Του Δημήτρη Μακρέα

Είναι λογικό και αναμενόμενο, στη συγκεκριμένη συγκυρία, μεγάλο μέρος της δημόσιας συζήτησης να αναλώνεται γύρω από την οικονομία και τα προτάγματα της. Είναι επίσης λογικό, η σχέση της χώρας με την Ευρώπη και τους θεσμούς της, να απασχολεί ιδιαίτερα τα κομματικά επιτελεία αλλά και την ίδια την κοινωνία. Αυτό που προβληματίζει είναι ότι η δημόσια συζήτηση σχεδόν εξαντλείται στους δύο αυτούς άξονες.

Μάλιστα, η συζήτηση για την οικονομία αφορά αποκλειστικά την οικονομία μόνο στο επίπεδο της χώρας, αγνοώντας ότι ένα τρομακτικά μεγάλο κομμάτι ανθρώπων που ζουν στην Ελλάδα, έχουν προ πολλού χρεοκοπήσει και ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Πιθανώς η ιστορία θα γράψει ότι η Ελλάδα χρεοκόπησε την τάδε μέρα, η χρεοκοπία, όμως, της κοινωνίας είναι καθημερινή και αδιάκοπη τα τελευταία δύο χρόνια.

Αλλά και η συζήτηση για την Ευρώπη γίνεται χωρίς να λαμβάνεται καθόλου υπόψη ο επιχειρούμενος μετασχηματισμός και ο οριστικός (?) θάνατος της μεταπολεμικής ευρωπαϊκής κοινωνίας. Σχεδόν έχουμε ξεχάσει ότι η Ευρώπη δεν αποτελεί μόνο οικονομικό μέγεθος , ούτε απλό γεωγραφικό όρο. Η Ευρώπη είναι ο κοινωνικός χώρος συνάντησης, σύνθεσης αλλά και σύγκρουσης - μοναδικής στην ανθρώπινη ιστορία- της έκρηξης στο επίπεδο των ιδεών και των επιστημών που ακολούθησε το μεσαίωνα, της καπιταλιστικής ανάπτυξης και συσσώρευσης αγαθών , αλλά και της ταξικής πάλης και των κοινωνικών κινημάτων. Το αποτέλεσμα αυτής διαδικασίας (η οποία εμπεριείχε -μεταξύ άλλων-δύο παγκόσμιους πολέμους) , αποτυπώθηκε στο θεσμικό πλαίσιο και τον τρόπο οργάνωσης της κοινωνικής ζωής που χαρακτήρισαν τις μεταπολεμικές ευρωπαϊκές κοινωνίες. Θεμελιώθηκαν στη βάση των ιδανικών της ισονομίας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας , της σχετικά ισότιμης πρόσβασης και νομής των πολιτών στα δημόσια αγαθά, στη βάση του σεβασμού των κοινωνικών και ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ο συνδυασμός του κράτους δικαίου και του κράτους πρόνοιας, παρότι απείχε πολύ από το ιδεατό της αταξικής κοινωνίας και της πλήρους ισοτιμίας των ανθρώπων, ίσως αποτελεί την κοινωνική συγκρότηση με τις λιγότερες κοινωνικές ανισότητες από την εμφάνιση των “συσσωρευτικών” κοινωνιών.

Επιχειρώντας μια αρκετά αφαιρετική σχηματοποίηση , θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι πυλώνες συγκρότησης των ευρωπαϊκών κοινωνιών ήταν :

-Το κοινωνικό δικαίωμα στην Παιδεία και την (ταξικά περιορισμένη) σχετικά ισότιμη πρόσβαση των πολιτών σε αυτή.

-Το κοινωνικό δικαίωμα στην υγεία και την (ταξικά περιορισμένη) σχετικά ισότιμη πρόσβαση των πολιτών στα συστήματα παροχής υπηρεσιών υγείας.

-Το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση και σύνταξη.

-Τη συμμετοχή των πολιτών στους (ατελείς) δημοκρατικούς θεσμούς και την (ψευδ)αίσθηση ότι η βούληση τους συμμετέχει στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων και τον έλεγχο της εξουσίας.

-Την ισότητα των πολιτών απέναντι στο νόμο.

-Την προστασία της ελευθερίας στην έκφραση και διαμαρτυρία.

-Την προστασία από την εργοδοτική αυθαιρεσία.

Θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον να προσεγγίσουμε συγκεκριμένα τους τρόπους με τους οποίους κάθε ένας από αυτούς τους πυλώνες αποδομείται , όχι μόνο στην Ελλάδα , αλλά στο σύνολο της Ευρώπης.

Ειδικότερα στην Ελλάδα η αποδόμηση ήταν πλήρης και σε απίστευτα μικρό χρονικό διάστημα. Πολύ σύντομα θα φανεί ότι ο οικονομικός μαρασμός και η φτωχοποίηση , είναι ένα μικρό μόνο μέρος του προβλήματος, σε σχέση με την αποδόμηση του θεσμικού πλαισίου υπεράσπισης των κοινωνικών , ανθρώπινων και εργασιακών δικαιωμάτων, στο όνομα μιας υποτιθέμενης ανάκαμψης και ανάπτυξης.

Μια “ευρωπαϊκή” χώρα, ένας κοινωνικός σχηματισμός ,γίνεται τριτοκοσμικός , όχι γιατί φτωχαίνει ή χρεοκοπεί , αλλά γιατί καταρρέει το θεσμικό του πλαίσιο. Ανάπτυξη και παραγωγικότητα με εργασιακές συνθήκες Μπαγκλαντές (τυχαία αναφορά), δεν περιγράφουν παραμονή στην Ευρώπη,αλλά επιστροφή στη βαρβαρότητα της πρώιμης καπιταλιστικής περιόδου.

Αν επομένως επιθυμούμε να συνεχίσουμε να μιλάμε με διλήμματα, το ουσιαστικό δίλημμα δεν είναι ευρώ ή δραχμή, μέσα ή έξω από την Ευρώπη, αλλά σε ποια Ευρώπη. Την Ευρώπη του νεοφιλελευθερισμού, των αγορών και των χρηματιστηρίων ή την Ευρώπη των κοινωνικών δικαιωμάτων. Την Ευρώπη που υποκλίνεται στα τα προτάγματα των αγορών ή στις ανάγκες της κοινωνίας.

Ο απερχόμενος πρωθυπουργός στο τελευταίο του μήνυμα δήλωσε ότι οι θυσίες των Ελλήνων δεν έγιναν για ένα αδειανό πουκάμισο, αλλά για τη συνέχεια της ευρωπαϊκής προοπτική της.

Η “Αρπαγή της Ευρώπης” όμως, από τις αγορές και ο βιασμός της, σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής. Η Ευρώπη των αγορών είναι κάτι πολύ χειρότερο από ένα αδειανό πουκάμισο.

Είναι ένα σώμα χωρίς ψυχή...

Το δίλημμα μέσα ή έξω από την Ευρώπη θα είναι χωρίς κανένα ουσιαστικό περιεχόμενο, όσο τα κοινωνικά κινήματα και οι λαοί της Ευρώπης αδυνατούν να αντισταθούν στην αποδόμηση της. Όσο τα προτάγματα της οικονομίας των αγορών λειτουργούν απόλυτα καθοριστικά ως προς την κοινωνική ζωή και όχι το αντίστροφο.

tvxs

Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...