκτίμησης και σεβασμού και η διάλυση και ο κατακερματισμός του ζωτικού χρόνου. Η νέα γένια που μεγαλώνει σε ένα τέτοιο κλίμα προσέρχεται στη ζωη με ένα τόσο βαρύ φορτίο, που ακόμα και όταν (αν;) τα πράγματα καλυτερέψουν, θα φέρει ένα σωρό τραύματα και ματαιώσεις.

Η ανεργία δεν έρχεται φυσικά εξ ουρανού. Είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων δράσεων, επιλογών, μέτρων. Τα οικονομικά μέτρα που επιβάλλονται το τελευταίο διάστημα στην πλειοψηφία τους εμφορούνται από μια μηχανιστική, αλγεβρική αντιμετώπιση του ατόμου ως ένα νούμερο, και οδηγούν στην οριζόντια και χωρίς κριτήρια υποβάθμιση της ζωής του. Τα μέτρα αυτά εμφανίζονται ως αναγκαστική και μοναδική άμυνα απέναντι σε μια «νέα τάξη οικονομικών πραγμάτων» η οποία, παρόλο το φαινομενικά δαρβινιστικό της προφίλ (δεν βρίσκεις δουλειά, δημιούργησε τη δική σου, λες και ο μέσος Έλληνας με την παραπαίουσα παιδεία και υπό συνθήκες άγριου στρες είναι σε θέση να κατεβάσει την μια πρωτότυπη ιδέα μετά την άλλη), στην ουσία είναι κάτι σχεδόν αντίστροφο: είναι χαοτική. Είναι μια «νέα αταξία», παρά τάξη. Εξου και οι αμήχανες πεπαλαιωμένες απαντήσεις των κυβερνήσεων πνίγονται μέσα στην ίδια τους την αδικία, οδηγώντας στο γνωστό φαύλο κύκλο. Είναι σαν να προσπαθείς να λύσεις μια άσκηση μη ευκλείδειας γεωμετρίας με μόνο σου όπλο την γραμμή και την ευθεία, ενώ εκείνο που χρειάζεται είναι ένας «ουμανιστικός αλγόριθμος».

Φυσικά είναι πολύ δύσκολο να περιμένει κανείς από ένα παγκόσμιο οικονομικό σύστημα σε κρίση να διαθέτει την ευελιξία και τα εργαλεία που απαιτούνται για να αντιμετωπίσει τις προφανείς αστοχίες και τερατογενέσεις που το ίδιο παρήγαγε. Το γεγονός είναι πως η ίδια η οικονομία έχει πάψει να κινείται με φυσιολογικές ταχύτητες, το μοντάζ των εξελίξεων είναι καταιγιστικό, η πολυπλοκότητα και οι εσωτερικές αντιφάσεις του χρηματοπιστωτικού μοντέλου δημιουργούν μια τέτοια αστάθεια, ώστε οι ίδιοι οι «ειδικοί» της οικονομικής επιστήμης να μην είναι σε θέση να συμφωνήσουν σε ένα συγκεκριμένο μοντέλο διεξόδου, έστω και σε επίπεδο θεωρίας.

Μέσα σε αυτό το χάος και την απροσδιοριστία, δείκτες, τάσεις και δυνάμεις που εντέλει αφορούν την καθημερινή μας ζωη κινούνται και συγκρούονται σε κλίμακες που δεν ελέγχονται. Από την άλλη, οι απαντήσεις, τα μέτρα, ακολουθούν μια πεπαλαιωμένη άλγεβρα ανίκανη να επέμβει σε μια διαρκώς μεταλλασσόμενη πραγματικότητα που μοιάζει να δουλεύει σε επίπεδο κβαντομηχανικής. Είναι σαν να πολεμάς μια τρομερή φωτιά με κουβάδες νερό.

Εάν δεν υπάρξει μια «έξυπνη» επιμέλεια σε αυτό το χάος, μια επιμέλεια που να βασίζεται σε ποιοτικά, ανθρωπιστικά χαρακτηριστικά, μια επιμέλεια της οποίας τα εργαλεία από τη μια θα είναι εξίσου ισχυρά των δυνάμεων που προκαλούν αυτή την παγκοσμία αναστάτωση, ενώ ταυτόχρονα θα λειτουργούν με βάση έναν ουμανισμό με γνώμονα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, πολύ φοβάμαι πως μια ολόκληρη γενιά θα ζήσει το χειρότερο που μπορεί να της συμβεί. Μια ζωή αφάνταστα πιο κάτω από τις δυνατότητές της.

Πηγη