Είναι ίσως η πρώτη φορά, μεταπολιτευτικά, που οι προεκλογικοί «αγώνες» είναι τόσο φανερά η αποθέωση της κυνικής υποκρισίας και ταυτόχρονα της ειλικρινούς, αγωνιώδους προσπάθειας των υποψηφίων να πείσουν.
Είναι ίσως η πρώτη φορά που οι πολίτες έχουν τόσο έντονα την αίσθηση ότι το υποσχόμενο, αληθοφανές ή μη, είναι πλήρως αποσυνδεδεμένο από το εφικτό. Μείωση φορολογίας, ανακούφιση των κατώτερων στρωμάτων, εργασία για όλους, ανάπτυξη, παιδεία, υγεία. Ακόμη και στη σημερινή στενωπό τα πάντα προσφέρονται εν αφθονία - οικονομική ευρωστία, κοινωνική δικαιοσύνη, εθνική προκοπή. Προγράμματα και σχέδια αναλύονται μόνο και μόνο γιατί πρέπει να υπάρχουν («Αλλο τι λέμε σήμερα, άλλο τι θα πράξουμε αύριο»), είναι τα αδιαπραγμάτευτα μέρη του προεκλογικού σκηνικού, του απόλυτα ελεγχόμενου και καθοδηγούμενου από τους ειδικούς στις τεχνικές επικοινωνίας. Το δημοκρατικό τελετουργικό μπορεί να τηρείται απαρέγκλιτα, αλλά χωρίς πολλή από την ουσία της δημοκρατίας.
Είναι ίσως η πρώτη φορά που μια σημαντική μερίδα ψηφοφόρων των δύο μεγάλων κομμάτων, οι οποίοι τώρα δεν θα τα ψηφίσουν, κινούνται με τόση ευκολία ανάμεσα σε δύο ή τρία μικρότερα κόμματα με αβυσσαλέες μεταξύ τους ιδεολογικές διαφορές.
Είναι ίσως η πρώτη φορά τον τελευταίο καιρό που η κοινωνία των πολιτών, η οποία «χτιζόταν» με απελπιστική βραδύτητα τις δύο τελευταίες δεκαετίες και με την κρίση θέριεψε μέσα από ομάδες εθελοντών, πολιτιστικούς κύκλους, εκπροσώπους επαγγελματιών, εμφανίζεται τόσο ασυνεχής· εκεί που δείχνει να συσπειρώνεται πλήττοντας τους πολιτικούς με επικρίσεις και εκκλήσεις, κεντρίζοντάς τους με ιδέες, προσδοκίες, αγωνίες, εκεί διαλύεται και αδρανεί... Τα μέλη της έχουν μπει στον παθητικό ρόλο του εκλογικού σώματος, που όμως με την ψήφο του θα εκφράσει, ώς ένα βαθμό, την ελεύθερη βούλησή του· τα άλλοτε πανίσχυρα αφανή δίκτυα της πολιτικής γοητείας δεν είναι πλέον το ίδιο αποτελεσματικά.
Είναι ίσως η πρώτη φορά που ούτε ένα σύνθημα δεν έχει καταφέρει να εμπνεύσει ενθουσιασμό, να ανανεώσει και να τροφοδοτήσει το συλλογικό πάθος. Τα συνθήματα αντίθετα θυμίζουν την παταγώδη αποτυχία του πολιτικού συστήματος να ελέγξει τα παγιωμένα ανεξέλεγκτα, τη δυσαρέσκεια για την πολιτική, την ανυποληψία των θεσμών -οι οποίοι πολύ δύσκολα πια βάζουν σε μια τάξη το κοινωνικό χάος-, την άνοδο των πάσης φύσεως λαϊκισμών. Την αδυναμία του να χρησιμοποιήσει τη φορολογία για τη δικαιότερη αναδιανομή του εισοδήματος, να εμποδίσει την ταύτιση των αιτημάτων των ισχυρών ολίγων με το δημόσιο και γενικό συμφέρον, να κάνει το έλλειμμα συνέπειας -όπως και το δημοσιονομικό- μη ανεκτό.
Εχει διαμορφωθεί μια κατάσταση που απομακρύνει από τη δημόσια ζωή και την εκλογική διαδικασία τους αδύναμους, στέλνει τους εκπτωχευμένους στο περιθώριο που κατείχαν σε εποχές προ δημοκρατίας και ευημερίας. Και όμως, οι στοιχειώδεις ανθρώπινες αρετές, η εντιμότητα, η καλοσύνη, η αίσθηση του κοινού καλού, η εμπιστοσύνη, η γενναιοδωρία των απλών ανθρώπων είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο μπορεί να οικοδομηθεί μια ανθρώπινη δίκαιη κοινωνία - αυτή που τα κομματικά επιτελεία με τόση ζέση υπόσχονται.