Αν πρέπει...

... να κρατήσουμε μια σκέψη, από τις ευκαιρίες που αφήσαμε να ξεφύγουν ανάμεσα από τα δάχτυλά μας τα δύσκολα τελευταία χρόνια, είναι ίσως πως ο χειρότερος εχθρός μας είναι ο ίδιος ο εαυτός μας και η παροιμιώδης ικανότητά μας να σκύβουμε από φόβο μπροστά στο καθετί και στον καθένα, τόσο που ο κάθε καραγκιόζης να μπορεί να μας παριστάνει τον σωτήρα.

Αν μπορούσαμε...

... να αποτινάζαμε από πάνω μας έστω για ένα μονάχα λεπτό τον ζυγό του φόβου, θα διαπιστώναμε πως αυτό που ζούμε σήμερα στο σώμα και στο πνεύμα μας δεν είναι άλλο από την περίφημη στρατηγική του σοκ, όπως την περιέγραψε η Ναόμι Κλάιν στο ομώνυμο βιβλίο της. Aντί γι' αυτό όμως, όπως επισημαίνει η γαλλίδα κοινωνιολόγος Ανιές Μεγιάρ, «ζούμε βυθισμένοι σε μια κατάσταση διαρκούς καταπληξίας, κουνώντας σπαστικά εδώ και εκεί τα χέρια σαν αποκεφαλισμένα κοτόπουλα». Από τότε που κηρύχτηκε ο οικονομικός πόλεμος εναντίον μας, η στρατηγική του σοκ εξαπλώνεται παντού και ένας θεσμοποιημένος πανικός δικαιώνει κάθε εξαχρείωση, κάθε υποχώρηση. Και είναι τόση η καταπληξία των ανθρώπων, που έχουν χάσει πια την ικανότητα να γελάσουν περιφρονητικά ακόμη και μπροστά στο πιο καταγέλαστο.

Από τις στημένες συνόδους κορυφής με τα προαποφασισμένα συμπεράσματα μέχρι τα σχέδια λιτότητας που παρουσιάζονται σαν καθαρτικές και ζωτικές αφαιμάξεις του «ασθενούς», η διαρκής κρίση δικαιώνει παντού τα πάντα. Αρκεί να κηρυχθεί μια κατάσταση έκτακτης οικονομικής ανάγκης για να διαρπαγούν ατιμωρητί τα πλούτη των λαών. Ετσι, όπως έλεγε ο Κώστας Αξελός, η πολιτική που υπακούει στην τεχνική γίνεται η ίδια τεχνική της εξουσίας και της διαχείρισης. Τι καλό μπορούμε πια να περιμένουμε από όλη αυτή την ατμόσφαιρα του φόβου και της υποταγής; Το πνιγηρό νέφος της θολώνει κάθε κριτική διάθεση, κάθε απόπειρα να βροντοφωνάξει κανείς αυτό που βλέπει φως φανάρι με τα ίδια του τα μάτια: ο βασιλιάς είναι γυμνός!

Αργά ή γρήγορα...

... όμως, κάποιος θα αναγκαστεί να εξηγήσει στα παιδιά μας γιατί δεν περισσεύουν πια λεφτά για το σχολειό τους, για το φαΐ τους, για την αρρώστια τους, για τα ρούχα τους, για το κεραμίδι πάνω από το κεφάλι τους. Και καλά τα παιδιά μας. Ομως, κάποιος θα αναγκαστεί να εξηγήσει και στα παιδιά των Ισπανών και των Πορτογάλων και των Ιταλών πως, αργά ή γρήγορα, τα περιμένει και αυτά η ίδια μοίρα. Και αν αυτή η μοίρα περιμένει τα παιδιά των Ισπανών και των Πορτογάλων και των Ιταλών, γιατί άραγε να μην περιμένει η ίδια μοίρα και τα παιδιά των Γερμανών και των Γάλλων και των Ολλανδών;

Κάποιος κάποτε...

... θα αφηγηθεί στους μεταγενέστερους πως σε αυτή την παράδοξη συμμαχία που ζούμε σήμερα οι ηγέτες των χωρών μας δεν ήταν ποτέ πιασμένοι από το χέρι αλλά από τον λαιμό. Τότε όμως θα είναι πια πολύ αργά.