Η χώρα πενθεί, επί δύο χρόνια και βάλε. Πενθεί για τη χαμένη ευημερία της – κι ας είναι πια ολοφάνερο πως επρόκειτο μάλλον για ψευδαίσθηση. Πενθεί, αν μη τι άλλο, για τη χαμένη ευκαιρία της Μεταπολίτευσης, για τις προσδοκίες που διαψεύστηκαν, για τον ενθουσιασμό που κορυφώθηκε με Ολυμπιακές κορόνες και Ευρωπαϊκά πρωταθλήματα, προτού σβήσει απότομα στην αφιλόξενη ακτή του χρέους...

Το ξέσπασμα της κρίσης το διαδέχτηκε το πρώτο στάδιο του πένθους: η άρνηση. Τι άλλο από άρνηση αποτελούσε η ύπουλα λακωνική διατύπωση «λεφτά υπάρχουν!»; Και τι άλλο από άρνηση φανέρωνε η άκριτη επιβράβευσή της από ένα μεγάλο ποσοστό ψηφοφόρων;

Ένα κομμάτι του πολιτικού συστήματος πενθεί για τη χαμένη παντοδυναμία του. Τα κόμματα που κυριάρχησαν στο μεταπολιτευτικό σκηνικό εξακολουθούν να βιώνουν αυτό το πρώτο στάδιο –της άρνησης– θεωρώντας πως οι πολίτες δεν έχουν μπαφιάσει ακόμα από την άγονη διελκυστίνδα του δικομματισμού. Αρνούνται να δουν ότι παρατραβάνε το σκοινί κι ότι μπορεί να γίνει κάποτε θηλιά και να τους πνίξει...

Το μεγαλύτερο κομμάτι της κοινωνίας, ωστόσο, έχει περάσει από καιρό στο δεύτερο στάδιο του πένθους – την οργή. Καθώς, μάλιστα, οι προκαθήμενοι του δικομματισμού επιμένουν να ευλογούν τα γένια τους, τσιτάροντας Νομπελίστες ποιητές ή –όταν σφίγγουν οι κώλοι– επικαλούμενοι τη βοήθεια του Θεού, η οργή των πολιτών γιγαντώνεται, μετατρέπεται σε αγανάκτηση (λέξη που, και ετυμολογικά ακόμα, εμπεριέχει την υπερβολή).

Η αγανάκτηση στρέφεται επί δικαίων και αδίκων, άλλοτε ως μούντζα ή γιαούρτι, άλλοτε ως βρισιά, ακόμα και ως ψήφος σε επαγγελματίες πατριώτες, αρχαιολάγνους λαϊκιστές και μπρατσωμένους φασίστες που όσο κι αν ξυρίζουν το κεφάλι δύσκολα πείθουν ότι έχουν καθαρό το κούτελό τους. Η αγανάκτηση, εκτός των άλλων, προκαλεί βίαιες και απρόβλεπτες μετατοπίσεις του εκλογικού σώματος κάνοντας δύσκολη τη ζωή δημαγωγών και δημοσκόπων.

Από αυτά που ζούμε γίνεται ολοφάνερο πως ούτε η άρνηση των μεν ούτε η αγανάκτηση των δε οδηγεί κάπου. Η άρνηση των πρώτων αποτελεί ένα πρόχειρο καταφύγιο για αμετανόητους επαγγελματίες της πολιτικής, που έτσι κι αλλιώς ποτέ δεν εντυπωσίασαν με τη διορατικότητα ή την οξυδέρκειά τους. Η αγανάκτηση των δεύτερων αποτελεί ένα φτηνό υποκατάστατο συλλογικότητας, μια ευρύχωρη πλην τρύπια ομπρέλα για τους μουσκεμένους από την καταιγίδα του χαμηλού ιδεολογικού βαρομετρικού των τελευταίων χρόνων.

Την ώρα που στις πλατείες του πλανήτη διαμορφώνεται ένα όλο και πιο μαχητικό κίνημα που απαιτεί μια οικονομία που να σέβεται πρωτίστως τις ανάγκες των ανθρώπων και το περιβάλλον και όχι το ιδιωτικό κέρδος, εκδημοκρατισμό των διεθνών οργανισμών και πολιτικά συστήματα που να ανταποκρίνονται στην ποικιλία και τη διαφορετικότητα των σύγχρονων κοινωνιών (βλ. για παράδειγμα http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2012/may/11/occupy-globalmay-manifesto), στις πλατείες της Αθήνας τα μεν κόμματα επιμένουν να στήνουν παρωδίες προεκλογικών συγκεντρώσεων, ενώ όσοι αρνούνται να υψώσουν πλαστικά σημαιάκια υψώνουν αδιέξοδες γροθιές και μούντζες και εκτοξεύουν θραύσματα μαρμάρων και βόμβες μολότωφ...

Το καλύτερο που θα είχαμε να κάνουμε, στο θλιβερό φινάλε μιας ακόμα χαμένης άνοιξης, θα ήταν να περάσουμε το ταχύτερο στο επόμενο στάδιο – εκείνο της διαπραγμάτευσης της απώλειας. Να δούμε τι είχαμε, τι χάσαμε. Να αναγνωρίσουμε πως χάσαμε πολλά. Να αναγνωρίσουμε πως κάμποσα απ’ αυτά χάθηκαν ανεπιστρεπτί. Να αποδώσουμε –κάποτε– ευθύνες, για να μπορέσουμε να κοιτάξουμε μπροστά.

Η αποδοχή της νέας πραγματικότητας, όσο οδυνηρή κι αν είναι, αποτελεί κατά τη γνώμη μου όρο εκ των ων ουκ άνευ προκειμένου να περάσουμε επιτέλους από τις συλλογικότητες της άρνησης και της καταγγελίας σε συλλογικότητες νέων οραμάτων και δημιουργικών προτάσεων.