Χάνεται ο άξονας κοινωνικής συνοχής από την επικείμενη υπογραφή του μνημονίου - Συγκρούσεις και εντάσεις μεταξύ των διαφόρων κοινωνικών ομάδων, εξαθλίωση, οικογενειακοί διαπληκτισμοί, πλήρης απαξίωση στο πολιτικό σύστημα και ταυτόχρονη αύξηση της εγκληματικότητας είναι μερικές από τις επιπτώσεις στην κοινωνία, που ενδέχεται να επιφέρουν τα μέτρα που θα επιβάλει η Τρόικα

ΔΕΝ ΑΠΟΚΛΕΙΕΤΑΙ να δούμε φαινόμενα αστέγων και ανθρώπων να αναζητούν τροφή από τους κάδους αχρήστων

Δυσοίωνες είναι οι προβλέψεις για το άμεσο μέλλον, με την οικονομική κρίση και τη λήψη επώδυνων μέτρων για διάσωση της οικονομίας να απειλούν την ήδη πληγείσα κοινωνική συνοχή. Το κύριο πρόβλημα με το οποίο θα βρεθούμε αντιμέτωποι είναι κυρίως αυτό της σύγκρουσης των διαφόρων κοινωνικών ομάδων, αφού δεν αποκλείεται να αλληλοφορτώνουν η μια στην άλλη τις ευθύνες και να κάνουν προσπάθειες να μετακυλίσουν το δικό τους βάρος σε άλλο.


Πέραν τούτου, όμως, ευρύτερα θα δούμε την κοινωνία να οδηγείται σε εξαθλίωση, αφού η περαιτέρω αύξηση της ανεργίας και η ταυτόχρονη μείωση των εσόδων όσων θα συνεχίσουν να έχουν εργασία, θα δημιουργήσει πολλά προβλήματα. Μεταξύ άλλων, θα αυξηθούν ή και θα οξυνθούν οι οικογενειακές διαμάχες, ενώ ταυτόχρονα αναμένεται τα φαινόμενα της εγκληματικότητας να πάρουν την ανιούσα.

Αυτά τουλάχιστον εκτιμούν οι τρεις έγκριτοι κοινωνιολόγοι -Πρόδρομος Προδρόμου, Νίκος Περιστιάνης και Χριστίνα Λοΐζου-, όταν κλήθηκαν από την εφημερίδα μας να προβλέψουν τον αντίκτυπο που θα έχουν τα μέτρα και η επικείμενη υπογραφή του μνημονίου στην κοινωνία, αλλά και πώς αυτή θα επηρεαστεί και πιθανότατα θα αντιδράσει.

Σύμφωνα με τους κοινωνιολόγους, η περίφημη «αναδιάρθρωση» του οικονομικού προτύπου και ιδιαίτερα της θέσης της δημόσιας οικονομίας σημαίνει σίγουρα βελτιώσεις και εξορθολογισμό. Για να γίνει όμως κάτι τέτοιο, θα… ξηλωθούν πράγματα στην πορεία. Έτσι, πολίτες κινδυνεύουν να ζήσουν σε συνθήκες «απόταξης». Να βρεθούν, δηλαδή, εκτός της κοινωνικής θέσης στην οποία είχαν συνηθίσει ή στην οποία βάσιμα προσέβλεπαν. Είτε αυτό είναι απώλεια της θέσης εργασίας είτε εισοδημάτων είτε ευκαιριών είτε ακόμη και απλώς «κοινωνικής θέσης».

Σύμφωνα, πάντως, με τον Κοινωνιολόγο-Οικονομολόγο Π. Προδρόμου είναι πασιφανές ότι από μέτρα που θα ληφθούν θα μειωθούν εισοδήματα και θα χαθούν κι άλλες θέσεις εργασίας - αυτό θα γίνει τουλάχιστον σε πρώτη φάση (που δεν ξέρουμε πόσο ακριβώς θα διαρκέσει). «Αυτό όμως σημαίνει συνθήκες υστέρησης. Πέραν όμως της γενικότητας, εκείνο που είναι υστέρηση για κάποιους, θα είναι φτώχια για άλλους.

Σίγουρα θα αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό των ανθρώπων που θα βρεθούν κάτω από εκείνο που στατιστικά ονομάζουμε ‘όριο φτώχιας’. Έτσι θα δοκιμαστεί και ο κοινωνικός ιστός και η συνοχή, αλλά και οι ομαδικές συμπεριφορές. Πώς ακριβώς θα αντιδράσει η κοινωνία δεν μπορεί κανείς να το ξέρει, αλλά σίγουρα θα αυξηθούν οι εστίες έντασης και οι περιπτώσεις δυσανεξίας. Αυτό το τελευταίο, δηλαδή ότι οι ανθρώπινες αντοχές σε κοινωνικό επίπεδο θα μειωθούν, πιθανότατα θα ‘αρπάξει’ το πολιτικό σύστημα», συνέχισε ο κ. Προδρόμου.

Οι επιπτώσεις για τις οικογένειες

ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ νοικοκυριών και οικογενειακών μονάδων, σύμφωνα με τον Πρόδρομο Προδρόμου, οι επιπτώσεις θα είναι πολλαπλές. Αρκετά νοικοκυριά θα έχουν να «καλύψουν» τουλάχιστον έναν άνεργο, ενώ παράλληλα θα μειωθούν τα συνολικά εισοδήματά τους και οι κοινωνικές-δημόσιες παροχές που έρχονταν στο σπίτι. Ταυτόχρονα θα δουν να μικραίνει ή και να εξαφανίζεται η διέξοδος δανεισμού, ενώ οι πιστωτικές συνθήκες στην Κύπρο θα γίνουν εξαιρετικά δύσκολες.

Σε αυτό το γενικό κλίμα, εξυπακούεται ότι οι άνθρωποι θα γίνουν πιο αγχώδεις, αλλά ελλοχεύουν και συλλογικοί κίνδυνοι. Σύμφωνα με τον κ. Προδρόμου, αν και στο παρελθόν η Κύπρος δεν γνώριζε ιδιαίτερες εντάσεις ή ακραίες συμπεριφορές μεταξύ κοινωνικών ομάδων και αντίθετων συμφερόντων, η γενική αίσθηση, υπέδειξε, είναι πως ούτε και τώρα θα συμβεί κάτι τέτοιο, γιατί «είμαστε μια σχετικά ήπια κοινωνία», ωστόσο ελλοχεύουν αρκετοί κινδύνοι.

«Η μια όψη του νομίσματος μπορεί να είναι ένταση και δυσανεξία στις σχέσεις μεταξύ κοινωνικών ομάδων, αλλά και στο εσωτερικό νοικοκυριών. Σε συνθήκες φτώχιας πάντοτε δοκιμάζονται οι ανθρώπινες σχέσεις αφού οι άνθρωποι ‘βγάζουν ένα άλλο πρόσωπο’. Αλλά η άλλη όψη μπορεί να είναι αύξηση των συμπεριφορών ‘εκτός του κανονικού’. Είτε αυτές είναι περιπτώσεις παραβατικότητας και εγκληματικότητας είτε είναι εχθρική νοοτροπία, μισαλλοδοξία και μίσος», υπέδειξε ο κ. Προδρόμου.

Κοινωνικός...εμφύλιος

ΑΠΟ αυτή την κατάσταση, από την οποία κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει, κινδυνεύει και γενικότερα η κοινωνική συνοχή. Σύμφωνα πάντα με όσα εκτιμούν οι κοινωνιολόγοι, ένεκα του γεγονότος πως οι αποφάσεις είναι καθαρά πολιτικές και συνεπώς έρχονται τα μέτρα που θα καθορίσουν πώς θα επηρεαστούν συγκεκριμένες ομάδες πολιτών, λογικό είναι να υπάρξουν έντονες αντιδράσεις.
«Γενικότερα, όμως, κάθε ομάδα θεωρεί και θα θεωρεί ότι η ίδια θυματοποιείται και θα αντιδρά, και αυτό ως αποτέλεσμα θα έχει τη δημιουργία συγκρούσεων στον κόσμο, προσπάθεια να περάσει το πρόβλημα από τη μια ομάδα στην άλλη, να μειωθούν οι επιπτώσεις από τη μια ομάδα και να αυξηθούν σε άλλη, κ.ο.κ., και έτσι θα αυξηθούν οι εντάσεις, η καχυποψία και πιθανόν να υπάρξουν και κάποιες συγκρούσεις στο τέλος μεταξύ των κοινωνικών ομάδων», υποδεικνύει ο Νίκος Περιστιάνης.

Επί του θέματος, η κοινωνιολόγος Χριστίνα Λοΐζου επισημένει πως το μεγάλο χάσμα μεταξύ των εργαζομένων του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα -παρόλο που προνοείται αισθητή μείωση του μισθού των δημόσιων υπαλλήλων- θα ενταθεί, λόγω του ότι η κρίση έχει από καιρό χτυπήσει τον ιδιωτικό τομέα, καθιστώντας την εργασία των ιδιωτικών υπαλλήλων πολύ επισφαλή.

Παράλληλα, σημείωσε, θα διευρυνθεί το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών, γιατί οι πλούσιοι θα εξακολουθήσουν να είναι πλούσιοι και να έχουν καταναλωτική δυνατότητα, σε σύγκριση με τη μεσαία και τη φτωχότερη τάξη. Έτσι, υπογράμμισε, δυνατόν να παρουσιαστούν εντονότερα φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού.

Η απώλεια της σιγουριάς

ΤΑ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ και γενικότερα οικογένειες, μέσα στο ευρύτερο κλίμα ανασφάλειας, θα αναγκαστούν να αναπροσαρμόσουν τόσο την καταναλωτική συμπεριφορά (με μικρές ή και λιγότερο μικρές περικοπές), αλλά και τον ίδιο τον μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Πιθανή αναπροσαρμογή του προϋπολογισμού, όμως, των νοικοκυριών, μπορεί να σημαίνει για τους μεν λιγότερα ταξίδια-διακοπές ή ψυχαγωγία, όμως για άλλους θα σημαίνει λιγότερα για στέγαση-θέρμανση ή τροφοδοσία! Ειδικότερα, ο κ. Προδρόμου επ’ αυτού υποδεικνύει πως στο ζήτημα του σχεδιασμού, μια σημαντική επίδραση είναι ήδη η απώλεια της σιγουριάς.

Πέραν τούτου, όμως, σύμφωνα με τους κοινωνιολόγους, το οικονομικό άγχος και η ένταση θα επηρεάσουν αναπόδραστα τόσο σε μικρο-κοινωνικό επίπεδο όσο και τις συλλογικές συμπεριφορές και, σε κάποιο βαθμό, τη στάση ζωής. Σχετικά με αυτό, ο κοινωνιολόγος Νίκος Περιστιάνης, μιλώντας στη εφημερίδα μας, ανέφερε πως αναμένει ότι με την εφαρμογή των μέτρων θα προκληθούν εντάσεις στην οικογένεια, κυρίως μεταξύ παιδιών και γονέων. Όπως εξήγησε, εάν τα παιδιά αυτήν τη συγκεκριμένη στιγμή παίρνουν το χ ποσό ως χαρτζιλίκι και οι γονείς τους δεν θα μπορούν πλέον να τους το δίνουν, τα παιδιά θα πιέζουν, θα προτάσσουν απαιτήσεις, κτλ.

«Ευρύτερα, όμως, και σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας θα αυξάνονται τα προβλήματα, και η αυτοκτονία είναι το έσχατο μέτρο στο οποίο μπορεί να φτάσει ένας άνθρωπος, διότι νιώθει πως έχουν ξεφύγει τα πράγματα από τα χέρια του και δεν ελέγχει το περιβάλλον και τη ζωή του και μπορεί να προτιμήσει την έξοδο, γιατί νιώθει ότι το να ζει τού κοστίζει περισσότερο. Εκτός αυτού, εάν ένα άτομο θεωρεί το θέμα της αξιοπρέπειας, του κύρους που έχει στην κοινωνία, ότι διακυβεύεται, θα προτιμήσει να βάλει τέρμα στη ζωή του», συμπλήρωσε ο κ. Περιστιάνης.

Το κόστος στους ιδιώτες

ΑΝΑΜΦΙΒΟΛΑ η κοινωνική ομάδα που θα πληρώσει το μεγαλύτερο κόστος είναι αυτή του ιδιωτικού τομέα και των συνταξιούχων. Ιδιαίτερα οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα και οι αυτοεργοδοτούμενοι, πέρα από τη συρρίκνωση των εισοδημάτων τους θα βιώνουν έντονα την ανασφάλεια εάν θα συνεχίσουν να έχουν δουλειά ή όχι. Αυτό σημαίνει αυτόματα και αδυναμία στο να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους (δάνεια, δίδακτρα, κ.ά.), που θα οξύνει περισσότερο την κατάσταση και συνεπώς άπαντες θα δοκιμάσουν τις αντοχές τους. Έτσι, δεν μπορεί να αποκλειστεί και το ενδεχόμενο να βρεθούμε ενώπιον ενός φαινομένου, όπου οι άνθρωποι, μη έχοντας άλλες αντοχές και μη αντέχοντας τα βάρη, θα θέτουν τέρμα στην ίδια τους τη ζωή.

Δαμόκλειος σπάθη η εγκληματικότητα

ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΙ εκτιμούν ότι θα βρεθούμε ενώπιον μιας αύξησης των αστέγων, των απόρων, αλλά και της εγκληματικότητας. Ήδη έχουν δει το φως της δημοσιότητας περιπτώσεις ατόμων που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα για την οικογένειά τους αγαθά. Ο κοινωνιολόγος Νίκος Περιστιάνης επ’ αυτού μάς τόνισε: «Πέρα, όμως, από την πιθανή αύξηση των αστέγων και των απόρων, ελλοχεύει και ο κίνδυνος αύξησης της εγκληματικότητας.

Για παράδειγμα, ένας νεαρός 20-25 ετών που δεν τα καταφέρνει να επιβιώσει με έναν αξιοπρεπή, για τον ίδιο, τρόπο και δεν μπορεί να τον βοηθήσει η οικογένεια, μπορεί να καταλήξει σε κάποια μικρή εγκληματική πράξη (κλοπή, ληστεία), παρά σε φάσεις όπου η οικονομία ήταν σε καλύτερο σημείο απ’ ό,τι τώρα. Υπάρχει, επίσης, ορατός ο κίνδυνος άσκησης βίας από άτομα που πιέζονται και στερούνται διάφορα αγαθά, ενώ δεν αποκλείεται να υπάρξουν και απαγωγές γόνων πλουσίων, αλλά αυτό θα εξαρτηθεί από το πόσο τραγικά θα γίνουν τα πράγματα».