Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν μια γιγάντια μαύρη τρύπα, πιθανότατα την μεγαλύτερη που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα, η οποία έχει μάζα 17 δισεκατομμύρια φορές περισσότερο από τη μάζα του Ήλιου μας.

Είναι τόσο μεγάλη, που ανατρέπει τα θεωρητικά μοντέλα των επιστημόνων, καθώς βρίσκεται μέσα σε ένα σχετικά μικρό γαλαξία, σε απόσταση 220 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, στην κατεύθυνση του αστερισμού του Περσέα.

Οι ερευνητές, χρησιμοποίησαν το επίγειο αμερικανο-γερμανικό τηλεσκόπιο Χόμπι-Έμπερλι 9,2 μέτρων του αστεροσκοπείου ΜακΝτόναλντ του πανεπιστημίου του Τέξας, καθώς και το διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ».

Η τερατώδης μαύρη τρύπα, που φιλοξενείται στο κέντρο του γαλαξία NGC 1277 (ο οποίος είναι περίπου το ένα δέκατο του δικού μας γαλαξία) καταλαμβάνει το 14% της συνολικής μάζας του γαλαξία της, ενώ συνήθως οι μαύρες τρύπες δεν ξεπερνούν το 0,1% της μάζας του γαλαξία τους. Η διαπίστωση αυτή ανατρέπει την έως τώρα αντίληψη ότι οι μεγαλύτεροι γαλαξίες έχουν μεγαλύτερες τρύπες και το αντίστροφο.

Σχεδόν κάθε γαλαξίας στο σύμπαν εκτιμάται ότι έχει στην κεντρική περιοχή του μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα. Στην περίπτωση του δικού μας γαλαξία, αυτή έχει μάζα περίπου όσο τέσσερις εκατομμύρια Ήλιοι.

Οι αστρονόμοι δεν είναι σίγουροι σε ποιό βαθμό αποτελεί εξαίρεση στο σύμπαν η δυσαναλογία ανάμεσα στα μεγέθη της συγκεκριμένης μαύρης τρύπας και του γαλαξία της. Ήδη όμως υπάρχουν κι άλλες ενδείξεις -μη επιβεβαιωμένες ακόμα- για άλλους πέντε σχετικά μικρούς γαλαξίες, οι οποίοι φαίνεται επίσης να διαθέτουν ασυνήθιστα μεγάλες μαύρες τρύπες.

Αν όντως συμβαίνει κάτι τέτοιο, τότε οι αστρονόμοι θα πρέπει να αναθεωρήσουν θεμελιωδώς τα μοντέλα τους για το σχηματισμό των γαλαξιών και των μαύρων οπών στο πρώιμο σύμπαν.
Ο φακοειδής γαλαξίας NGC 1277 εκτιμάται ότι δημιουργήθηκε πριν από τουλάχιστον οκτώ δισεκατομμύρια χρόνια, συνεπώς οτιδήποτε ήταν αυτό που δημιούργησε την τεράστια μαύρη τρύπα του, πρέπει να συνέβη πριν από πολύ καιρό.

Το ισχυρότερο κβάζαρ
Εξάλλου, μια ομάδα αστρονόμων του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου στη Χιλή, με τη βοήθεια του Πολύ Μεγάλου Τηλεσκοπίου του, εντόπισαν την ισχυρότερη έκρηξη ενέργειας προερχόμενη από κβάζαρ, που έχει ποτέ παρατηρηθεί και η οποία είναι τουλάχιστον πενταπλάσια σε ισχύ σε σχέση με την έως τώρα κάτοχο του σχετικού ρεκόρ.

Τα κβάζαρ είναι υπερβολικά φωτεινά γαλαξιακά κέντρα, που στο κέντρο τους έχουν τεράστιες μαύρες τρύπες. Αντίθετα όμως με τις μαύρες τρύπες που απορροφούν την γύρω ύλη, πολλά κβάζαρ επιταχύνουν και εξαπολύουν τεράστιες ποσότητες ενέργειας και ύλης στον περιβάλλοντα γαλαξία τους.
Το συγκεκριμένο κβάζαρ, με την ονομασία SDSS J1106+1939, εκτοξεύει ενέργεια ισοδύναμη με τουλάχιστον δύο εκατομμύρια εκατομμυρίων Ήλιους ή περίπου 100 φορές περισσότερη ενέργεια από όλη την ενέργεια του γαλαξία μας.

Ενέργειες αυτής της τάξης έως τώρα προβλέπονταν μόνο από τη θεωρία για τα κβάζαρ και ποτέ δεν είχαν μετρηθεί στην πράξη.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι κάθε χρόνο μια μάζα όσο 400 Ήλιοι εκρέει από το κβάζαρ με ταχύτητα περίπου 8.000 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο. Η εκροή αυτής της ενέργειας γίνεται από μια περιοχή σε απόσταση περίπου 1.000 ετών φωτός από την μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία, ο οποίος φιλοξενεί το κβάζαρ.

Η πιο μακρινή πηγή ακτίνων-Χ
Μια ισχυρή εκπομπή ακτίνων-Χ από μια τεράστια μαύρη τρύπα σε απόσταση 12,4 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, που εντόπισε το διαστημικό αστεροσκοπείο «Τσάντρα» της NASA, είναι η πιο μακρινή που έχει ποτέ παρατηρηθεί από τους αστρονόμους. Η ανακάλυψη -που παρουσιάστηκε στο περιοδικό αστροφυσικής "The Astrophysical Journal Letters"- ρίχνει φως στην εκρηκτική δραστηριότητα που σχετιζόταν με την ανάπτυξη των πολύ μεγάλων μαύρων οπών στο πρώιμο σύμπαν.

Η εκπομπή των ακτίνων-Χ έγινε από το κβάζαρ GB 1428. Το μήκος της «ακτίνας» σωματιδίων και ενέργειας -που στοχεύει σχεδόν κατευθείαν προς την κατεύθυνση της Γης- έχει μήκος τουλάχιστον 230.000 ετών φωτός και διάμετρο διπλάσια περίπου από τον γαλαξία μας.

Ελάχιστες τέτοιου είδους ακτίνες-Χ έχουν μέχρι σήμερα εντοπιστεί στο αρχέγονο σύμπαν. Ο προηγούμενος κάτοχος του ρεκόρ της πιο μακρινής πηγής ακτίνων-Χ βρισκόταν σε απόσταση 12,2 δισ. ετών από τον πλανήτη μας.