Για τους περισσότερους Ελληνες το μέλλον προβάλλει μουγγό και αβέβαιο, ίσως και ζοφερό. Το επιχείρημα «διάσωσης της Ελλάδας» οδηγεί στον γκρεμό, επισημαίνεται στον διεθνή Τύπο. Το δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας Guardian που έκανε τον γύρο του κόσμου, προβλέπει πως η διάλυση του ευρώ θα κοστίσει ένα τρισ. δολάρια στην Ευρώπη!
Η Guardian επισημαίνει πως μετά τις προειδοποιήσεις του διοικητή της κεντρικής τράπεζας της Αγγλίας ότι η Ευρώπη αυτοδιαλύεται, η βρετανική κυβέρνηση προετοιμάζεται πυρετωδώς για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις μιας ελληνικής εξόδου από το ευρώ. Η μαζική φυγή κεφαλαίων από την Ελλάδα έχει ανησυχήσει το Λονδίνο. Το ίδιο ανήσυχοι είναι και οι Αμερικανοί, με τον πρόεδρο Ομπάμα να μιλάει για «βοριάδες» που απειλούν την εύθραυστη αμερικανική οικονομική ανάκαμψη.
Σε ομιλία του, πριν αναχωρήσει για τη σύνοδο του G8, ο Βρετανός πρωθυπουργός Κάμερον εξέφρασε την αγωνία του για το μέλλον της Ε.Ε., υποσχόμενος να προστατεύσει πάση θυσία τα βρετανικά οικονομικά συμφέροντα, ό,τι και αν συμβεί. Οι Βρετανοί αξιωματούχοι προετοιμάζονται για το ενδεχόμενο της ελληνικής αποχώρησης από το ευρώ, την οποία θεωρούν πλέον αναπόφευκτη. Οπως λένε, οι ζημίες για την παγκόσμια οικονομία θα είναι ανάλογες με αυτές της κρίσης της Lehman Brothers το 2008.
Σύμφωνα με τον Doug McWilliams, του Centre for Economic and Business Research, μια οργανωμένη διάλυση της Ευρωζώνης θα κόστιζε το 2% του συνολικού της ΑΕΠ, που είναι περίπου 300 δισ. δολάρια. Μια άτακτη όμως διάλυση θα κόστιζε έως και ένα τρισ., ή το 5% του ΑΕΠ. Ο ίδιος προσθέτει στις προβλέψεις του, πως το τέλος του ευρώ είναι προδιαγεγραμμένο. Ο άλλοτε υπουργός Οικονομικών Alistair Darling μιλάει για μια τρέλα, που ενδεχομένως να οδηγήσει σε τεράστιες καταστροφές. Αν η ελληνική κρίση μεταδοθεί στην Ευρώπη, οι συνέπειες, λέει, θα είναι τρομερές, με μια οικονομική στασιμότητα που θα διαρκέσει χρόνια.
Η φυγή κεφαλαίων από την Ελλάδα συνεχίζεται καθημερινά, και ο Charles Dallara το αποδίδει στην πολιτική αβεβαιότητα που επικρατεί στη χώρα. Πιστεύει όμως πως αν βγει μια σταθερή κυβέρνηση, αυτό το φαινόμενο θα σταματήσει. Ειδικά, αν η όποια νέα κυβέρνηση δεσμευτεί για την παραμονή της χώρας στην Ευρωζώνη. Αν όμως η Ελλάδα φύγει, τότε «θα μιλάμε για έναν οικονομικό Αρμαγεδδώνα», λέει.
Το γενικότερο κλίμα χάλασε κι άλλο, όταν προχθές κυκλοφόρησαν φήμες πως η ΕΚΤ διακόπτει τη χορήγηση χρημάτων στις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες δεν κατάφεραν να συγκεντρώσουν αρκετά κεφάλαια για να σιγουρέψουν το μέλλον τους, γράφει η βρετανική εφημερίδα. Σύμφωνα με την ΕΚΤ, η ελληνική κεντρική τράπεζα θα πρέπει να χρησιμοποιήσει μέρος των 130 δισ. ευρώ της βοήθειας του ΔΝΤ και της Ε.Ε. για να θωρακίσει τις τράπεζες της Ελλάδας, και μόνο τότε θα συνεχιστεί η βοήθεια από την ίδια.
Ο Sony Kapoor του think tank Re-Define των Βρυξελλών λέει: «Αυτό το παιχνίδι μεταξύ Ελλάδας και Ε.Ε. έχει πολλά ρίσκα και πρέπει να τελειώνει επιτέλους. Οσοι θεωρούν ότι μια ελληνική αποχώρηση από το ευρώ δεν θα πειράξει και πολύ, δεν έχουν ιδέα, ή έχουν άλλα κίνητρα. Η ζημιά (οικονομική, πολιτική, και κοινωνική) που θα προκληθεί στην Ευρώπη, θα είναι ανυπολόγιστη…». Ειδικοί όμως αναλυτές θεωρούν πως τα περιθώρια που έχει η Αμερική να επηρεάσει τους Ευρωπαίους ηγέτες είναι ελάχιστα. Αν και οι ΗΠΑ διαθέτουν την απαραίτητη οικονομική ισχύ για να βοηθήσουν την Ε.Ε., ο Ομπάμα έχει επιλέξει την μη άμεση εμπλοκή. Αντ’ αυτού, ο Αμερικανός πρόεδρος χρησιμοποιεί τη διπλωματική οδό, προκειμένου να πειστούν οι Γερμανοί για μέτρα ανάπτυξης, επισημαίνει η βρετανική εφημερίδα.
Προφανώς ανησυχητική, δυσοίωνη η εικόνα φτώχειας. Ασφαλώς συγκυριακή, αλλά τούτη η συγκυριακή εικόνα έρχεται να προστεθεί στη διαρκώς επεκτεινόμενη εικόνα των νεκρών μαγαζιών, στις άδειες βιτρίνες και τα ρυπαρά πεζοδρόμια. Στις δυσοίωνες εικόνες προστίθενται εξίσου δυσοίωνα μηνύματα: για απολυμένους, για επιχειρήσεις που κλείνουν, για κλάδους που φθίνουν.
Ενας ιστορικός αποτόλμησε μια σύγκριση: Οι επόμενοι χειμώνες, υπό όρους, θα μείνουν στις μνήμες των χορτάτων Ελλήνων του 21ου αιώνα, σαν τον σκληρό χειμώνα του κατοχικού ’41. Κινδυνεύουμε να δούμε πάλι το ξεχασμένο και απωθημένο φάσμα της φτώχειας, αυτό που είχε παρέλθει οριστικά από την αυτοσυνείδηση των μεσαίων στρωμάτων, κατά τις δεκαετίες της Μεταπολίτευσης. Το κοινωνικό συμβόλαιο της Μεταπολίτευσης, άλλωστε, στηρίχθηκε σε αυτή τη συνομολογία: ποτέ πια φτώχεια, ποτέ πια διχαστικές διακρίσεις, πολιτικές ή ταξικές.