Του Σταυρου Λυγερου


Οι τρεις πολιτικοί αρχηγοί συμφώνησαν για το πακέτο των περικοπών και των νέων φόρων, αλλά μόνο όταν η τρόικα ανάψει το «πράσινο» φως θα ξέρουμε ότι το πακέτο οριστικοποιήθηκε. Στην Αθήνα εκφράζουν αισιοδοξία, αλλά και ότι ο δρόμος δεν είναι χωρίς εμπόδια. Δεν είναι μόνο η απαίτηση του ΠΑΣΟΚ να εξασφαλισθεί η επιμήκυνση πριν από την ψήφιση του πακέτου. Είναι κυρίως η αντίθεση μεταξύ του ΔΝΤ και του ευρωιερατείου.

Oπως κατέδειξε και η συμπεριφορά του Τόμσεν, το ΔΝΤ πιέζει για ένα νέο «κούρεμα» του ελληνικού χρέους, αυτή τη φορά του χρέους που έχουν στα χέρια τους η ΕΚΤ και οι χώρες-μέλη. Η εκτίμησή του για τη μη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους είναι σωστή, αλλά έρχεται σε αντίθεση με τις σκοπιμότητες που κυριαρχούν στην Ευρωζώνη. Γι’ αυτό και το ΔΝΤ εξωθεί τον κόμπο στο χτένι.

Παρότι είναι εξόφθαλμο πως η συνταγή δεν βγαίνει, το ευρωιερατείο πιέζει ασφυκτικά την κυβέρνηση Σαμαρά για την εφαρμογή της. Επιμένει στο ίδιο αδιέξοδο, επειδή δεν έχει εναλλακτική λύση για την Ελλάδα. Η δραστική συρρίκνωση του κόστους εργασίας και η κατεδάφιση των εργασιακών σχέσεων δεν αρκούν ούτε για να δρομολογήσουν την τριτοκοσμικού τύπου ανάπτυξη που οραματίζεται. Η ασάφεια για την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ αποτρέπει σοβαρές παραγωγικές επενδύσεις.

Οι συνεχείς διαψεύσεις έπρεπε να έχουν προσγειώσει στην πραγματικότητα το ελληνικό οικονομικό επιτελείο. Αντ’ αυτού, συνεχίζει στον δρόμο των ψευδαισθήσεων. Είναι ενδεικτικό ότι ο προϋπολογισμός για το 2013 προβλέπει ύφεση 3,5%, ενώ πιθανότατα θα είναι υπερδιπλάσια. Κι αυτό, επειδή η εφαρμογή του νέου πακέτου θα συρρικνώσει την ήδη αναιμική ενεργό ζήτηση και θα αφυδατώσει περαιτέρω την ήδη στεγνή αγορά. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη ροπή προς τη φοροδιαφυγή, κατά πάσα πιθανότητα θα διαψεύσει τις προβλέψεις για τα δημόσια έσοδα. Η Ελλάδα θυμίζει ολοένα και περισσότερο σκύλο που κυνηγάει την ουρά του.

Το ευρωιερατείο βολεύεται προς το παρόν με τον τεχνητό διαχωρισμό της ελληνικής κρίσης από την εν εξελίξει εσωτερική διαπραγμάτευση για την Ισπανία και την Ιταλία. Η τακτική αυτή, όμως, δεν οδηγεί σε ευσταθείς λύσεις. Η ελληνική κρίση δεν σφραγίζεται. Η Ελλάδα δεν είναι το μαύρο πρόβατο σ’ ένα άσπρο κοπάδι για να είναι λύση η απομόνωσή του. Λόγω των εθνικών παθογενειών είναι ο πιο αδύναμος κρίκος της καθόλου στέρεης ευρωπαϊκής αλυσίδας και ως πιο αδύναμος κρίκος έχει μετατραπεί σε πειραματόζωο.

Στην Ελλάδα δοκιμάζεται η συνταγή που προορίζεται για την ευρωπαϊκή περιφέρεια και με διαφορά φάσης και για τον ευρωπαϊκό πυρήνα. Στην Ελλάδα δοκιμάζονται οι κοινωνικές αντοχές στο πείραμα δραστικής υποβάθμισης του βιοτικού επιπέδου. Το πείραμα δείχνει να επιτυγχάνει. Ενώ η θερμοκρασία χτυπάει κόκκινο, οι εκδηλώσεις διαμαρτυρίας είναι κατώτερες των περιστάσεων. Η διαδήλωση της περασμένης Τετάρτης ήταν μεγάλη, αλλά και πάλι ήταν αναντίστοιχη μ’ αυτό που συμβαίνει στη χώρα.

Η αναντιστοιχία αυτή δεν είναι ανεξήγητη. Προ Μνημονίου, οι κινητοποιήσεις των εργαζομένων ήταν ένα είδος άτυπης διαπραγμάτευσης με τους εκάστοτε κυβερνώντες, που προσέδιδε ευστάθεια στην κοινωνική ισορροπία. Τώρα που την οικονομική πολιτική αποφασίζει η τρόικα, οι πολίτες έχουν συνειδητοποιήσει ότι καμία συντεταγμένη κινητοποίησή τους δεν είναι ικανή να επηρεάσει τις αποφάσεις. Γι’ αυτό και προς το παρόν η κύρια τάση είναι η προσπάθεια επιβίωσης.

Oσο, όμως, τα οικονομικά και κοινωνικά ερείπια πολλαπλασιάζονται, τόσο το κοινωνικό τοπίο καθίσταται πιο εύφλεκτο. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την κοινωνική δυναμική, αλλά είναι προφανές ότι όσο περισσότερα νοικοκυριά εξωθούνται στην εξαθλίωση, τόσο πιο κοντά έρχεται το ενδεχόμενο μιας κοινωνικής έκρηξης, που εκ των πραγμάτων θα είναι τυφλή και βίαιη.

Το πειραματόζωο της Ευρωζώνης ενδέχεται να λειτουργήσει ως πυροκροτητής. Μια κοινωνική ανάφλεξη στην Ελλάδα πιθανότατα θα εξαπλωθεί και στην υπόλοιπη ευρωπαϊκή περιφέρεια. Oπως αποδεικνύει η κλιμάκωση της κοινωνικής διαμαρτυρίας σε Ισπανία, Πορτογαλία και Ιταλία, οι χώρες αυτές μετατρέπονται με ταχύ ρυθμό σε εύφλεκτες ζώνες. Η μονοδιάστατη λιτότητα, άλλωστε, δεν είναι συγκυριακή πολιτική.