Στη Φύση, καθετί που συμβαίνει έχει επιπτώσεις, κάτι που είναι γνωστό ως «φαινόμενο της πεταλούδας». Επιπτώσεις όχι κατ’ ανάγκη συμμετρικές. Ο διπλασιασμός, π.χ., του διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπουμε στην ατμόσφαιρα υπερδιπλασιάζει τα προβλήματα για την κοινωνία. Και η τοξικότητα, π.χ., των Μνημονίων γκρεμίζει τη συνοχή της ελληνικής κοινωνίας. Συνειδητοποιώντας το, ορθώς πρέπει οι πολίτες να ανησυχούν τόσο για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου όσο και για τις παρενέργειες του Μνημονίου.
Το «φαινόμενο της πεταλούδας» ισχύει και για τον κόσμο της οικονομίας. Οι ΗΠΑ εκπέμπουν μια εν δυνάμει καταστροφική ουσία για την παγκόσμια οικονομία: εκτυπώνουν αφειδώς δολάρια. Επιδοκιμάζω, βεβαίως, τον λόγο για τον οποίο γίνεται αυτό. Η κρίση απαίτησε από την κυβέρνηση Ομπάμα να επιδείξει σοφία, θάρρος και αποφασιστικότητα. Ευτυχώς, και η Fed ανταποκρίθηκε επαρκέστατα στην ανάγκη αυτή. Φυσικά, έκαναν και λάθη. Πώς θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, τη στιγμή που οι περίφημοι ακλόνητοι πυλώνες της αμερικανικής οικονομίας και της Wall Street κατέρρεαν. Απέφυγαν, ωστόσο, την καταστροφή, χάρη στο κύμα τρισεκατομμυρίων κρατικών κεφαλαίων που διέθεσαν.
Aπό την άλλη πλευρά, η Aμερική οφείλει να βρει ένα δρόμο αρμονικής συνύπαρξης με μια Kίνα. Προφανώς, δεν θα πρέπει να μετατρέπεται η όποια διάσταση συμφερόντων ή απόψεων σε μετωπική ρήξη ασυμφιλίωτων εχθρών. H Kίνα ισχυρίζεται ότι θέλει να εξελιχθεί σε μεγάλη δύναμη ακολουθώντας τον δρόμο που, στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της, διέτρεξε η Aμερική – όχι μέσω της κατάκτησης και της λεηλασίας άλλων χωρών, όπως λένε οι εχθροί τους, αλλά μέσω του εμπορίου και της συνεργασίας. Αυτό υποστηρίζει και η (νεο)οσμανλική Τουρκία των Ερντογάν και Νταβούτογλου. Κάποιος σοφός μού είπε: «Το μόνο που θέλω να μάθω είναι πού θα πεθάνω, για να μην πάω ποτέ εκεί».
Το «φαινόμενο της πεταλούδας» το είδαμε στα αόρατη τείχη (οικονομία, πολιτική, πολιτισμός) που χωρίζουν όλες τις κοινωνίες και αποδεικνύονται ανθεκτικότερα από το Τείχος του Βερολίνου. Να μας θυμίζουν το τείχος του αίσχους της εισβολής και κατοχής της Κύπρου από την Τουρκία μαζί με το θανάσιμο τείχος του Ισραήλ, που έχει αιχμαλωτίσει την ιστορική Ιερουσαλήμ.
Τον Ιανουάριο του 1989, η ζωή κυλούσε σχεδόν με τους συνήθεις ρυθμούς στο «σοβιετικό μισό» της Ευρώπης. Η Δύση είχε πολύ πιο σημαντικές ιστορίες για να σκεφτεί. Ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος είχε ορκιστεί πρόεδρος των ΗΠΑ και στη Μόσχα (εκείνη η «αρρωστημένη» προσωπικότητα) ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ προωθούσε την περεστρόικα που ήθελε ο καπιταλισμός. Και στην Πράγα ένας θεατρικός συγγραφέας, ονόματι Βάτσλαβ Χάβελ, συνελήφθη μετά μια μικρή διαδήλωση!.
Επειτα, άρχισε ο σεισμός. Ο πολωνικός κομμουνισμός έπεσε πρώτος. Μετά, οι κυβερνώντες την Ουγγαρία δημοσιοποίησαν σχέδιο παράδοσης της εξουσίας. Τον Αύγουστο, οι Βαλτικές Δημοκρατίες άρχισαν να ζητούν ανεξαρτησία. Τον Νοέμβριο, ο Ερικ Χόνεκερ της Ανατολικής Γερμανίας ανετράπη και στις 9 Νοεμβρίου γκρεμίστηκε το Τείχος του Βερολίνου. Την επομένη έπεσε ο Τοντόρ Ζίβκοφ στη Βουλγαρία. Στις 28 Νοεμβρίου, το τσεχοσλοβακικό κομμουνιστικό καθεστώς παραδόθηκε στον λαό. Τον Δεκέμβριο, στη Ρουμανία, ο Νικολάε Τσαουσέσκου εκδιώχθηκε από την εξουσία και εκτελέστηκε. Και μόλις τρεις ημέρες πριν από το τέλος του χρόνου, στις 29 Δεκεμβρίου του 1989, ο Βάτσλαβ Χάβελ έγινε πρόεδρος της Τσεχοσλοβακικής Δημοκρατίας. Ολα σχεδόν αναίμακτα.
Μέχρι τα τέλη του 1989, ολόκληρο το οχυρό της σοβιετικής Ευρώπης είχε καταρρεύσει. Οι επαναστάσεις εκείνες ήταν αναίμακτες, κερδήθηκαν σε στρογγυλά τραπέζια των καπιταλιστών και όχι στα οδοφράγματα, με εξαίρεση αυτή της Ρουμανίας. Αυτό που ο περισσότερος κόσμος ήθελε, στα τέλη του 1989, ήταν κάτι σαν κοινωνική δημοκρατία. Με άλλα λόγια, ελευθερία, οικονομία της αγοράς, αλλά κι ένα ισχυρό κράτος κοινωνικής πρόνοιας. Ευλόγως, η κοινή γνώμη σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να συνδυάσει την ελευθερία και την ευημερία του καπιταλισμού με τα κοινωνικά προνόμια του κομμουνισμού. Αλλά έσφαλε...
Λέγεται πως, τηρουμένων των αναλογιών, το 2012 ζούμε το ελληνικό 1989. Εχει τελειώσει η Ελλάδα του ’74, η Ελλάδα που κατάπιε και χώνεψε με lifestyle και καλοπέραση τους «Αττίλες» και άφησε να την καβαλήσουν οι πολύχρωμοι μητραλοίες της «Δημοκρατίας»… Υπάρχει, πλέον, ένα ανοιχτό ραντεβού με την Ιστορία. Αν δεν εμφανιστεί κανείς στο συγκεκριμένο ραντεβού, τότε η πολιτική τάξη θα επιβεβαιώσει τις υποψίες πως είναι η χειρότερη που γνώρισε ο τόπος εδώ και πολλές δεκαετίες και θα βάλει μεγαλοπρεπώς τη σφραγίδα της στην αναπότρεπτη βύθιση της χώρας στην ανυποληψία και την υπανάπτυξη (με ή χωρίς ευρώ). Και αυτό πρέπει να το καταλάβουν καλά σε όλα τα κόμματα.
Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα στον κόσμο που δοκιμάζεται από οικονομική κρίση ή που αντιμετωπίζει κρίση χρέους. Δεν είναι ούτε η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που βρίσκεται υποχρεωμένη να πίνει αυτό το δηλητηριώδες κοκτέιλ καταστροφικής λιτότητας και ταπεινωτικού διεθνούς οικονομικού ελέγχου. Αλλά είναι η μόνη χώρα στην οποία η κρίση χρέους έχει μετατραπεί σε κρίση δημοκρατίας!
STEVENIKO
Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...
