Νομίζω ότι ο Σωτήρης Κατσέλος έβαλε σε δυο λέξεις όλο το "ιδεολογικό" πρόβλημα που κρύβεται πίσω από την απροθυμία να ασχοληθούμε με την επίλυση των προβλημάτων μας ως κοινωνία αντί να κρυβόμαστε πίσω από ιδεολογήματα και προφάσεις. Το γιατί δεν αποδεχόμαστε ότι το αύριο "εξαρτάται από μας" πράγμα που θα επέτρεπε και τις απαραίτητες συναινέσεις για μια βιώσιμη ανοικοδόμηση αυτού του τόπου από τα ερείπια του πελατειακού κράτους... (ΑΣ)

Το προφανέστατο φυσικά, πρόβλημα με μια στατική κοινωνία, είναι ότι δεν εξελίσσεται, δεν προσαρμόζεται και δεν χρειάζεται επί της ουσίας να σκεφτεί! Στην πράξη γίνεται μια αντιδημιουργική και φοβική κοινωνία.

Είναι προφανές ότι σε μεγάλο βαθμό, η ελληνική κοινωνία σημείωσε στην παρούσα ιστορική συγκυρία, μια αποτυχία.

Δεν το θεωρώ ούτε τρομερό, ούτε κάτι για το οποίο θα πρέπει να οδηγηθούμε σε εθνική κατάθλιψη. Το αντίθετο μάλιστα. Πρέπει να αναλύσουμε το ποιες ήταν ακριβώς αυτές οι αιτίες που μας οδήγησαν στην αποτυχία και να τις αντιμετωπίσουμε.

Σίγουρα, υπάρχουν κάποιες αναλύσεις που μιλάνε, για το πελατειακό κράτος, την διαφθορά, κλπ, όπως και η ατυχής κατ εμέ θεωρία της "κατακερματισμένης κοινωνίας" η οποία κερδίζει έδαφος σε κάποιους κύκλους. Αλλά θα τολμήσω να δώσω μια ελαφρώς διαφορετική ανάλυση του θέματος.

Θα μπω κατευθείαν στην ανάπτυξη της δικής μου άποψης μου για τα αίτια της ελληνικής κατάρρευσης. Τα οποία έχουν ως αφετηρία, το ότι η ελληνική κοινωνία, μετατράπηκε σταδιακά σε μια απολύτως στατική κοινωνία.

Για λόγους που όντως σε έναν βαθμό σχετίζονται με το γιγάντιο πελατειακό κράτος, αλλά και από διάσπαρτες ιδεολογικές αγκυλώσεις, η κοινωνία μας μετατράπηκε σε έναν μηχανισμό, όπου η ζωή του κάθε πολίτη θα ήταν τελείως γραμμική!

Το σχέδιο ζωής του νεοέλληνα που πήγαινε σχολείο, ήταν, ότι θα παπαγάλιζε για κάποιες εξετάσεις, ώστε να εισαχθεί σε ένα ίδρυμα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και μετά θα έμπαινε σε μια συγκεκριμένη διαδικασία, για μονιμότητα στο δημόσιο ή θα είχε, κάποια άλλη ανάλογη προδιαγεγραμμένη πορεία για το μέλλον του (π.χ. γιατρός , δικηγόρος, δουλειά του μπαμπά κλπ). Όσοι δεν ανήκαν στην προνομιούχο τάξη των επιτυχόντων του συστήματος, είχαν επιλογές τις σπουδές στο εξωτερικό, ή το «βόλεμα» κάπου. Στην χειρότερη περίπτωση θα έπρεπε να πάει σε μια κακής ποιότητας σχολή, από όπου ήξερε ότι για το μέλλον του οι επιλογές θα ήταν περιορισμένες . Σε όλες τις περιπτώσεις η πορεία από αυτό το κομβικό σημείο και ύστερα, ήταν σχεδόν καθορισμένη.

Ο Δημόσιος τομέας ειδικά, αποτελούσε ειδικό πρότυπο αυτής της στατικότητας, η εξέλιξη ερχόταν με τα χρόνια και όχι με της απόδοση, ακόμα και αν ήσουν πολύ καλός στην δουλειά σου, αν δεν είχες κάποια τυπικά προσόντα, η όποια προαγωγή είχε πολύ περιορισμένα όρια. Ο έλεγχος υπήρχε πάντα ως προς την διαδικασία και ποτέ ως προς το αποτέλεσμα, αφού το δεύτερο ελάχιστο ενδιαφέρον είχε για το σύστημα.

Ουσιαστικά λοιπόν (πλην εξαιρέσεων) σε μεγάλο βαθμό η επιτυχία, ή η εξέλιξη ενός πολίτη, στην ελληνική κοινωνία ήταν απόλυτα καθορισμένη, είτε από την δυνατότητα του νέου να ελέγξει τις εφηβικές του ορμές και να περάσει σε ένα πανεπιστήμιο (βλέπε ίδρυμα παροχής πιστοποιητικών επαγγελματικής αποκατάστασης) είτε από τις δυνατότητες (οικονομικές, κοινωνικές) της οικογένειας.

Πέρα από το επαγγελματικό κομμάτι αυτή η στατικότιτα, η κατηγοριοποίηση σε στεγανά της κοινωνίας μας ήταν εμφανής παντού στις συμπεριφορές των πολιτών, ακόμα και στα πρότυπα αποτυχίας ή επιτυχίας. "Βιομηχανίες" εκμετάλλευσης της στατικής κοινωνίας του νεοέλληνα είχαν χτιστεί (π.χ. η διοργάνωση γάμων, δάνεια κλπ). Αυτοκίνητο, σπίτι, παιδί, γάμος, όλα έπρεπε να γίνουν σε συγκεκριμένο χρόνο και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Όποιος ξέφευγε από τα πρότυπα αυτής της στατικής αντίληψης, είτε λόγω επιτυχίας, είτε λόγω αποτυχίας, αποτελούσε μια παραφωνία σε αυτό το σύστημα και αντιμετώπιζε πιθανότατα ακόμα και την κοινωνική απομόνωση.

Ο "Μικροαστικός Πολτός" όπως είχε αναφέρει ιδιαίτερα επιτυχημένα, ο Αλέκος Παπαδόπουλος, είχε γίνει ένα συντηρητικό (στην πράξη) κοινωνικό καθεστώς το οποίο εχθρεύονταν την οποιαδήποτε αλλαγή. Οι πολίτες πλέον είχαν μετατραπεί σε ιδιότητες, πάνω στις οποίες ήξερες ακριβώς τι θα δεις και τι θα συναντήσεις.

Το προφανέστατο φυσικά, πρόβλημα με μια στατική κοινωνία, είναι ότι δεν εξελίσσεται, δεν προσαρμόζεται και δεν χρειάζεται επί της ουσίας να σκεφτεί! Στην πράξη γίνεται μια αντιδημιουργική και φοβική κοινωνία. Μια κοινωνία ομογενοποιημένη, όπου όλοι λειτουργούν σε παράλληλους άξονες και σε παράλληλους βίους. Η αλλαγή καριέρας, η διαφορετική άποψη ζωής, ήταν στην πράξη, απαγορευμένες έννοιες. Ακόμα και αυτή η επιχειρηματικότητα, αποτελούσε μια απλή λειτουργία εκμετάλλευσης του στατικού μας συστήματος.

Αυτό που σε μεγάλο βαθμό, πρέπει λοιπόν να αλλάξει στην Ελλάδα, είναι η ίδια η αντίληψη της ζωής! Το πρότυπο της επιτυχίας και της αποτυχίας! Να αρχίσουμε δηλαδή να βλέπουμε ξανά τον άνθρωπο, πίσω από την όποια ιδιότητα- ταμπέλα.

Ακόμα χρειάζεται να κινηθούμε προς μια κοινωνία που θα να κάνει εύκολη την πράξη της επιλογής. Ουσιαστικά μια κοινωνία που θα κερδίσει τον φόβο και την ανασφάλεια και θα αποκτήσει ξανά, χαρακτηριστικά που κάποτε είχε. Την τόλμη, την δημιουργικότητα και την αλληλεγγύη…

ΣΩΤΗΡΗΣ ΚΑΤΣΕΛΟΣ

Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...