Πάει καιρός που η Ιστορία δεν λέει να τελειώσει. Και ας έβλεπαν να επίκειται το τέλος της, όταν έπεφτε το Τείχος του Βερολίνου, κάποιοι σαν τον συγγραφέα Φουκουγιάμα. Φυσικά δεν τελείωσε. Η ιδέα πως ένα μοναδικό γεγονός – όσο και αν αυτό είναι μεγάλο – θα μπορούσε να τερματίσει τις ανθρώπινες συγκρούσεις είναι παράδοξη, λέει ένας άλλος συγγραφέας και πολιτικός φιλόσοφος, ο Τζον Γκρέι. Οταν ζεις μέσα σε έναν μύθο – τον μύθο της ειρήνης και της ευημερίας – τον θεωρείς δεδομένο. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και σήμερα. Η ιδέα πως οι μεταπολεμικοί ευρωπαϊκοί θεσμοί θα μπορούσε κάποτε να καταρρεύσουν, μοιάζει τόσο τρομερή ώστε πολλοί τη θεωρούν αδιανόητη.

Οι δυνάμεις…

… που κινούν την Ιστορία, όμως, σπάνια είναι προφανείς και σχεδόν πάντα υποχθόνιες. Οπως η ζωή των τερμιτών. Εγραφε γι’ αυτούς ο βέλγος συγγραφέας Μορίς Μέτερλινκ: «Κάνουν τη δουλειά τους κρυμμένοι μέσα στη σιωπή και μονάχα ένα ευαίσθητο αυτί μπορεί να αντιληφθεί τον θόρυβο που κάνει το ροκάνισμα από εκατομμύρια σαγόνια μέσα στη νύχτα, καθώς αυτά καταβροχθίζουν το κτίριο και ετοιμάζουν την κατάρρευσή του. Ενας χωρικός μπαίνει στο σπίτι του ύστερα από πεντέξι μερών απουσίας. Ολα γύρω του μοιάζουν στην πρώτη ματιά ακριβώς όπως τα είχε αφήσει. Κάθεται στην καρέκλα του. Και αυτή αρχίζει να καταρρέει. Πιάνεται από το τραπέζι για να μη σωριαστεί. Και αυτό θρυμματίζεται μέσα στα χέρια του. Κάνει να στηριχτεί στην κεντρική κολόνα. Και αυτή υποχωρεί μαζί με την οροφή μέσα σε ένα σύννεφο σκόνης». Κάπως έτσι μοιάζει σήμερα η κατάσταση στην Ευρώπη, λέει ο Τζον Γκρέι.

Η Ευρώπη…

… ζει με τον μύθο πως η Ιστορία είναι κάτι που συμβαίνει μόνο στις προηγούμενες γενιές. Θεωρεί αδιανόητο πως θα μπορούσε ποτέ να επιστρέψει στο παρελθόν. Ομως, την ίδια ώρα οι ευρωπαϊκοί θεσμοί ροκανίζονται από τα χρέη. Οπου και αν στρέφεται κανείς για στήριξη, οι κολόνες κλονίζονται και καταρρέουν. Οι ευρωπαϊκές ηγεσίες επιμένουν ότι η μόνη λύση είναι να στηριχτούν αυτοί οι βαθιά διαβρωμένοι θεσμοί, επειδή η συντριβή τους θα προκαλούσε έναν παγκόσμιο οικονομικό σεισμό. Ισως να έχουν δίκιο σε αυτό αλλά όταν επιμένει κανείς να στηρίζει ένα σαθρό οικοδόμημα, το μόνο βέβαιο είναι πως αυτό θα καταρρεύσει αργότερα με ακόμη μεγαλύτερο πάταγο. Οι προσπάθειες που καταβάλλονται για την υποστύλωσή του αποβλέπουν στη διάσωση των τραπεζιτών εις βάρος του βιοτικού επιπέδου των λαών. Αυτό που απομένει να δούμε είναι αν οι τραπεζίτες θα μπορέσουν να επιβιώσουν χωρίς τους λαούς ή αν οι λαοί θα μπορέσουν να επιβιώσουν χωρίς τους τραπεζίτες.

Η διάλυση…

… ενός παγκόσμιου νομίσματος σαν το ευρώ μοιάζει αδιανόητη. Ομως, παρόμοια γεγονότα έχουν συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν. Τίποτα δεν αποκλείει να ξανασυμβούν. «Η Ιστορία δεν έχει τελειώσει» καταλήγει ο Τζον Γκρέι. «Και όσο εμείς αναζητούμε το τέλος της τόσο μας διαφεύγει το παρόν, ο μοναδικός χρόνος που είναι πραγματικά δικός μας».