Βλάσης Κοντογιάννης
Ρευματολόγος


1. Περιγραφή των όρων
- Οι όροι ρευματισμός/ρευματική πάθηση/ρευματικά νοσήματα αναφέρονται σε ποικίλες καταστάσεις που μπορούν να επηρεάσουν αρθρώσεις, οστά, χόνδρους, μύες, τένοντες ή συνδέσμους.
- Οι ρευματικές παθήσεις χαρακτηρίζονται από πόνο και ελάττωση της κινητικότητας και της λειτουργικότητας σε μια ή περισσότερες περιοχές του μυοσκελετικού συστήματος. Σε μερικές παθήσεις υπάρχουν σημεία φλεγμονής: πρήξιμο, ερυθρότητα και θερμότητα στις πάσχουσες περιοχές. Κάποτε μπορεί να επηρεαστούν και όργανα εκτός μυοσκελετικού συστήματος, όπως το δέρμα και το μάτι, αλλά και εσωτερικά όργανα (νεφροί, πνεύμονες, πεπτικό σύστημα).

2. Με τον όρο ρευματισμός/ρευματική νόσος δεν εννοούμε μια μεμονωμένη πάθηση.
Οι ρευματικές παθήσεις αριθμούν περίπου 150 διαφορετικά νοσήματα, από τους διάφορους τύπους αρθρίτιδας ως την οστεοπόρωση και τα συστηματικά νοσήματα του συνδετικού ιστού. Διακρίνονται αδρά σε δύο κατηγορίες: τις φλεγμονώδεις και τις εκφυλιστικές. Παραδείγματα φλεγμονωδών νόσων είναι η ρευματοειδής και η ψωριασική αρθρίτιδα και ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, ενώ πιο χαρακτηριστική εκφυλιστική νόσος είναι η οστεαρθρίτιδα.

3. Οι ρευματικές παθήσεις είναι πολύ συχνές.
Στο Δυτικό κόσμο, τα ρευματικά νοσήματα είναι συχνότερα από οποιαδήποτε άλλη ομάδα νοσημάτων. Υπολογίζεται ότι το ένα τρίτο όλων των ανθρώπων μπορεί να πάσχει σε κάποια περίοδο κατά τη διάρκεια της ζωής. Στην Ευρώπη, κάθε οικογένεια επηρεάζεται με κάποιο τρόπο από μια ρευματική πάθηση. Επιπρόσθετα, κάποιες ρευματικές παθήσεις αν μείνουν αθεράπευτες μπορεί να ελαττώσουν το προσδόκιμο επιβίωσης.

4. Τα ρευματικά νοσήματα έχουν σοβαρό οικονομικό αντίκτυπο.
Το οικονομικό βάρος των ρευματικών παθήσεων είναι βαρύτατο. Το κόστος τους υπολογίζεται σε περισσότερα από 200 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο στην Ευρώπη. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, είναι οι ακριβότερες από όλες τις παθήσεις για τα Ευρωπαϊκά συστήματα υγείας.

5. Ποια άτομα προσβάλλονται από ρευματικές παθήσεις;
Άνθρωποι όλων των ηλικιών και των δύο φύλων και όλων των φυλών, αν και κάποιες παθήσεις είναι συχνότερες σε κάποιες ομάδες ανθρώπων. Για παράδειγμα:
- Η ρευματοειδής αρθρίτις είναι 2-3 φορές συχνότερη στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες.
- Το σκληρόδερμα είναι συχνότερο σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας.
- Εννέα στους δέκα ανθρώπους με συστηματικό ερυθηματώδη λύκο είναι γυναίκες. Συχνότερα προσβάλλονται αφροαμερικανοί και λιγότερο συχνά λευκοί.
- Εννέα στους δέκα ανθρώπους που πάσχουν από ινομυαλγία είναι γυναίκες.
- Η ουρική αρθρίτιδα είναι συχνότερη στους άνδρες παρά στις γυναίκες.

6. Ποια είναι τα συμπτώματα των ρευματικών παθήσεων;
- οίδημα (πρήξιμο) σε μια ή περισσότερες αρθρώσεις
- πρωινή αρθρική δυσκαμψία που διαρκεί πάνω από μια ώρα
- συνεχής ή υποτροπιάζων αρθρικός πόνος ή ευαισθησία
- δυσκολία στη φυσιολογική χρήση μιας άρθρωσης ή στην κίνηση
- θερμότητα ή ερυθρότητα μιας άρθρωσης
- αρθρική παραμόρφωση
- υπερβολική κόπωση, έλλειψη ενέργειας, μυϊκή αδυναμία
- αίσθημα κακουχίας, πυρετός
- εξανθήματα

Είναι φανερό πως ορισμένα συμπτώματα μπορεί να είναι κοινά με πολλές μη ρευματικές παθήσεις.

7. Θεραπείες ρευματικών νοσημάτων
- Ανάπαυση και χαλάρωση
- Άσκηση
- Δίαιτα προς την κατεύθυνση του ιδανικού βάρους
- Κινητοποίηση/φυσιοθεραπεία/εργοθεραπεία
- Φάρμακα
- Φυσικές θεραπείες (βελονισμός, χειροπρακτική)
- Οδηγίες προφύλαξης των αρθρώσεων
- Νάρθηκες και λειτουργικά βοηθήματα
- Χειρουργικές επεμβάσεις για την αποκατάσταση της λειτουργικότητας ή την ελάττωση του πόνου

8. Φάρμακα
- Απλά αναλγητικά - παρακεταμόλη (depon, panadol) ή οι συνδυασμοί της (lonarid).
- Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (ΜΣΑΦ) - ελαττώνουν τον πόνο που προκαλεί η φλεγμονή.
- Κορτικοστεροειδή - λόγω της έντονης αντιφλεγμονώδους δράσης τους χρησιμοποιούνται είτε συστηματικά είτε με μορφή τοπικής έγχυσης σε πάσχουσες αρθρώσεις.
- Τροποποιητικά φάρμακα της νόσου (μεθοτρεξάτη, κυκλοσπορίνη, λεφλουνομίδη) - χρησιμοποιούνται στη ρευματοειδή αρθρίτιδα και τις σπονδυλαρθρίτιδες, επιβραδύνοντας ή διακόπτοντας την επίθεση του ανοσιακού συστήματος στις αρθρώσεις.
- Βιολογικοί παράγοντες - μια νέα ομάδα φαρμάκων που δρουν στοχεύοντας συγκεκριμένες φλεγμονώδεις πρωτεΐνες ή φλεγμονώδεις οδούς του ανοσιακού συστήματος. Συχνά συνταγογραφούνται μαζί με κάποιο από τα τροποποιητικά.
- Υποκατάστατα υαλουρονικού οξέος - τα σκευάσματα αυτά μιμούνται μια φυσική ουσία που 'λιπαίνει' τις αρθρικές επιφάνειες ελαττώνοντας τον πόνο και βελτιώνοντας τη λειτουργικότητα κυρίως σε γόνατα και ισχία.
- Διατροφικά συμπληρώματα - σε αυτά περιλαμβάνεται η S-αδενοσυλμεθειονίνη (SAM-e) για την ινομυαλγία, η δευδροεπιανδροστερόνη (DHEA) για το λύκο και η γλυκοζαμίνη με τη χονδροιτίνη για την οστεαρθρίτιδα.

9. Μύθοι και αλήθειες σχετικά με τις ρευματικές παθήσεις
>> Η αρθρίτιδα είναι πάθηση των ηλικιωμένων
Αλήθεια: η αρθρίτιδα μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε ηλικία
>>Το ψυχρό και υγρό κλίμα προκαλεί αρθρίτιδα
Αλήθεια: το κλίμα από μόνο του δεν αποτελεί ούτε αιτία για την αρθρίτιδα, ούτε θεραπεία
>>Η αρθρίτιδα προκαλείται από κακή διατροφή
Αλήθεια: Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι συγκεκριμένες τροφές προκαλούν αρθρίτιδα, με την εξαίρεση της ουρικής αρθρίτιδας, στην οποία κατάχρηση κάποιων τροφών ή αλκοόλ μπορεί να προκαλέσουν ένα επεισόδιο.

10. Οι ρευματικές παθήσεις έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ποιότητα της ζωής.
Αν οι ρευματικές παθήσεις δε θεραπευτούν κατάλληλα, καθημερινές δραστηριότητες όπως βάδισμα, ανέβασμα σκάλας, μαγείρεμα και προσωπική περιποίηση επιβαρύνονται. Οι ρευματικές παθήσεις έχουν επίσης δραματική επίδραση στην ικανότητα για εργασία. Αποτελούν την κυριότερη αιτία για αναρρωτικές άδειες και για πρόωρη συνταξιοδότηση, προκαλώντας φυσική ανικανότητα ακόμα και σε εργασιακά ενεργά άτομα.