Του Τάκη Θεοδωρόπουλου


«Γιατί οι σύγχρονοι Ελληνες δεν ακούν τους φιλοσόφους τους;» αναρωτιέται ο Κώστας Αξελός στο κείμενο που έγραψε το 1954 με τίτλο «Η μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας». Προφανώς δεν είχε υπόψη του την κυρία Ζαρούλια, η οποία στο προχθεσινό της φυλετικό παραλήρημα αναφέρθηκε στη χώρα του «Πλάτωνος και των λοιπών φιλοσόφων» εννοώντας, αν κατάλαβα καλά, πως αυτοί μας δίδαξαν να θεωρούμε τους λοιπούς Πακιστανούς του κόσμου τούτου «υπάνθρωπους».

Δεν θα επιχειρηματολογήσω για να υπερασπιστώ τη φυλετική ανεκτικότητα του Πλάτωνος. Οπως και δεν χρειάζεται να σταθώ εδώ στις παραδοσιακές σχέσεις της ευρωπαϊκής Ακροδεξιάς, αλλά και του ναζισμού ακόμη, με την αρχαία ελληνική σκέψη. Την έχουν επεξεργαστεί σημαντικοί διανοητές όπως ο Γερμανός Χάιντεγκερ ή ο Γάλλος Μοράς.

Ο Μπραζιγιάκ, ο ποιητής που καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε μετά την απελευθέρωση της Γαλλίας για συνεργασία με τους Γερμανούς, στη διάρκεια της Κατοχής άφησε πίσω του μια εξαιρετική ανθολογία ελληνικής ποίησης. Μόνον οι ιταλοί φασίστες κοίταζαν με μισό μάτι τους έλληνες φιλοσόφους γιατί τους θεωρούσαν αναρχικούς σε σχέση με τους ρωμαίους προγόνους τους.

Ομως το θέμα δεν είναι εκεί. Το θέμα είναι η ευκολία με την οποία η αρχαία Ελλάδα διασύρεται, η άνεση με την οποία ο καθένας την οικειοποιείται στο νεοελληνικό τουρλουμπούκι. Από τις πιο ανώδυνες εκφράσεις του, όπως ότι η Ευρώπη μας χρωστάει το λεξιλόγιό της, στις πιο επώδυνες, όπως η αγόρευση της κυρίας Ζαρούλια, όπου ο Πλάτων και οι φιλόσοφοι χόρευαν τσάμικο, στην Αγορά υποθέτω, με όσους έχουν φορέσει το «τιμημένο χακί».

Αραγε θα βρεθεί κάποιος κάποτε να αναζητήσει το πόθεν έσχες αυτής της ευκολίας; Πότε αποκτήθηκε, με ποια θεμιτά ή αθέμιτα μέσα κι αν τα συμφραζόμενα αποτελούν ικανό τεκμήριο για την κτήση της; Διότι το θέμα, για ακόμη μία φορά, δεν είναι πολιτικό αλλά πολιτισμικό. Και σ' αυτό το σημείο αναδεικνύεται για ακόμη μία φορά η ήττα της νεοελληνικής παιδείας. Η σχέση της σύγχρονης με την αρχαία Ελλάδα, βασικός πυλώνας της εθνικής μας ιδεολογίας, παραμένει στο έλεος μιας ακαλλιέργητης φαντασίωσης που μπορεί να δικαιολογήσει την οποιαδήποτε αγριότητα.

Παλιά ήταν οι γραφικοί μας δάσκαλοι. Συντηρητικοί, αρτηριοσκληρωτικοί, πλην όμως μορφωμένοι. Και πάνω σ' αυτή τη μόρφωση στηρίχτηκε ό,τι καλύτερο έβγαλε αυτός ο τόπος. Κι όπως λέει κάποιος φίλος, η ιστορική Αριστερά διαφέρει από τη σημερινή μεταμοντέρνα γιατί την είχαν μορφώσει συντηρητικοί δάσκαλοι οι οποίοι, αν μη τι άλλο, είχαν αφομοιώσει την ελληνική παιδεία.

Ομως ποιος αριστερός σκέφτεται σήμερα τον εξαιρετικό φιλόλογο Βάρναλη και την «Αληθινή απολογία του Σωκράτη»; Ζίζεκ και ξερό ψωμί. Με αποτέλεσμα η σχέση της σύγχρονης με την αρχαία Ελλάδα να έχει παραδοθεί στα χέρια των Ελληναράδων, δεξιών, αριστερών, αριστεροδεξιών, τραμπούκων της ΧΑ που διδάχτηκαν τη φιλοσοφία από τους κινηματογραφικούς «300». Και δεν ξέρουν ότι οι Σπαρτιάτες μπορεί να μη μιλούσαν πολύ, αλλά δεν μούγκριζαν.

Αναρωτιόμαστε αν η Ελλάδα του 2012 ανήκει στη Δύση, στην Ανατολή, στα Βαλκάνια ή στην υποσαχάριο Αφρική. Η Ελλάδα μπορεί να ανήκει στους Ελληνες, όμως ποία η σχέση των Ελλήνων με την Ελλάδα, με αυτήν που έμαθε στον κόσμο πως το «γνώθι σαυτόν» δεν διδάσκεται με ρόπαλα;