Η παράλογη “ευρωπαϊκή” ιδέα του “ακούραστου ποδηλάτη”
Οι περισσότεροι έχουμε ακούσει την παρομοίωση της ΕΕ και της ΟΝΕ με τον ποδηλάτη, που αν σταματήσει να ποδηλατεί θα πέσει. Η παρομοίωση αυτή χρησιμοποιείται όλως περιέργως από ανθρώπους που αυτοπροσδιορίζονται ως “ευρωπαϊστές”. Μέσα δε, από τον παραλογισμό της περιγράφει ανάγλυφα τα αδιέξοδα της σημερινής ΟΝΕ. Πώς μπορεί ένα ποδήλατο- και μάλιστα εν κινήσει- να σηκώνει ολοένα περισσοτέρους επιβάτες, χωρίς μάλιστα να πέφτει; δεύτερον και κυριότερο ποιος ποδηλάτης μπορεί να γλυτώσει το θάνατο από εξάντληση εάν ποδηλατεί αενάως, χωρίς να κάνει ούτε μια στάση;
Στην πραγματικότητα και τα δύο αυτά προβλήματα αφενός εντάθηκαν στην Ευρώπη εξαιτίας της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, αφετέρου την ανατροφοδοτούν: η ΕΕ και η ΟΝΕ δεν εξέλιξαν σε τίποτα τις δομές τους, ώστε να παρακολουθήσουν τις νέες αναγκαιότητες που προέκυπταν από τη διεύρυνσή τους. Το έλλειμμα δημοκρατίας, η ισχύς των λόμπι ισχυρών συμφερόντων, οι αργόσυρτες διαδικασίες, το μετέωρο βήμα μεταξύ αποκλινόντων συμφερόντων των κρατών- μελών και περαιτέρω ενοποίησης δεν αντιμετωπίστηκαν μέσα στην κρίση. Αντίθετα επιτάθηκαν. Η ίδια η ιδέα της ευρωπαϊκής ενοποίησης δε μετεξελίχθηκε στην πραγματικότητα και τουλάχιστον όχι επαρκώς, από μια ιδέα των ελίτ σε μια κοινή, ευρωπαϊκή λαϊκή ταυτότητα. Ο “ευρωπαϊκός λαός” παραμένει ακόμα ζητούμενο και μάλλον θα παραμένει για πολύ ακόμα.
Ελάχιστα έπραξε η ευρωπαϊκή ελίτ για να μετασχηματίσει τους στόχους και τις βάσεις της ΟΝΕ ώστε να υπερβεί τις αγκυλώσεις της που επιτείνουν την κρίση στο εσωτερικό της και διεθνώς. Αδιάφορη για τις διαφορετικές ανάγκες και δομές των επιμέρους εθνικών οικονομιών, δεμένη σε ένα σχεδόν μεταφυσικό μονεταρισμό, γερμανοποιημένη ως προς τη σύλληψη και τη λειτουργία της, εξαρτημένη από τη ροή άφθονου, φθηνού δανεικού χρήματος προκειμένου να κρύβει τις γενετήσιες αδυναμίες της αδυνατεί να αποτελέσει σημείο σταθεροποίησης και εφαλτήριο ανάπτυξης για τα μέλη της. Αντίθετα, λειτουργεί ολοένα και περισσότερο σα φυλακή των λαών.
Ακόμα περισσότερο όμως τίποτα δεν έγινε στην ΕΕ και στην ΟΝΕ και ειδικότερα από την κυρίαρχη ελίτ, για να αντιμετωπίσουν την κρίση “εξάντλησης” των μελών της. Η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Ιταλία ακόμα και η Γαλλία καλούνται να παρακολουθήσουν τους ρυθμούς και τις δομές που έχει επιβάλλει η γερμανική ελίτ, από τις προηγούμενες δεκαετίες και κυρίως μετά τη γερμανική ενοποίηση και την Ατζέντα Σρέντερ. Καλούνται να γερμανοποιηθούν, να τρέχουν δηλαδή διαρκώς πίσω της, να ποδηλατούν ολοένα πιο γρήγορα και ας πεθάνουν στο δρόμο από εξάντληση. Δε θα είναι η πρώτη φορά που η άγαρμπη προσπάθεια κυριαρχίας της γερμανικής ελίτ στην υπόλοιπη Ευρώπη θα ξεκινήσει ως θρίαμβος για να καταλήξει σε τραγωδία για την ίδια και τους υπολοίπους. Επί χρόνια το φτηνό δανεικό χρήμα ενίσχυε τη Γερμανία ως εξαγωγική δύναμη, την παγίωνε ακόμα περισσότερο ως την ηγέτιδα οικονομική δύναμη της ΕΕ και της ΟΝΕ και παράλληλα άφηνε μια εικόνα τεχνητής ευμάρειας στις υπόλοιπες χώρες.
Η Γερμανία ουδέποτε στην πραγματικότητα επεδίωξε ένα μοντέλο δημοσιονομικής ορθολογικοποίησης, απλά έθεσε παράλογους κανόνες δημοσιονομικής αυστηρότητας, τόσο παράλογους που κανείς, ούτε και η ίδια απολύτως, τηρούσε. Ουδέποτε επίσης επεδίωξε να βοηθήσει στο να “χτιστούν” μικρές, μεσαίες ή εξίσου μεγάλες “Γερμανίες” γύρω της σε ό,τι αφορά την παραγωγική τους ικανότητα, πράγμα απολύτως λογικό καθώς κάτι τέτοιο θα συρρίκνωνε τη δική της επιρροή. Ουσιαστικά είχε και την πίτα ολόκληρη και το σκύλο χορτάτο: ο περίγυρός της κέρδιζε αλλά εκείνη κέρδιζε περισσότερο.
Όταν η παγκόσμια κρίση ξέσπασε τα δανεικά ακρίβυναν και περιορίστηκαν επεδίωξε να κερδίσει ακόμα περισσότερο: επέβαλε μέτρα ύφεσης και κοινωνικής διάλυσης, δάνεισε ακριβά τους “εταίρους” της- πολύ ακριβότερα σε σχέση τουλάχιστον με το τι πληρώνει η Γερμανία για να δανείζεται- προώθησε την περαιτέρω “γερμανοποίηση” της ΕΕ και της ΟΝΕ στο πολιτικό επίπεδο και όταν πήγαν να τη στριμώξουν για το πόσα κερδίζει από την κρίση και την πολιτική που επέβαλε η ίδια στους εταίρους της απάντησε ότι δεν ευθύνεται αυτή αν η ομάδα της παίζει καλύτερη μπάλα από τους άλλους.
Ενόσω η Γερμανία, όπως πολύ σωστά ορισμένοι αναλυτές έχουν επισημάνει ταλαντεύεται μεταξύ του να μείνει ή να φύγει από το Ευρώ ή έστω κρατά ανοιχτή την επιλογή της αποχώρησής της επιβάλλει σε όλους τους άλλους έναν εξαντλητικό, θανατηφόρο αγώνα ταχύτητας να προλάβουν τις απαιτήσεις ενός γερμανοποιημένου ευρώ, προκειμένου με κάθε κόστος να διατηρήσουν το κοινό νόμισμα.
Λογικά λοιπόν, μία- μία οι χώρες- μέλη της ΟΝΕ αποτυγχάνουν, καθώς οι δικές τους ασυμμετρίες πλέον πολλαπλασιάζονται εντός του ευρώ. Κάποια στιγμή εξαντλούνται πάνω σε μια σέλα που ούτως ή άλλως αναγκάζεται να σηκώνει πολύ περισσότερους από όσους σχεδιάστηκε να χωράει και πέφτουν κάτω με πάταγο. Που οδηγεί αυτή η πολιτική; όχι μόνο στη διάλυση του Ευρώ αλλά σε συμφορές και για τη Γερμανία. Το γερμανικό κατεστημένο, με την ανιστόρητη, κοινωνικά διαλυτική, αντιευρωπαϊκή και εγωιστική προσπάθεια κυριαρχίας του, υποσκάπτει εν τέλει τα θεμέλια της ίδιας του της κυριαρχίας.
Σύντομα θα αρχίσουν όλοι να αναρωτιούνται πόσους ακόμα μπορεί να σώσει το ευρωπαϊκό “κέντρο”. Σύντομα, το γερμανικό κατεστημένο θα διαπιστώσει ότι έχει προϋπολογίσει λάθος το κόστος της κρίσης και στην Ισπανία, όπως έκανε και με την Ελλάδα. Σύντομα οι λανθάνουσες εθνικιστικές πικρίες θα εκδηλωθούν και τότε το πιθανό διαζύγιο θα είναι δυσκολότερο, γεμάτο αντιπαραθέσεις που κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει πόσο και πως θα κλιμακωθούν, σε έναν κόσμο μάλιστα που αναζητά ακόμα τις ισορροπίες του και ένα νέο ρυθμιστικό πλαίσιο, μετά τη λήξη του ψυχρού πολέμου και της σύντομης “μονοκρατορίας” των ΗΠΑ.
Η Ευρώπη και το Ευρώ έχουν μπροστά τους τα εξής ενδεχόμενα λοιπόν: το ένα είναι να συνεχίσουν όπως μέχρι σήμερα. Η κρίση θα μετακομίζει από χώρα σε χώρα, η γερμανική ελίτ θα αρνείται την πραγματικότητα, ότι δηλαδή πριονίζει γρήγορα το κλαδί πάνω στο οποίο κάθεται και η ίδια και το ευρώ θα οδεύσει σε ένα τεμαχισμό ή διάλυση. Οι περισσότερες χώρες θα έχουν εξαντληθεί να ποδηλατούν πίσω από τις επιταγές της Γερμανίας και η Γερμανία θα αδυνατεί τόσο να “σώζει”- έστω με τη δική της αντίληψη- τις άλλες χώρες όσο και τον εαυτό της σταδιακά. Το Ευρώ θα διαλυθεί μέσα σε ατμόσφαιρα αναζωπύρωσης παλαιών εθνικισμών.
Παραλλαγή αυτού του σεναρίου είναι η ευρωζώνη να προωθήσει πολιτικές σαν τις σημερινές, με τις οποίες νομίζει ότι κερδίζει χρόνο υπέρ της, ενώ στην πραγματικότητα μπλέκεται βαθύτερα στην κρίση. Η ΕΚΤ μπορεί να εξακολουθήσει να δανείζει τράπεζες που θα έπρεπε να έχουν κλείσει βάσει των νόμων του καπιταλισμού, οι διακυβερνητικές προσπάθειες να γεμίζουν απελπιστικά αργά με μερικά δις ακόμα τον ένα μηχανισμό μετά τον άλλον και ένα- ένα τα όποια όπλα ανακούφισης από την κρίση υπήρχαν να ρίχνονται στη μάχη απελπιστικά αργά και διστακτικά.
Η άλλη προοπτική εκκινά από το να συνομιλήσει η ευρωζώνη στο εσωτερικό της με βάση την πραγματικότητα: η πολιτική που ακολούθησε τα τελευταία χρόνια αλλά και εκείνη που προηγήθηκε έχει αποτύχει και διαμορφώνει μια καταστροφική κατάσταση που σταδιακά θα συμπεριλάβει κα τη Γερμανία. Είτε λοιπόν η ευρωζώνη θα μετασχηματιστεί πλήρως, είτε πρέπει έντιμα να αποφασίσει ότι το εγχείριμα απέτυχε και μιας και δεν έχει κανείς την απαιτούμενη πραγματική προσήλωση στην επιτυχία του πρέπει όσο το δυνατόν συντεταγμένα να ξεκινήσει η συναινετική αυτοδιάλυσή του.
Αν επιλέξουν το μετασχηματισμό θα πρέπει πρώτον, άμεσα να κηρύξουν το σύμφωνο σταθερότητας νεκρό ή έστω σε αναστολή επ’ αόριστον. Αντί αυτού, να επιλέξουν ένα σύμφωνο οικονομικής και κοινωνικής βιωσιμότητας, με βασικά κριτήρια όπως την οικονομική μεγέθυνση, το ποσοστό ανεργίας, τα ποσοστά φτώχειας κλπ. Ο στόχος, να δομηθούν ξανά κατά το δυνατόν, οικονομίες ανάπτυξης και κοινωνίες συνοχής. Δεύτερον, χρειαζόμαστε έναν πανευρωπαϊκό, δημοκρατικό, οικονομικό και παραγωγικό σχεδιασμό: ή το ευρώ θα είναι ένα κλαμπ ανταγωνιστών ή πραγματικών εταίρων. Στην πρώτη περίπτωση θα διαλυθεί, στη δεύτερη μπορεί να επιβιώσει.
Τρίτον, η ευρωζώνη πρέπει να διαχειριστεί με δραστικό τρόπο την κρίση χρέους της. Τέρμα στην αποδοχή των αξιολογήσεων των διεθνών οίκων. Άμεση πανευρωπαϊκή εγγύηση του συνόλου του ευρωπαϊκού δημοσίου χρέους. Σε λίγο ακόμα και αυτή η εγγύηση, για παράδειγμα μέσω ευρωομολόγων θα είναι αδύνατο να δοθεί, ενώ τα “κουρέματα” των χρεών θα γίνεται ολοένα πιο επώδυνη. Κούρεμα των χρεών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Η Ευρώπη είναι “too big to fail” και είναι καιρός να κινηθεί αναλόγως. Τέταρτο και κυριότερο: η απόφαση η ΕΕ και η ΟΝΕ να προχωρήσουν σε δημοκρατική πολιτική δομή και σε αυτή τη βάση σε ουσιαστική οικονομική ενοποίηση. Αυτό σημαίνει πλήρη αντιστροφή της μέχρι τώρα δομής που κινείται από πάνω προς τα κάτω. Ισχυροποίηση της ευρωβουλής, νέα μέσα λαϊκής συμμετοχής, ισχυρές πολιτικές δομές διακυβέρνησης με άμεση δημοκρατική νομιμοποίηση, πολιτικό έλεγχο της ΕΚΤ, κοινή φορολογική πολιτική. Ήρθε η ώρα να επανεφεύρουμε τη διάκριση μεταξύ εργαλείων και υποκειμένων της πολιτικής και να επανατοποθετήσουμε το καθένα στη σωστή του θέση.
Δυστυχώς, στα καθ’ ημάς η προπαγανδιστική μηχανή κάνει καλά τη δουλειά της: την ώρα που ο ευρωπαίος ποδηλάτης πεθαίνει από εξάντληση, την ώρα που το ευρώ κινδυνεύει να αποσυντεθεί ή να συρρικνωθεί, θεωρείται έγκλημα καθοσιώσεως να ανοίξει και να διεξαχθεί συγκροτημένος διάλογος για εναλλακτικά σχέδια διαχείρισης σεναρίων επιδείνωσης της κρίσης, με κυριότερο την για οποιοδήποτε λόγο απώλεια του ευρώ.
Επιπλέον, θεωρείται εγκληματικό να πει μια ελληνική κυβέρνηση αυτό που έχουν αποδεχτεί ακόμα και κάποιοι εκ των εμνευστών του μνημονίου: ότι η μνημονιακή πολιτική απέτυχε να βγάλει τη χώρα από την κρίση αλλά ότι αντίθετα την έβαλε ακόμα πιο βαθιά. Άρα δεν μπορεί να συνεχιστεί, εκτός και αν κάποιος έχει συμφέρον η κρίση στην Ελλάδα και στην Ευρώπη να συνεχίσει να βαθαίνει. Αν λοιπόν κάποιος έχει συμφέρον από την επίταση της κρίσης γιατί να δεχτεί έστω και την επαναδιαπραγμάτευση, που ειρήσθω εν παρόδω μέχρι σήμερα έχει συναντήσει τόσες σχεδόν αρνήσεις όσες και η πρόταση για καταγγελία του μνημονίου.
Μία προοδευτική λοιπόν δύναμη οφείλει να ετοιμαστεί για το σημείο που η κρίση θα επιδεινωθεί. Αυτό το σημείο πλησιάζει εν μέρει ή και εν πολλοίς ασχέτως του τι θα συμβεί στην Ελλάδα στις 17/6. Σήμερα, όποιος θέλει να κυβερνήσει αξιόπιστα και προοδευτικά οφείλει να πει το εξής απλό: Το ευρώ διαλύεται και αποσυντίθεται. Η Ισπανία δε “σώζεται” από ένα μηχανισμό στήριξης απλά και μόνο γιατί δεν υπάρχει ακόμα αρκετά μεγάλος μηχανισμός ώστε να τη στηρίξει. Επιπλέον δε, μετά την Ισπανία έρχεται η Ιταλία και ίσως η Γαλλία άρα εν τέλει το ερώτημα ποιος σώζει ποιον και ποιος θα σώσει τους σωτήρες.
Κυρίως εξαιτίας των παραπάνω λόγων, επειδή οι ευρωπαϊκές δυνάμεις σχεδόν πάντα στο χείλος της αβύσσου, ιστορικά έκαναν το βήμα παραπάνω για να πέσουν μέσα στην άβυσσο η Ελλάδα πρέπει να έχει εναλλακτικά σχέδια, αντί να ξορκίζει ένα υπαρκτό ενδεχόμενο.
Υπάρχει επίσης η πιθανότητα βλακωδώς να πάνε να “πνίξουν” την Ελλάδα είτε εκλεγεί ο ΣΥΡΙΖΑ είτε κάποια άλλη κυβέρνηση. Θα είναι καταστροφικό και για τους ίδιους, ωστόσο και οι καταστροφικές επιλογές παραμένουν εν δυνάμει επιλογές. Γι’ αυτό είναι απολύτως αναγκαίο να έχουμε ως χώρα εναλλακτικό σχέδιο δράσης στην περίπτωση που το ευρώ θα πάψει να υφίσταται ή να είναι το νόμισμά μας.
Κυρίως εξαιτίας των παραπάνω λόγων, επειδή οι ευρωπαϊκές δυνάμεις σχεδόν πάντα στο χείλος της αβύσσου, ιστορικά έκαναν το βήμα παραπάνω για να πέσουν μέσα στην άβυσσο η Ελλάδα πρέπει να έχει εναλλακτικά σχέδια, αντί να ξορκίζει ένα υπαρκτό ενδεχόμενο.
Υπάρχει επίσης η πιθανότητα βλακωδώς να πάνε να “πνίξουν” την Ελλάδα είτε εκλεγεί ο ΣΥΡΙΖΑ είτε κάποια άλλη κυβέρνηση. Θα είναι καταστροφικό και για τους ίδιους, ωστόσο και οι καταστροφικές επιλογές παραμένουν εν δυνάμει επιλογές. Γι’ αυτό είναι απολύτως αναγκαίο να έχουμε ως χώρα εναλλακτικό σχέδιο δράσης στην περίπτωση που το ευρώ θα πάψει να υφίσταται ή να είναι το νόμισμά μας.
Και φυσικά χρειάζεται μέσα από ευρωπαϊκές και διεθνείς συμμαχίες, όπως και μέσα απο την αλλαγή πολιτικής στο εσωτερικό να πιέσουμε και να συμμετάσχουμε στη διαμόρφωση ενός νέου μοντέλου για την ΕΕ και την ΟΝΕ, αν φυσικά είναι κανείς διατεθειμένος να παλέψει για την ύπαρξή τους.
Κοινώς να προσπαθήσουμε να αποτρέψουμε το ενδεχόμενο ο ποδηλάτης, μην μπορώντας να ξαποστάσει να πεθάνει ή το λιγότερο να πέσει άτσαλα κάτω, από εξάντληση, μέσα σε αλληλοκατηγορίες για το ποιος πρώτος άφησε το πεντάλ. Και αν αυτό συμβεί τουλάχιστον ως χώρα να έχουμε οχυρωθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
STEVENIKO
Σας ευχαριστώ για την επίσκεψη σας...
