Κάπως έτσι έχουν τα πράγματα, τουλάχιστον όσον αφορά την δυνατότητα της Ελλάδας (ο άνεργος) να εκπληρώσει το ακολουθούμενο οικονομικό πρόγραμμα και να ξεχρεώσει. Από αυτήν την σκοπιά το κομμάτι του πολιτικού κόσμου που αντιτίθεται στην περίφημη «μονομερή» καταγγελία της δανειακής σύμβασης, ονειρεύεται ακόμη ότι ίσως ο άνεργος θα βρει κάποια άλλη λύση. Η μεν «δεξιά», ότι το πρόγραμμα «μεταρρυθμίσεων», κοινωνικής ισοπέδωσης και εσωτερικής υποτίμησης θα προσφέρει τελικά μια φτηνή εργασία. Η δε «αριστερά», ότι θα κάνει έναν πλούσιο γάμο με την ευρωζώνη και με την προίκα που θα πάρει, θα στήσει μια καλή δουλειά. Ας αφήσουμε το δεύτερο που μοιάζει με τέλος παλιάς ελληνικής ταινίας και ας ασχοληθούμε με το πρώτο που μοιάζει με το ελληνικό δράμα.

Στην τελευταία έκθεση του Δ.Ν.Τ. (σελ: 48-49) για την Ελλάδα διαβάζουμε τα εξής:

«Η εμπειρία της Αργεντινής στα 1998-2002 δείχνει ότι μια οικονομία μπορεί να παγιδευτεί σε μια καθοδική σπείρα στην οποία η προσαρμογή μέσω της εσωτερικής υποτίμησης τελικά αποδεικνύεται αδύνατη και ο μόνος τρόπος που απομένει για να επιτευχθεί ανάκαμψη είναι η αθέτηση πληρωμών και η εγκατάλειψη της πρόσδεσης του νομίσματος σε μια καθορισμένη ισοτιμία. ...Η Αργεντινή κατέληξε στη μετατρεψιμότητα (του νομίσματος (αποδέσμευση δηλαδή από το δολάριο) τον Ιανουάριο του 2002, αφού βυθίστηκε επί σχεδόν τέσσερα χρόνια σε μια βαθιά ύφεση που οδήγησε σε συσσωρευτική απώλεια 20% επί του εθνικού προϊόντος της, που κορυφώθηκε με απότομες αυξήσεις των επιτοκίων, χρεοκοπίες, ανεργία και φτώχεια, μεγάλες περικοπές μισθών και συντάξεων, επιδείνωση της ποιότητας των τίτλων και αποσύρσεις καταθέσεων.

Το τραπεζικό σύστημα κατέρρευσε και η οικονομική δραστηριότητα σχεδόν σταμάτησε το πρώτο τρίμηνο του 2002. Εντούτοις, το επόμενο μόλις τρίμηνο άρχισε μια ταχεία και συνεχής οικονομική ανάκαμψη, με μέσο ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης 8,5% του πραγματικού ΑΕΠ τα επόμενα 6 χρόνια. Ύστερα από τρία χρόνια η παραγωγή ξεπέρασε το προ της ύφεσης επίπεδό της».

Για να γίνουμε πιο σαφείς το Δ.Ν.Τ., όχι μόνο παρομοιάζει την Ελλάδα με την Αργεντινή αλλά έχει προδιαγράψει και την αποτυχία. Άλλωστε στην θεωρία και στην πράξη του Δ.Ν.Τ, παντού-πλην βέβαια της Αργεντινής- σε χώρες με σημαντικά δημόσια χρέη και εξωτερικά ελλείμματα, μαζί με τις συσταλτικές πολιτικές, τις ιδιωτικοποιήσεις, τις περικοπές κοινωνικών δαπανών κλπ, χρησιμοποιείται υποτίμηση του νομίσματος, που αυξάνει την απασχόληση και το προϊόν και περιορίζει τις προηγούμενες πιέσεις. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που το Δ.Ν.Τ. πρότεινε ένα πιο «χαλαρό» πρόγραμμα για την Ελλάδα, από αυτό που πραγματοποιείται. Όμως δύο χρόνια σκληρής λιτότητας και κατάρρευσης, δεν δείχνουν να λειτουργεί το πρόγραμμα της εσωτερικής υποτίμησης. Οι τιμές των προϊόντων δεν πέφτουν με τους ανάλογους ρυθμούς, και έτσι η ανταγωνιστικότητα (με όρους πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας) δεν διορθώνεται. Το γιατί οι «μεταρρυθμίσεις» (η απελευθέρωση των ταξί, οι αμοιβές των μηχανικών κλπ) θα συνεισφέρουν στην ανάπτυξη είναι ένα άλλο ακατανόητο ζήτημα.

Έτσι ήδη από το πρώτο τρίμηνο του έτους η ύφεση δηλώθηκε ότι θα ξεπεράσει τον στόχο του -4,7% (όπως πάντα, υπό την τρόικα που οι προβλέψεις αναθεωρούνται προς το χειρότερο) και προβλέπεται να είναι -6%, με σίγουρα καταληκτικό ένα μεγαλύτερο αρνητικά μέγεθος. Δηλαδή φέτος η ύφεση θα είναι σωρευτικά, όσο περίπου ήταν στην Αργεντινή την ανάλογη τετραετία και φυσικά μπαίνει το ερώτημα αν μια ανάλογη κοινωνική έκρηξη θα εκδηλωθεί. Αλλά πέρα από το ζήτημα της κοινωνικής έκρηξης κανείς από αυτούς που δεν θέλουν να καταγγελθεί, (άρα θέλουν να διορθωθεί) η δανειακή σύμβαση και το οικονομικό πρόγραμμα δεν εξηγεί τουλάχιστον τα εξής:

α) Πως μια οικονομία με αρνητική καθαρή αποταμίευση όλα τα χρόνια που ήταν στην ζώνη του ευρώ (και μάλιστα η μοναδική στην Ζ.Ε. που είχε όλα τα χρόνια αρνητική καθαρή αρνητική αποταμίευση), θα προχωρήσει -χωρίς εξωτερικό δανεισμό- σε επενδύσεις και άρα σε ανάπτυξη;

β) Πως μια οικονομία που βρίσκεται σε διαρκή συστολή, θα βγει από την ύφεση δημιουργώντας συγχρόνως σημαντικά πρωτογενή πλεονάσματα; Πως θα διατηρήσει αυτά τα πλεονάσματα, όταν δεν θα τα επανεπενδύει, αλλά θα εκρέουν ως τόκοι στο εξωτερικό;

γ) Πως αυτή η οικονομία από ελλειμματική θα μεταμορφωθεί σε πλεονασματική για να ξεπληρώσει το εξωτερικό της χρέος;

δ) Πως μια οικονομία που όλα τα χρόνια του ευρώ δέχονταν σημαντικά κεφάλαια -μέσω εξωτερικού δανεισμού-, σήμερα θα αναπτυχθεί, ενώ η ροή κεφαλαίων θα αλλάξει φορά, αφού αντί να δανείζεται θα πρέπει να εξοφλεί τόκους;

ε) Πως -αφού δεν λειτουργεί η εσωτερική υποτίμηση, ούτε υπάρχει εθνικό νόμισμα- θα διορθωθεί η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας σε όρους πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας; Με άλλα λόγια μπορεί να επιβιώσει η Ελλάδα, ή με τι ποσοστά ανεργίας και με πόση μετανάστευση με ένα τόσο πολύ σκληρό νόμισμα;

Συνοψίζοντας τα προηγούμενα, δεν φαίνεται να διαγράφεται ένα νέο βιώσιμο μοντέλο της ελληνικής οικονομίας, που θα διατηρεί ένα επίπεδο ζωής του ελληνικού λαού και κύρια ένα ανεκτό ποσοστό ανεργίας. Δεν φαίνεται να υπάρχει στρατηγική παραμονής στο ευρώ που να έχει σχέδιο για κάποια βιώσιμη ανάπτυξη. Αν ιδίως η προηγούμενη «χρυσή» δεκαετία ήταν χάρτινη υπόθεση και «δανεικό όνειρο», ποια άραγε θα είναι η επόμενη μέσα στο ευρώ; Μήπως θα μοιάζει πραγματικά με τη δεκαετία του ’50; Τελικά από ποιο μερίδιο (και ποιας) ανάπτυξης θα ξεπληρωθούν τα δανεικά;

Στην κατάσταση που είναι η Ελλάδα δεν μπορεί να πληρώνει ούτε ένα μικρό ποσοστό των τόκων, άρα πόσο μάλλον να συζητάει για επαναδιαπραγμάτευση. Ο άνεργος (η Ελλάδα) όμως, πέρα από το χωραφάκι στο χωριό που και αυτό έχει ίσως υπερτιμηθεί ως υποθήκη, ας προσέξει, γιατί έχει βάλει ως εγγύηση την προσωπική του ελευθερία και όπως οι αρχαίοι προγονοί του, κινδυνεύει να γίνει δούλος. Ας κηρύξει λοιπόν μόνος του την δικιά του σεισάχθεια, αν θέλει να μείνει ελεύθερος.