της Μαριαννας Τζιαντζη


Αν μου ζητούσαν να περιγράψω τη γενική μας κατάσταση με μία μόνο λέξη, θα διάλεγα ένα επίρρημα, το «ανάμεσα».


Μια επιλογή χωρίς ρίσκο, αφού, από μιαν άποψη, όλη η ιστορία της ανθρωπότητας είναι ένα ανάμεσα, ένα μεταξύ. Ολες οι εποχές είναι μεταβατικές, αλλά κάποιες, όπως η δική μας, μοιάζουν πιο μεταβατικές, «πιο μεταξύ» από τις άλλες. Δυναμώνουν οι φωνές και πληθαίνουν οι δείκτες που μας το υπενθυμίζουν: ζούμε μεταξύ δόσεων, μεταξύ κρίσιμων συνεδριάσεων του Eurogroup ή κρίσιμων ψηφοφοριών στη Βουλή, μεταξύ παλιών και νέων μέτρων. Ανάμεσα σε κύματα περικοπών και αυξήσεων, «ανάμεσα σε δυο πικρές στιγμές», που έλεγε οι ποιητής. Το παλιό ψυχορραγεί, το πρόσωπο του νέου είναι θολό.

Φως στην άκρη του τούνελ, το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω, είμαστε στα μισά του δρόμου, μόνο που δεν ξέρουμε αν ο δρόμος ανηφορίζει ή κατηφορίζει ή μοιάζει με το πονηρό μονοπάτι του τραγουδιού. Ισιο, πάντως, δεν θα τον λέγαμε. Περάσαμε τον κάβο ή μήπως πορευόμαστε ανάμεσα στους κάβους;

Κάποτε υπήρχαν τα κοστουμάκια ντεμί-σεζόν, όμως τώρα οι ενδιάμεσες εποχές έχουν συρρικνωθεί και τα λαχανιασμένα καλοκαίρια παραχωρούν βιαστικά τη θέση τους σε ένα μακρύ και απειλητικό χειμώνα. Δεν έχουμε πόλεμο μα ούτε και ειρήνη, η κοινωνία μας δεν είναι ούτε υγιής μα ούτε και ετοιμοθάνατη: μια μυστηριώδης ίωση τη γυροφέρνει χωρίς ακόμα να την έχει καταβάλει. Δεν έχουμε δικτατορία μα και η δημοκρατία δεν μοιάζει με ό, τι γνωρίζαμε ώς τώρα.

Η μονιμότητα είναι μια αφαίρεση, ενώ η ρευστότητα μοιάζει να χαρακτηρίζει τα πάντα: την εργασία, τις αγάπες, τα κλασικά δικαιώματα. Μόνο το γονάτισμα, η ανεργία, αποκτά μόνιμα χαρακτηριστικά, αφού όποιος πέσει σήμερα δύσκολα σηκώνεται ξανά, όποιος χάσει τη δουλειά του δύσκολα βρίσκει άλλη – και αυτή είναι μία από τις λίγες βεβαιότητες σ’ αυτόν τον αβέβαιο καιρό.
Πριν από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, οι περισσότεροι στην Ελλάδα πίστευαν ότι η δικτατορία θα ήταν αιώνια, ενώ αργότερα πολλοί πίστευαν ότι το lifestyle και ο καταναλωτισμός θα κρατούσαν για πάντα. Ωστόσο και τότε όπως και σήμερα, πάντα ζούσαμε σε ένα «μεταξύ» που το ένα άκρο του συνήθως προσδιορίζεται με σαφήνεια (π. χ., αποκατάσταση της Δημοκρατίας, ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση), όμως το άλλο μας ξεγλιστράει. Η κρίση, με τη σημερινή μορφή της, δεν θα κρατήσει για πάντα, όμως δεν γνωρίζουμε πόσα και τι είδους ερείπια θα αφήσει στο πέρασμά της, ποια τέρατα και ποιες ελπίδες θα γεννηθούν μες στα χαλάσματα. Ξανά το μεταξύ.

Ενα διαβρωτικό αμοιβαδικό «μεταξύ» παρεμβάλλεται και ανάμεσα στον εργαζόμενο και στον άνεργο: είναι ο προάνεργος, ο αυριανός άνεργος ή ο εργαζόμενος που θα ακροβατεί στα όρια της επιβίωσης. Σήμερα αυτό το «μεταξύ» διευρύνεται και περικυκλώνει τους πάντες, άνδρες και γυναίκες, πτυχιούχους και ανειδίκευτους, ημι-βολεμένους και μετέωρους, περήφανα νιάτα και τιμημένα γερατειά.

Μια ζωή στο ανάμεσα, λοιπόν. Ανάμεσα στο φως και στο σκοτάδι, στην ελευθερία και στην τυραννία, στο φόβο και στη χειραφέτηση – και ας μην είμαστε σίγουροι για το ποιος εκπροσωπεί τι.