Οι περισσότεροι το γνωρίζουν από το χιονοδρομικό του κέντρο που θεωρείται από τα καλύτερα της Νότιας Ελλάδας. Ομως το Βελούχι, το μεγάλο βουνό της Ευρυτανίας, κρύβει στις ράχες του άφθονα ορεινά χωριά και μια πανέμορφη φύση που σίγουρα αξίζει να ανακαλύψετε

Πληθωρική φύση
Με την επιβλητική παρουσία του και τα 2.315 μέτρα του το Βελούχι κυριαρχεί στο έντονο ευρυτανικό ανάγλυφο και μαγνητίζει τα βλέμματα όλων. Ερχόμενος από τις πεδιάδες της Φθιώτιδας, καθώς ανηφορίζεις τον ορεινό δρόμο, η πληθωρική φύση του βουνού σου επιβάλλεται και σε κερδίζει. Οταν τα πρώτα χιόνια πασπαλίζουν τις κορφές (κάπου εκεί στα τέλη του Οκτώβρη) το μήνυμα του επερχόμενου χειμώνα χτυπά την πόρτα των ορεινών κοινοτήτων και οι δρόμοι στις γειτονιές γεμίζουν φθινοπωρινά φύλλα.

Αυτή την εποχή το πεδίο στους δασικούς χωματόδρομους θα αποδειχτεί η χαρά του οδηγού που επιδιώκει την επαφή με τη λάσπη. Οσο για περιπλανήσεις, χρόνο να έχεις να «καταπίνεις» χιλιόμετρα και όρεξη για ατέρμονες περιπέτειες σε τοποθεσίες ορεινές και ανέγγιχτες.

Μεγάλο μέρος του Βελουχιού είναι καλυμμένο με εκτεταμένα δάση κεφαλονίτικης ελάτης στα ψηλότερα και πιο χαμηλά με δάση δρυός και φυλλοβόλων (κυρίως γύρω από τις υγρές ρεματιές). Δυστυχώς, η συνεχής, ανεξέλεγκτη διάνοιξη δρόμων και η παράνομη υλοτομία υποβαθμίζουν συνεχώς την αξιόλογη χλωρίδα καταστρέφοντας παράλληλα το ενδιαίτημα για πολλά απειλούμενα είδη της ορθνιθοπανίδας (π.χ. φιδαετός) και συρρικνώνοντας συνεχώς τον πληθυσμό των μεγάλων θηλαστικών (π.χ. λύκος).

Περιμετρικά του Βελουχιού (Τυμφρηστός) απλώνεται ένα πλήθος μικρών και μεγαλύτερων χωριών. Το σύνολο του οδικού δικτύου που συνδέει αυτές τις μέχρι χθες απρόσιτες ορεινές κοινότητες είναι στρωμένο με άσφαλτο. Το πλέον βολικό σημείο για να ξεκινήσετε το προτεινόμενο οδοιπορικό είναι το Καρπενήσι που διαθέτει αρκετές εναλλακτικές λύσεις για οικονομική διαμονή και φυσικά προσεγγίζεται μέσω του βασικού οδικού δικτύου, από τη Λαμία ή το Αγρίνιο. Αν πάλι ο προορισμός είναι τα άλλα, γνωστά θέρετρα της Ευρυτανίας, σίγουρα αξίζει τον κόπο να ξεφύγετε από την πεπατημένη και να αναζητήσετε τα «άσημα» χωριά της προτεινομένης διαδρομής.

Με αφετηρία, λοιπόν, το Καρπενήσι η ορεινή διαδρομή μας θα περάσει από τα χωριά Στένωμα, Παυλόπουλο, Παπαδιά, Δομιανοί, Αγία Παρασκευή, Αγία Τριάδα και αφού στριφογυρίσει περιμετρικά του Τυμφρηστού θα καταλήξει στο κομβικό σημείο του δρόμου Λαμίας ? Καρπενησίου. Από εδώ μπορείτε να επιστρέψετε και πάλι στην πρωτεύουσα του νομού (Καρπενήσι) μέσω της νέας σήραγγας του Τυμφρηστού, να συνεχίσετε προς Κρίκελλο, Δομνίστα ή να κατηφορίσετε τον δρόμο της επιστροφής για Λαμία και Εθνική οδό Αθηνών - Θεσ/νίκης.

Πανέμορφα χωριά στις πτυχές του βουνού
Από το Καρπενήσι θα πάρετε τον δρόμο για Αγρίνιο. Στα 8 χλμ. και στο ύψος της τοποθεσίας Χάνι Μπαγασάκι θα δείτε ταμπέλες δεξιά να δείχνουν προς τα χωριά Στένωμα, Δομιανοί. Ο δρόμος αν και ασφάλτινος είναι αρκετά στενός και στριφογυρνά με έντονες ανηφορικές κλίσεις μέσα από αδιαπέραστο ελατόδασος.


Αν ο καιρός το επιτρέψει είναι σίγουρο ότι θα απολαύσετε μια θαυμάσια διαδρομή σε υψόμετρο 1.000-1.200. Μια αλυσίδα από ξεχασμένα χωριά θα βρεθούν στο διάβα σας καθώς θα περιπλανιέστε σε μια από τις αμέτρητες πτυχές του βουνού. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν το Στένωμα και το Παυλόπουλο (υψόμ. 780) με την παλιά εκκλησία του Αγ. Δημητρίου, κτίσμα του 1666. Στο χωριό Παπαδιά η εκκλησία του Αγ. Ιωάννη Χρυσοστόμου χρονολογείται από τον 15ο αιώνα.

Λίγο έξω από το χωριό Παπαδιά υπάρχει ένας καινούργιος ασφάλτινος δρόμος που κατηφορίζει με άφθονες στροφές για την κοίτη του ποταμού Μέγδοβα και τη νέα τσιμεντένια γέφυρα. Στην πορεία σας η θέα στην κοιλάδα του Μέγδοβα (ο Μέγδοβας ή Ταυρωπός είναι παραπόταμος του Αχελώου) που γεννιέται στα υψίπεδα των Αγράφων, είναι αποκαλυπτική.

Συνεχίζοντας την ορεινή μας διαδρομή στον περιμετρικό δρόμο του Βελουχιού συναντάμε το χωριό Δομιανοί που αναμφίβολα είναι το πιο όμορφο της περιοχής καθώς διατηρεί πολλά από τα αρχικά του παραδοσιακά αρχιτεκτονικά του στοιχεία (είναι ένας από τους 3 χαρακτηρισμένους παραδοσιακούς οικισμούς της Ευρυτανίας). Το χωριό είναι γνωστό σε όλη την Ευρυτανία και για την ιστορική εκκλησία της Παναγιάς Δομιανίτισας (18ος αι) με τις υψηλής αισθητικής αγιογραφίες που χρονολογούνται από το 1787.

Τα σπίτια του χωριού απλώνουν τις γειτονιές τους σε μια ελατοσκέπαστη ράχη του βουνού Μισιάκας (παρακλάδι του Τυμφρηστού) σε ύψος από 850 έως 700 μέτρων. Αξιόλογος είναι και ο παλιός νερόμυλος που έχει αναπαλαιωθεί και βρίσκεται στην έξοδο του χωριού προς Αγ. Τριάδα.

Επόμενη στάση το κεφαλοχώρι Αγία Τριάδα περικυκλωμένο από καστανόδασος, με δύο πλατείες και αρκετά παραδοσιακά πετρόκτιστα σπίτια. Η Αγία Τριάδα είναι το μοναδικό από τα χωριά αυτής της πλευράς του Βελουχιού που διαθέτουν υποδομή για φαγητό και διαμονή. Κοντά στο χωριό στη βορινή πλευρά του Βελουχιού πηγάζουν μερικές από τις σημαντικότερες πηγές του Μέγδοβα (Κεφαλόβρυσο το λένε οι ντόπιοι). Το νερό τους σχηματίζει αμέσως το Αγιοτριαδίτικο ποτάμι που κυλά βιαστικά μέσα από θεόρατα πλατάνια για να σμίξει με τον Μέγδοβα κάτω από το χωριό Δομιανοί. Στο ψηλότερο σημείο του χωριού δεσπόζει ο ναός της Αγίας Τριάδας ο οποίος κτίστηκε στη θέση παλιότερου ναού που κατέρρευσε από τους σεισμούς του 1966. Τον 18ο αιώνα η Αγία Τριάδα ήταν γνωστή για το περίφημο σχολείο των «Ελληνικών γραμμάτων» που λειτουργούσε εδώ με σχολάρχη τον αρχιμανδρίτη Ιωσήφ από τη γειτονική Φουρνά. Αξιόλογο και επισκέψιμο σήμερα είναι το Λαογραφικό Μουσείο και η Φώτειος Βιβλιοθήκη με τα σπάνια χειρόγραφα.

Αφήνοντας πίσω την Αγία Τριάδα ο δρόμος με πολλές στροφές κουλουριάζεται στις ανεμοδαρμένες πλαγιές του Βελουχιού διασχίζοντας ορεινά τοπία άλλοτε καλυμμένα με έλατα και άλλοτε σαθρά και ξεγυμνωμένα. Το σκηνικό αυτό επιλαμβάνεται πανομοιότυπο για περίπου 24 χιλιόμετρα ώσπου να βγούμε στον εθνικό δρόμο Λαμίας-Καρπενησίου (στο ύψος της Ράχης Τυμφρηστού) απ' όπου συνεχίζουμε ομαλά για το Καρπενήσι.

Βέβαια στην πρωτεύουσα του νομού μπορείτε να έρθετε επίσης κατευθείαν από την Αγία Τριάδα, ακολουθώντας τον καινούργιο δρόμο μέσω του χιονοδρομικού κέντρου, πορεία όμως εξαιρετικά δύσκολη όταν πέσουν τα πρώτα χιόνια ή ο παγετός καλύψει το οδόστρωμα.

ΔΥΟ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΕΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ


Αγιά Τριάδα -> Μαυρίλο
Είναι μια θαυμάσια διαδρομή, μισή σε άσφαλτο, μισή σε χώμα. Πρώτα θα συναντήσετε το χωριό Αγιος Χαράλαμπος, θα περάσετε τη διασταύρωση για Φουρνά και θα συνεχίσετε για Νεοχώρι (άσφαλτος και χώμα) και έπειτα θα φθάσετε στο ιστορικό χωριό Μαυρίλο που ακουμπά σε κατάφυτη με έλατα και καστανιές πλαγιά σε υψόμετρο 920 μέτρων.

Το όνομά του προήλθε πιθανόν από παραφθορά των λέξεων «μαύρη-ύλη», δηλαδή μπαρούτι. Μάλιστα, ο παραπάνω συσχετισμός φαίνεται αρκετά πιθανός καθώς εδώ, κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας και μέχρι σχεδόν τα τέλη του 19ου αιώνα λειτουργούσαν αρκετοί μπαρουτόμυλοι. Ενας τέτοιος ανακαινισμένος που λειτουργεί σήμερα ως μουσείο, βρίσκεται στην είσοδο και είναι επισκέψιμος (κλειδί θα πάρετε από το καφενείο). Αξιόλογος είναι ο μεταβυζαντινός ναός του Αγίου Δημητρίου (1728) που είναι τρίκλινος ρυθμού βασιλικής με ενδιαφέρουσες αγιογραφίες του 1735.

Εξαιρετική ιδέα για επιστροφή από το Μαυρίλο στο Καρπενήσι είναι μέσω Μερκάδας και Μεγάλης Κάψης. Από το Μαυρίλο η Λαμία απέχει 65 χλμ. και το Καρπενήσι 25.

Αγία Τριάδα -> Χόχλια

Από το κεφαλοχώρι του Βελουχιού την Αγία Τριάδα, προτείνουμε ανεπιφύλακτα -αν ο χρόνος σας το επιτρέπει-, ν' ακολουθήσετε τον επίσης ασφάλτινο, με άφθονες στροφές δρόμο που θα σας φέρει στα χωριά Πετράλωνα και Χόχλια (9 χλμ.). Από τα Χόχλια ξεκινά μια σκληροτράχηλη δασική διαδρομή γεμάτη λάσπη και νεροφαγώματα (προσοχή αν έχει προηγηθεί βροχόπτωση ακόμη και αν έχετε τετρακίνητο όχημα), η οποία οδηγεί στο χωριό Βράχα (10 χλμ.) και στο άγνωστο ομώνυμο μοναστήρι με τις θαυμάσιες αγιογραφίες που δυστυχώς όμως έχουν υποστεί μεγάλες καταστροφές από παλιότερους, αλλά και? σύγχρονους «βανδάλους». Από το μοναστήρι ακολουθώντας τον ασφάλτινο πλέον δρόμο μπορείτε να συνεχίσετε για τη Φουρνά (9 χλμ.) απ' όπου θα επιστρέψετε στη Λαμία (70 χλμ άσφαλτος).

fast info

Βελούχι ή αλλιώς Τυμφρηστός
Η αρχαιοπρεπής ονομασία του βουνού οφείλεται πιθανόν στον αρχαίο βασιλιά της περιοχής, Τέφραντα, γιο του Ηρακλή. Ο Στράβων το αναφέρει ως όρος Δρυόπων. Η ονομασία Βελούχι είναι νεότερη πιθανόν σλάβικης ή βλάχικης καταγωγής και δόθηκε επί τουρκοκρατίας. Από τον αγέρωχο αυτό ορεινό όγκο εμπνεύστηκε το ψευδώνυμό του ο αρχικαπετάνιος του ΕΛΑΣ Θανάσης Κλάρας (Αρης Βελου-χιώτης 1905-1945).

Το Στένωμα και το κάστρο του
Συμφώνα με τους ντόπιους στο κοντινό ύψωμα που ονομάζουν Τούρλα, υπήρχε αρχαίο κάστρο από όπου οι κάτοικοι πήραν τις πέτρες και έκτισαν τα σπίτια τους.

Μονή Βράχας


Ο τρίκοχος ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος γνωστός στους ντόπιους με το όνομα Μονή Βράχας χρονολογείται από το 1745 και είναι κτισμένος πάνω στα θεμέλια πολύ παλιότερου ναού. Σύμφωνα με την παράδοση κάτω από το καθολικό απλώνεται ένα πολύπλοκο σύστημα στοών που όπως υποστηρίζουν οι ντόπιοι οδηγούν στο ποτάμι Μέγα Ρέμα. Μάλιστα, οι γέροντες του χωριού θα σας διηγηθούν ενδιαφέρουσες ιστορίες με τους θρυλικούς Κλέφτες που γνώριζαν αυτό το μυστικό πέρασμα (ανάμεσα τους ήταν ο Καραϊσκάκης και ο Κατσαντώνης).


Διαμονή

Αγία Τριάδα
Ξενώνας «4 Εποχές» (22370 96177, www.4-epoches.gr) στεγάζεται σε όμορφο πέτρινο κτήριο και διαθέτει 8 δίκλινα δωμάτια και 1 δίχωρο διαμέρισμα, ιδανικό για οικογένειες.

Μπαγασάκι
«Χάνι Μπαγασάκι» (22370 21360, www.mpagasaki.gr) πάνω στη διασταύρωση για τα χωριά του Βελουχιού .
Μεγάλη Κάψη
Ιδανικό για όσους αγαπούν την απολυτή ησυχία και την πραγματική επαφή με την ορεινή φύση είναι το Δασικό Χωριό "Λιβαδάκι" (22360 91040, www.livadaki.gr) με 20 ξύλινα σπιτάκια που προσφέρουν όλες τις ανέσεις. Μάλιστα με αφετηρία το Δασικό Χωριό μπορούν να πραγματοποιηθούν πολλές εναλλακτικές δραστηριότητες,
Καρπενήσι
Στο κέντρο της πόλης στα ξενοδοχεία «Άνεσις» (22370 80700, www.anesis.gr) και «Ελβετία» (22370 22465 www.elvetiahotel.gr)

Στα περίχωρα βρίσκεται το ξενοδοχείο «Avaris» (22370 89100, www.avarishotel.gr) και το μικρό συγκρότημα «Αμυγδαλιές» (22370 23281, 22370 21396, www.amygdalia.gr ).

Στο δρόμο για χιονοδρομικό το πολυτελές Ηotel- Spa «Montana» (22370 80400, www.montana.gr)
Φαγητό

Στο Καρπενήσι υπάρχουν πολλές επιλογές για φαγητό, ενδεικτικά να αναφέρουμε την ταβέρνα «Εσύ ότι πεις» (22370 24080) και στο δρόμο για το χιονοδρομικό τη ψησταριά «Γεωργαλή» (22370 24080) με σταθερή εδώ και χρόνια ποιότητα στα καλοψημένα ντόπια κρεατικά. Στην κεντρική πλατεία η «Εν Ελλάδι» (22370 22235) δίνει έμφαση στις παραδοσιακές γεύσεις. Εστιατόριο «Χάνι Μπαγασάκι» (22370 21360) πάνω στο 8ο χιλιόμετρο του δρόμο Αγρινίου- Καρπενησίου.
Στο Δασικό Χωριό Λιβαδάκι στη Μεγάλη Κάψη, το εστιατόριο λειτουργεί με πλήρες μενού τα Σαββατοκύριακα. Δοκιμάστε οπωσδήποτε τη «σούπα του αλπινιστή» μια ιδιαίτερη γεύση που συνδυάζει ποικιλία λαχανικών με γιαούρτι. Στην Αγία Τριάδα στο εστιατόριο του ξενωνα «4 εποχές» θα δοκιμάσετε ανάμεσα στα άλλα, σπιτικές παραδοσιακές πίτες και κότσι χοιρινό, αλλά και ευφάνταστα πιάτα με κρέας και ζυμαρικά. Στις δυο πλατείες του χωριού υπάρχουν ταβέρνες - ψησταριές. Στο χωριό Μερκάδα προτεινόμενο είναι για φαγητό το «Σαλέ Λελούδα» (22360 31814).
Κείμενο - Φωτογραφίες: Ζερμαίν Αλεξάκη & Θοδωρής Αθανασιάδης