Η θεωρία του αμερικανού πολιτικού επιστήμονα, Σάμουελ Χάντιγκτον περί της «Σύγκρουσης των Πολιτισμών» («Τhe clash of civilizations») φαίνεται πως είναι, πλέον, πιο επίκαιρη από ποτέ. Δύση και αραβικός κόσμος βρίσκονται σε μία άγρια αντιπαράθεση, με τη θρησκεία και την κουλτούρα να βρίσκονται στο επίκεντρό της.

Ο Χάντιγκτον αναφέρει στη θεωρία του ότι η πηγή των συγκρούσεων στον μετα-ψυχροπολεμικό κόσμο «δεν θα είναι κυρίως ιδεολογική ή οικονομική» αλλά πολιτιστική. Το ανθρώπινο είδος διαιρείται βάσει πολιτιστικών συσχετίσεων: δυτικών, ισλαμικών, ινδουιστικών κ.ο.κ. Σύμφωνα με τον ίδιο, δεν υπάρχει παγκόσμιος πολιτισμός, αλλά πολιτισμικά μπλοκ, το καθένα με το δικό του ξεχωριστό σύστημα αξιών. Ο ισλαμικός πολιτισμός είναι ο πιο πολύπλοκος. Οι άνθρωποι στον αραβικό κόσμο δεν μοιράζονται το ίδιο αξιακό πλαίσιο με τον δυτικό κόσμο, αφού το βασικό αξιακό πλαίσιό τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη θρησκεία και όχι με την χώρα τους.

Η δημοσίευση βλάσφημων σκίτσων κατά του Μωάμεθ, στη Δανία το 2005 και σήμερα, όπως και της αντιισλαμικής ταινίας, που πυροδότησε ένα κύμα συσσωρευμένου μίσους που φτάνει ως την εφαρμογή του τζιχάντ (Ιερού Πολέμου), δείχνει ως λογική συνέπεια. Η έκρηξη βίας, εξαιτίας της ταινίας «Η Αθωότητα των Μουσουλμάνων», ουσιαστικά, επιβεβαιώνει την θεωρία του αμερικανού πολιτικού επιστήμονα που έφυγε από τη ζωή το 2008.

Η Δύση, η οποία εκφράζεται ως μία ενιαία οντότητα λόγω του παγκοσμιοποιημένου οικονομικού περιβάλλοντος (όπως πχ η Ε.Ε.), γελοιοποίησε ουσιαστικά την κοσμοθεωρία εκατομμυρίων ανθρώπων, η οποία βασίζεται στην τυφλή υπακοή στη θρησκεία και στην υπεράσπισή της με οποιονδήποτε τρόπο. Η δυτική ελευθερία του λόγου, η οποία δεν υπάρχει ως έννοια στον ισλαμικό, συγκρούστηκε με τα φονταμενταλιστικά ένστικτα του μουσουλμανικού κόσμου, αφού χτύπησε τις πλέον ευαίσθητες χορδές του.

Η σύγχρονη σύγκρουση, φυσικά δεν δημιουργήθηκε ξαφνικά από την ταινία ή από κάποια σκίτσα, αφού τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου και η εξέλιξή τους οδήγησαν στην ξεκάθαρη ρήξη των δύο κοσμοθεωριών (Δύσης και Ισλάμ). ΗΠΑ, Βρετανία και λοιπές ευρωπαϊκές δυνάμεις εισέβαλαν σε Ιράκ και Αφγανιστάν υπό το πρόσχημα της τρομοκρατίας, ενώ πολύς λόγος γίνεται για Συρία και Ιράν.

Οι μουσουλμάνοι νιώθουν βαθύ μίσος για τη Δύση, που έχει αποτελέσει πηγή σχεδόν κάθε κακού που τους συμβαίνει, εξαιτίας της ιμπεριαλιστικής πολιτικής της και των παρεμβάσεών της στα κοινωνικοπολιτικά δρώμενα του μουσουλμανικού κόσμου, αντικατοπτρίζοντας μια εικόνα διαρκούς απειλής.

Θα πρέπει να αναφερθεί παράλληλα, ότι μία σημαντική πτυχή της σύγκρουσης υπάρχει πλέον και στις ίδιες ευρωπαϊκές κοινωνίες, με την άνοδο ακροδεξιών (και φασιστικών) δυνάμεων, οι οποίες στοχεύουν τους μετανάστες, ως αιτία της οικονομικής κρίσης, παραβλέποντας τις πολιτικοοικονομικές ρίζες της. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα από την Ελλάδα δεν υπάρχει, με τα φαινόμενα ρατσιστικών επιθέσεων να αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο.

Πολλοί χαρακτηρίζουν την θεωρία του Χάντιγκτον ως χρεοκοπημένη, εξαιτίας του υπεραπλουστευτικού χαρακτήρα της, αφού ουσιαστικά παραβλέπει τον οικονομικό και γεωπολιτικό παράγοντα, που -κακά τα ψέματα- εξακολουθούν να κυριαρχούν.

Οι τελευταίες εξελίξεις, όμως, με αποκορύφωμα τη δολοφονία του αμερικανού πρεσβευτή στη Λιβύη, Κρίστοφερ Στίβενς, δικαιώνουν τον αμερικανό πρώην καθηγητή του Χάρβαρντ.

Παρ' όλα αυτά, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε, ότι ζητήματα εθνοφυλετικών συγκρούσεων, ρατσιστικών κρουσμάτων και πολιτιστικών αντιπαραθέσεων, αποτελούν παράγοντες αποπροσανατολισμού, που χρησιμοποιούνται ως εργαλεία από τους παγκόσμιους οικονομικούς παράγοντες. Και τα οικονομικά συμφέροντα δεν έχουν ούτε εθνικότητα, ούτε ιδεολογία, ούτε κουλτούρα...

Βαγγέλης Βιτζηλαίος