Μοιρασμένο ανάμεσα στη Νότιο Αφρική, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία θα είναι τελικά το μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο του κόσμου, η λεγόμενη Συστοιχία Τετραγωνικού Χιλιομέτρου, ή SKA.

Η απόφαση για τις τοποθεσίες που θα φιλοξενήσουν τις επιμέρους κεραίες της συστοιχίας ελήφθη την Παρασκευή στο Άμστερνταμ, κατά τη συνάντηση των χωρών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα.

3.000 «πιάτα» στραμμένα στον ουρανό

Η συστοιχία, της οποίας το κόστος υλοποίησης εκτιμάται στο 1,5 δισ. ευρώ, θα αποτελείται από 3.000 «πιάτα», διαμέτρου 15 μέτρων το καθένα, τα οποία θα αναπτυχθούν στις τρεις χώρες και θα προσφέρουν συνολική επιφάνεια ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου -περίπου όσο 200 γήπεδα ποδοσφαίρου.

Όταν ολοκληρωθεί το 2024, η συστοιχία θα μπορεί να σαρώνει τον ουρανό 10.000 φορές ταχύτερα από τα σημερινά ραδιοτηλεσκόπια και με ευαισθησία 50 φορές υψηλότερη.

Το SKA θα συλλέγει ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία με μήκος κύματος από ένα εκατοστό έως ένα μέτρο.

Μεταξύ των πηγών τέτοιας ακτινοβολίας περιλαμβάνονται τα αρχέγονα νέφη υδρογόνου από τα οποία σχηματίστηκαν τα πρώτα άστρα στο Σύμπαν, ή ακόμα και εξωγήινοι πολιτισμοί που χρησιμοποιούν ραδιοεπικοινωνίες.

Χαρτογράφηση των γαλαξιών

Ακόμα, το SKA θα χαρτογραφήσει τις θέσεις ενός δισεκατομμυρίου γαλαξιών που βρίσκονται στη γειτονιά του ηλιακού συστήματος - ένα ερευνητικό έργο που ίσως προσφέρει νέα στοιχεία για τη λεγόμενη σκοτεινή ενέργεια, τη μυστηριώδη δύναμη που δρα αντίθετα από τη βαρύτητα και επιταχύνει τη διαστολή του Σύμπαντος..

Η γιγάντια εγκατάσταση θα εστιάσει επίσης στα πάλσαρ, πυκνούς πυρήνες νεκρών άστρων που εκπέμπουν παλμούς ραδιοκυμάτων σε τακτά χρονικά διαστήματα. Η μελέτη των σωμάτων αυτών θα προσέφερε νέα στοιχεία για την κατανόηση της βαρύτητας πέρα από τις θεωρίες του Αϊνστάιν.

Η απόφαση να μοιραστεί η εγκατάσταση ανάμεσα σε τρεις χώρες έρχεται ως αποτέλεσμα των ισχυρών πιέσεων που άσκησαν από τη μία η Νότιος Αφρική, από την άλλη η κοινή πρόταση Αυστραλίας και Νέας Ζηλανδίας.

Και οι τρεις χώρες διαθέτουν μεγάλες ερημικές εκτάσεις στις οποίες δεν υπάρχουν παρεμβολές από επίγειες πηγές ραδιοκυμάτων.

Στην Αυστραλία, οι κεραίες της συστοιχίας θα στηθούν γύρω από τον Σταθμό Μπούλαρντ, περίπου 500 χιλιόμετρα από το Περθ, ενώ στη Νότιο Αφρική η κεντρική τοποθεσία βρίσκεται στο Καρού του Νότιου Ακρωτηρίου.

Στο πρόγραμμα συμμετέχουν ακόμα η Βρετανία, η Ολλανδία, η Ιταλία, η Κίνα, ο Καναδάς και η Ινδία.

Όλες οι χώρες-μέλη θα προσπαθήσουν τώρα να εξασφαλίσουν τα επικερδή συμβόλαια για την κατασκευή του εξοπλισμού.