(Από τη στήλη "Γράμματα στην κόρη μου", περιοδικό ΜΟΝΟ, 27/3/2012)

Αγαπημένη μου Βέρα,

Όσο εγώ γράφω τα γράμματα που δεν σου στέλνω κι εσύ δεν παίρνεις, τα πράγματα πάνε καλά. Δηλαδή, αυτό το περιοδικό, που είναι κάτι σαν άτυπο γραμματοκιβώτιο, βγαίνει κι εγώ βρίσκω το ελάχιστο κουράγιο να γράφω, με την κρυφή φιλοδοξία ότι κάποτε αυτά τα γράμματα θα είναι η μικρή κληρονομιά που θα σου αφήσω. Πιθανότατα η μόνη κληρονομιά. Αν και η μόνη πραγματική κληρονομιά που θα διαθέτεις σε είκοσι χρόνια, εσύ και τα περισσότερα παιδιά της γενιάς σου, θα είναι τα 40.000 ευρώ κατά κεφαλήν χρέος που θα σας αναλογεί στο ξεκίνημα της ενήλικης ζωής σας.

Με τέτοια «κληρονομιά» είναι λογικό εμείς οι γονείς να αγωνιούμε για το μέλλον σας. «Τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις;», είναι το ερώτημα – κλισέ που συμπυκνώνει αυτή την αγωνία. «Βάρος στην κοινωνία», είναι η αγαπημένη σου απάντηση, δανεισμένη από την ξαδέλφη σου τη Δέσποινα που σε πολύ λίγα χρόνια, θα γίνει γεωλόγος. Το πιθανότερο, μια άνεργη ή ετεροαπασχολούμενη γεωλόγος. Φροντίζουν γι’ αυτό οι ευεργέτες αυτής της χώρας.

Αλλά το ερώτημα, πέρα από την κοινοτοπία του, είναι ένα πραγματικό βάσανο. Γιατί, μπορεί εμείς οι γονείς σου να κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας για να γίνεις «κάτι σημαντικό» (αλλά, ποιος καθορίζει τι είναι σημαντικό;) και για να ικανοποιήσουμε και δικές μας ανομολόγητες ματαιοδοξίες, ωστόσο το τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις (και μεγαλώνεις τόσο γρήγορα!) ελάχιστα μπορούμε να το καθορίσουμε πια.

Δεν ξέρω τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις. Θα μείνω με την αγωνία και την απορία. Ξέρω, όμως, τι δεν θα γίνεις. Για μερικά πράγματα είμαι σχεδόν βέβαιος.

Όταν θα μεγαλώσεις, αγαπημένη μου Βέρα, αποκλείεται να γίνεις εισοδηματίας. Δεν είναι ακριβώς ένα επάγγελμα, ούτε απαιτεί καμιά δεξιότητα, πέρα από το να είσαι πλούσιος και να τοποθετείς το περίσσευμα του πλούτου σου σε ακίνητες, κινητές και άυλες αξίες. Έπειτα, απλώς περιμένεις να εισπράξεις τις υπεραξίες. Ραντιέρης λοιπόν αποκλείεται να γίνεις χάρη στην περιουσία που (δεν) θα σου αφήσουν οι γονείς σου. Ακόμη κι αν το επόμενο όριο συνταξιοδότησης μας αναγκάσει να δουλέψουμε άλλα 30 χρόνια, είναι απίθανο να σου κληροδοτήσουμε έστω και λίγα τετραγωνικά μέτρα, πέρα από τα ελάχιστα που διαθέτουμε, άνευ εισοδηματικής αξίας. Πιο πιθανό είναι να σου αφήσουμε μερικά χρέη.

Ξέρω επίσης, Βέρα μου, πως αποκλείεται να γίνεις δημόσιος υπάλληλος. Τουλάχιστον με την τρέχουσα έννοια. Όχι γιατί δεν θα υπάρχουν άνθρωποι που θα διεκπεραιώνουν την γραφειοκρατία και τις ελάχιστες κρατικές υπηρεσίες και παροχές προς τους πολίτες. Αλλά γιατί, πολύ απλά, αυτά θα τα κάνουν ιδιωτικές εταιρίες, με ιδιωτικούς, κακοπληρωμένους και ανασφαλείς υπαλλήλους. Το κράτος αυτοκαταργείται, όχι λόγω επανάστασης και αυτοδιαχείρισης των πολιτών, αλλά χάριν της αυτοοργάνωσης των πιστωτών, που θέλουν να ξέρουν ότι θα παίρνουν τα λεφτά τους μέχρι τελευταίου σεντ.

Όταν θα μεγαλώσεις, Βέρα μου, δεν θα γίνεις δημοσιογράφος. Όχι μόνο γιατί εγώ είμαι μια ζωντανή δυσφήμηση του επαγγέλματος από άποψη οικονομικής απόδοσης (αποδοτικός μόνο στη ληστρική εκμετάλλευση του εαυτού μου). Ούτε γιατί οι ζωντανές βιτρίνες της επαγγελματικής συνομοταξίας μας κάνουν ό,τι μπορούν για να επιβεβαιώνουν το «αλήτες, ρουφιάνοι, δημοσιογράφοι». Αλλά και γιατί οι εξουσίες του μέλλοντός μας είναι πιθανό να καταργήσουν εντελώς αυτούς τους βολικούς μεσολαβητές και να τους αντικαταστήσουν με εμφυτεύματα παραπληροφόρησης και ψηφιακά προγράμματα αντιγνώσης.

Δεν θα γίνεις, επίσης, πολιτικός. Αυτό το βαρύ, επικίνδυνο και ανθυγιεινό, πλέον, επάγγελμα σταδιακά αντικαθίσταται από το επάγγελμα του τεχνοκράτη. Αυτός είναι ο πολιτικός του μέλλοντός σου, όπως πολίτης αυτού του μέλλοντος θα είναι ο άνθρωπος που εκχωρεί όλες τις αποφάσεις στους ειδικούς σχεδιαστές των κοινωνιών και στους προγραμματιστές της ανθρώπινης βούλησης. Ω, μην ανησυχείς. Οι εκλογές δεν θα καταργηθούν. Απλώς θα πραγματοποιούνται αφού ολοκληρωθεί ο προγραμματισμός των βουλήσεων όλων των πολιτών, ώστε να υπάρχει βεβαιότητα για το αποτέλεσμα.

Τέλος, Βέρα μου, όταν θα μεγαλώσεις αποκλείεται να γίνεις αριστερή. Ξέρω, αυτό δεν είναι ένα επάγγελμα. Αλλά είναι η ιδιότητα μερικών ανθρώπων που οραματίζονται ουτοπίες, ή λένε πως οραματίζονται, αλλά τρέμουν στην ιδέα ότι μπορεί να χάσουν τα ψίχουλα που τους παρέχουν οι δυστοπίες στις οποίες ήδη ζουν. Δεν θα γίνεις αριστερή, όχι γιατί έχεις στο σπίτι σου ένα ζωντανό παράδειγμα προς αποφυγήν, αλλά γιατί Αριστερά εν γένει, η υπαρκτή Αριστερά τουλάχιστον, δεν θα υπάρχει. Θα έχει αυτοκτονήσει ή θα έχει κρυφτεί κάτω από στρώματα «πολιτικού ρεαλισμού», τρομαγμένη από τη δύναμη των ίδιων της των ιδεών και το ενδεχόμενο να υλοποιηθούν, αυτή τη φορά όχι ως καρικατούρα ή τερατουργία. Ελπίζω στη θέση της να υπάρχει κάτι άλλο. Δεν ξέρω πώς θα λέγεται. Κάτι που θα κρατά ζωντανή την πίστη των ανθρώπων στην ουτοπία, στην ανθρωπιά, στην αλληλεγγύη. Ελπίζω να βρεις κι εσύ τη θέση σου εκεί.

Τώρα που ξέρουμε τι δεν θα γίνεις όταν μεγαλώσεις, Βέρα μου, μπορούμε να φανταστούμε και τι θα γίνεις. Υπάρχουν χιλιάδες πράγματα που μπορείς να γίνεις, ακόμη και πράγματα που σήμερα δεν υπάρχουν ή δεν έχουν επινοηθεί. Πάνω απ’ όλα όμως πρέπει να γίνεις ο εαυτός σου. Ο μοναδικός κι ανεπανάληπτος εαυτός σου. Κι όχι μια ρεπλίκα, υβρίδιο πολίτη χωρίς δικαιώματα, χωρίς απαιτήσεις, χωρίς θυμό, άγευστο, άοσμο, άηχο, αόρατο.

Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...