Από τα τέλη Ιουνίου όταν ο Mario Draghi υποσχέθηκε να κάνει ό,τι χρειαστεί για να σώσει το ευρώ, οι επενδυτές επιστρέφουν συνεχώς σε επενδύσεις υψηλού κινδύνου. Η αντίδραση στις τελικές ανακοινώσεις για αγορά ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που ενισχύεται από το αμερικανικό σχέδιο ποσοτικής χαλάρωσης QE3, ήταν το κερασάκι στην τούρτα.

Προς τέρψη των αγορών, το σχέδιο του κ. Draghi είναι τεχνικά δυνατό, και έξυπνο, αν και αποτελεί συγκεκαλυμμένο τρόπο για να γίνει κάτι που έχει απορριφθεί επισήμως, δηλαδή η μόχλευση των EFSF / ESM κεφάλαιων διάσωσης της ευρωζώνης. Δυστυχώς, το σχέδιο είναι μάλλον οικονομικά εσφαλμένο. Η αναμενόμενη ανταπόκριση της αγοράς στη νομισματική χρηματοδότηση δε θα κρατήσει για πολύ, επειδή η ΕΚΤ από μόνη της δεν μπορεί να επιλύσει την κρίση του ευρώ.

Προς το παρόν, οι παγκόσμιες αγορές το γλεντάνε με επιστροφές περίπου της τάξεως του 6 τοις εκατό από τη μέση του χρόνου, με συγκρίσιμες αποδόσεις στις ευρωπαϊκές αγορές ομολόγων και ενέργειας. Οι επόμενες καλύτερες επιδόσεις περιλαμβάνουν τα ευρωπαϊκά εταιρικά ομόλογα επενδυτικής κλάσεως (European investment grade corporate bonds), την αγορά ακινήτων, και ακόμη και την αγορά βιομηχανικών μετάλλων και  ορυχείων.

Η ΕΚΤ μπορεί να σηκώσει μεγάλο βάρος, αλλά όχι και το σύνολο της διάσωσης. Το σχέδιο QE3, και η πρόσφατη ξαφνική επιβεβαίωση από την Κίνα δαπανών 1 τρισ. γιουάν για υποδομές ώθησε την τοπική χρηματιστηριακή αγορά στη μεγαλύτερη άνοδο των τελευταιών οκτώ μηνών.

Οι μεγαλύτερες αποδόσεις ενεργητικού έχουν παρατηρηθεί σε ευρωπαϊκές μετοχές και πολύτιμα μέταλλα. Ο χρυσός πήγε ακόμα καλύτερα. Τι μας λέει αυτό για την ψυχολογία των επενδυτών; Και οι δύο κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων 'ευδοκιμούν' στον συνεχώς διογκούμενο ισολογισμό της ΕΚΤ. Το ενεργητικό της ΕΚΤ ως ποσοστό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος είναι ήδη σημαντικά υψηλότερο από εκείνο της Fed ή της Τράπεζας της Αγγλίας. Αλλά ο χρυσός θα ευνοηθεί ιδιαιτέρως από τη νομισματοποίηση. Οι μετοχικές αγορές χρειάζονται πολύ περισσότερα για να διατηρήσουν την αισιοδοξία τους.

Ο κ. Draghi έχει υποσχεθεί να αφαιρέσει το κίνδυνο από τις αγορές, επιτρέποντας στους επενδυτές να επικεντρώνονται περισσότερο στις κανονικές συσχετίσεις στοιχείων ενεργητικού (asset class correlations) και διακυμάνσεις στις αποτιμήσεις και λιγότερο στη διατήρηση κεφαλαίου. Ο κίνδυνος αυτός απορρέει από τις αυτοεκπληρούμενες προσδοκίες για διάλυση της ευρωζώνης λόγω των 'ποινικών' επίπεδων επιτοκίων, στην Ισπανία και την Ιταλία για παράδειγμα, ιδιαίτερα εκείνων που αφορούν βραχυπρόθεσμα ομόλογα. Η ΕΚΤ προσπαθεί να σπάσει ένα φαύλο κύκλο που περιλαμβάνει τον κίνδυνο εξόδου, υψηλά επιτόκια, άσχημα επίπεδα ρευστότητας στο δημόσιο, οικονομική ύφεση, αδύναμη ικανότητα τραπεζικής χρηματοδότησης, και ούτω καθεξής. Από την άποψη αυτή, το σχέδιο αγοράς ομολόγων OMT είναι τεχνικά άρτιο, και οι επενδύσεις υψηλού κινδύνου θα έπρεπε να σημειώνουν άνοδο.

Υπάρχουν όμως εμπόδια. Ισπανία και Ιταλία πρέπει να ζητήσουν ένα πρόγραμμα διάσωσης από την τρόικα, αλλά μάλλον δε θα βιαστούν. Θα υπάρξουν συνέπειες εάν η ΕΚΤ δεν σταματήσει την αγορά ομολόγων από ένα κράτος που τελεί κατά παράβαση των όρων της. Και δεν γνωρίζουμε αν η παράδοση της 'σειράς προτεραιότητας των επενδυτών' στο σχέδιο OMT είναι νομικά ισχυρή in extremis. Επίσης, το σχέδιο αγοράς ομολόγων OMT θα ενισχύσει ξανά δυστυχώς τη χρηματοδότηση κρατών και τραπεζών από μη-ιδιωτικούς φορείς.

Αλλά ο κύριος λόγος για τον οποίο οι επενδύσεις με υψηλό βαθμό κινδύνου θα λείψουν και  πάλι είναι ότι το σχέδιο είναι οικονομικά και πολιτικά αναξιόπιστο. Ο κ. Draghi επιμένει ότι οι ενέργειες της ΕΚΤ τελούνται υπό αυστηρές προϋποθέσεις, το τίμημα τις γερμανικής υποστήριξης στην κίνηση αυτή. Αλλά αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα. Η στενόμυαλη εμμονή στην ταχεία δημοσιονομική πειθαρχία έχει δημιουργήσει μια μη βιώσιμη, κυκλική ζώνη λιτότητας. Υπονομεύει τη χρηματοδότηση στα πιο αδύναμα μέλη της ευρωζώνης αλλά και την τραπεζική ρευστότητα, και αντικαθιστά τις εθνικές κεντρικές τράπεζες, ιδίως τη Bundesbank, για ιδιώτες επενδυτές στη χρηματοδότηση των περιφερειακών ανισοτήτων στις ροές κεφαλαίων, ειδικά την αυξημένη φυγή κεφαλαίων από την περιφέρεια. Η πολιτική φωτιά έχει ανάψει για τα καλά στη Γερμανία.

Το κύριο μειονέκτημα του σχεδίου είναι η υπόθεση ότι εάν οι χώρες πρέπει να τρέξουν στο EFSF / ESM για βοήθεια, καθώς στην ΕΚΤ για να εγκρίνει το σχέδιο OMT, είναι επειδή τα προγράμματα λιτότητας τους χρειάζονται ενίσχυση υπό διεθνή επιτήρηση. Αυτό δεν βγάζει οικονομικό νόημα, αφού επιδεινώνει τη δημοσιονομική και οικονομική αστάθεια, χωρίς κανένα πολιτικό στόχο, και  είναι εξαιρετικά διχαστική διαδικασία εντός αλλά και μεταξύ των χωρών. Δεν υπάρχει τίποτα που να ευνοεί τη μέχρι στιγμής πενιχρή, αλλά αναγκαία πρόοδο που απαιτείται για μια ένωση τραπεζών, συμπεριλαμβανομένης τόσο της κεντρικής υπηρεσίας εκκκαθάρισης και πανευρωπαϊκής εγγύησης των καταθέσεων, ή για περαιτέρω δημοσιονομική ενοποίηση, συμπεριλαμβανομένων κοινών κανόνων δεοντολογίας και κοινή έκδοση ομολόγων.

Μια βιώσιμη ανάκαμψη σε επενδύσεις υψηλού κινδυνού θα πρέπει να συνοδεύεται από την επιστροφή σταθερής, ιδιωτικής χρηματοδότησης της περιφέρειας της ευρωζώνης αλλά και μια απότομη αύξηση της απόδοσης των γερμανικών ομολόγων. Για να συμβούν αυτά, οι επενδυτές θέλουν δύο πράγματα. Πρώτον, ένα σχέδιο για τον τερματισμό της ύφεσης, το οποίο δεν είναι πιθανό. Δεύτερον, αξιόπιστη πρόοδο προς την πολιτική ένωση, η οποία απαιτεί Γερμανία και Γαλλία και τους υποστηρικτές τους να συμφωνήσουν μέσα από ριζικά διαφορετικές προσεγγίσεις σε ότι αφορά την παραχώρηση εθνικής κυριαρχίας. Ο κ. Draghi έχει αποσπάσει την προσοχή των αγορών μακριά από όλα αυτά, αλλά όχι για πολύ.

Πηγη