Η απειλή της κατάρρευσης του ευρώ έχει υποχωρήσει προς το παρόν, αλλά το να τεθεί το ενιαίο νόμισμα στη σωστή βάση συνεπάγεται έτη πόνου. Η πίεση για μεταρρυθμίσεις και περικοπές του προϋπολογισμού είναι πιο σκληρές στην Ελλάδα, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιταλία, οι οποίες βίωσαν όλες μαζικές απεργίες και συγκρούσεις με την αστυνομία αυτήν την εβδομάδα. Αλλά μπροστά πλανάται ένα μεγαλύτερο πρόβλημα που θα μπορούσε να επισκιάσει οποιαδήποτε από αυτές: η Γαλλία.

Η χώρα ήταν πάντα στην καρδιά του ευρώ, όπως και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν υποστήριξε το ενιαίο νόμισμα, επειδή ήλπιζε να ενισχύσει τη γαλλική επιρροή σε μια ΕΕ που διαφορετικά θα ήταν κάτω από την κυριαρχία μιας ενοποιημένης Γερμανίας. Η Γαλλία έχει κερδίσει από το ευρώ: δανείζεται με χαμηλά ποσοστά-ρεκόρ και απέφυγε τα προβλήματα της Μεσογείου. Ωστόσο, ακόμη και πριν από τον Μάιο, όταν ο François Hollande έγινε ο πρώτος σοσιαλιστής πρόεδρος της χώρας μετά το Μιτεράν, η Γαλλία είχε παραχωρήσει την ηγεσία της κρίσης του ευρώ στη Γερμανία. Και τώρα η οικονομία της φαίνεται όλο και πιο ευάλωτη.

Η Γαλλία εξακολουθεί να έχει πολλά πλεονεκτήματα, αλλά έχει τις αδυναμίες της, οι οποίες αποκαλύφθηκαν από την κρίση του ευρώ. Εδώ και χρόνια έχει χάσει την ανταγωνιστικότητα έναντι στη Γερμανία και η τάση έχει επιταχυνθεί καθώς οι Γερμανοί έχουν μειώσει το κόστος και έχουν εφαρμόσει μεγάλες μεταρρυθμίσεις. Χωρίς την επιλογή της υποτίμησης του νομίσματος, η Γαλλία έχει καταφύγει σε δημόσιες δαπάνες και χρέος. Ακόμα και σε άλλες χώρες της ΕΕ έχουν συγκρατήσει την εμβέλεια του κράτους, το οποίο έχει αναπτυχθεί στη Γαλλία να καταναλώνει σχεδόν το 57% του ΑΕΠ, το υψηλότερο ποσοστό στην ευρωζώνη. Εξαιτίας της αποτυχίας να εξισορροπήσει ένα ενιαίο προϋπολογισμό από το 1981, το δημόσιο χρέος αυξήθηκε από 22% του ΑΕΠ τότε, σε πάνω από το 90% σήμερα.

Το επιχειρηματικό κλίμα στη Γαλλία έχει επίσης επιδεινωθεί. Οι γαλλικές εταιρείες επιβαρύνονται με υπερβολικά άκαμπτη ρύθμιση της αγοράς εργασίας και προϊόντων, εξαιρετικά υψηλούς φόρους και βαρύτερες κοινωνικές επιβαρύνσεις της ευρωζώνης για μισθοδοσίες. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι οι νέες επιχειρήσεις είναι σπάνιες. Η Γαλλία έχει λιγότερες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, που είναι οι κινητήρες της σημερινής αύξησης της απασχόλησης, αντί της Γερμανίας, της Ιταλίας ή της Βρετανίας. Η οικονομία είναι στάσιμη, μπορεί να μετατραπεί σε ύφεση αυτό το τρίμηνο και μόλις που θα αυξηθεί τον επόμενο χρόνο. Πάνω από το 10% του εργατικού δυναμικού, και πάνω από το 25% των νέων, είναι άνεργοι. Το εξωτερικό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών έχει ταλαντευθεί από ένα μικρό πλεόνασμα το 1999 σε ένα από τα μεγαλύτερα ελλείμματα της ευρωζώνης. Με λίγα λόγια, πάρα πολλές από τις επιχειρήσεις της Γαλλίας είναι μη ανταγωνιστικές και η ‘φουσκωμένη’ κυβέρνηση της χώρας ζει πέρα από τις δυνατότητές της.

Ο Ολάντ σε απόσταση

Με αρκετή τόλμη και θράσος, ο κ. Ολάντ θα μπορούσε να μεταρρυθμίσει τώρα τη Γαλλία. Το κόμμα του κατέχει την εξουσία στο νομοθετικό σώμα και σχεδόν σε όλες τις περιοχές. Η αριστερά θα πρέπει να είναι σε καλύτερη θέση από ό,τι η δεξιά για να πείσει τα συνδικάτα να αποδεχθούν την αλλαγή. Ο κ. Ολάντ αναγνώρισε ότι η Γαλλία δεν έχει ανταγωνιστικότητα. Και είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι πρόσφατα έχει υποσχεθεί να εφαρμόσει πολλές από τις αλλαγές που προτείνονται σε μια νέα έκθεση από τον Louis Gallois, έναν επιχειρηματία, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της επιβάρυνσης των κοινωνικών εισφορών για τις επιχειρήσεις. Ο πρόεδρος θέλει να καταστεί η αγορά εργασίας πιο ευέλικτη. Αυτή την εβδομάδα, μίλησε ακόμη και για το υπερβολικό μέγεθος του κράτους, υποσχόμενος να «κάνει κάτι καλύτερο, ξοδεύοντας λιγότερα».

Ωστόσο, σε αντιπαραβολή με τη σοβαρότητα των οικονομικών προβλημάτων της Γαλλίας, ο κ. Ολάντ φαίνεται ακόμα απρόθυμος. Γιατί θα πρέπει οι επιχειρήσεις να τον πιστέψουν όταν έχει ήδη προωθήσει μια σειρά από αριστερίζοντα μέτρα, συμπεριλαμβανομένου ενός 75% ανώτατου συντελεστή φόρου εισοδήματος, αύξηση των φόρων για τις επιχειρήσεις, της υγείας, υπεραξίας και μερισμάτων, υψηλότερο κατώτατο μισθό και μερική επαναφορά μιας προηγουμένως αποδεκτής αύξησης της ηλικίας συνταξιοδότησης; Δεν υπάρχει αμφιβολία γιατί τόσοι πολλοί επίδοξοι επιχειρηματίες μιλούν για έξοδο από τη χώρα.

Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, έχουν αναλάβει μεγάλες μεταρρυθμίσεις που έχουν ήδη εφαρμόσει, επειδή υπήρξε μια βαθιά αίσθηση της κρίσης, επειδή πίστευαν οι ψηφοφόροι ότι δεν υπήρχε εναλλακτική λύση και επειδή οι ​​πολιτικοί ηγέτες είχαν την πεποίθηση ότι η αλλαγή ήταν αναπόφευκτη. Τίποτα από αυτά δεν περιγράφει τον κ. Ολάντ ή τη Γαλλία. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο κ. Ολάντ μόλις που αναφέρθηκε στην ανάγκη για φιλική προς τις επιχειρήσεις μεταρρύθμιση, εστιάζοντας αντ 'αυτού στον τερματισμό της λιτότητας. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα του δεν μπορεί να εκσυγχρονιστεί και παραμένει εχθρικό απέναντι στον καπιταλισμό: από τότε που άρχισε να προειδοποιεί για την ανταγωνιστικότητα της Γαλλίας, η δημοτικότητά του έχει βυθιστεί. Ακόμη χειρότερα, η Γαλλία στοχεύει σε κινούμενο στόχο. Όλες οι χώρες της ευρωζώνης κάνουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, και κυρίως πιο γρήγορα και σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι η Γαλλία (βλέπε άρθρο). Το ΔΝΤ προειδοποίησε πρόσφατα ότι η Γαλλία κινδυνεύει να μείνει πίσω από την Ιταλία και την Ισπανία.

Αυτό που διακυβεύεται δεν είναι μόνο το μέλλον της Γαλλίας, αλλά και του ευρώ. Ο κ. Ολάντ σωστά έχει ενοχληθεί από την Angela Merkel που πιέζει για πάρα πολύ σκληρά μέτρα λιτότητας. Αλλά κρύβεται πίσω από το δάχτυλό του, όταν πρόκειται για την πολιτική ολοκλήρωση που απαιτείται για την επίλυση της κρίσης του ευρώ. Θα πρέπει να υπάρχει μεγαλύτερος έλεγχος σε ευρωπαϊκό επίπεδο επί των εθνικών οικονομικών πολιτικών. Η Γαλλία επικύρωσε απρόθυμα το πρόσφατο δημοσιονομικό συμπαγές, το οποίο δίνει στις Βρυξέλλες επιπλέον δημοσιονομικές εξουσίες. Αλλά ούτε η ελίτ ούτε οι ψηφοφόροι είναι ακόμα έτοιμοι να παραχωρήσουν περισσότερη κυριαρχία, όπως ακριβώς είναι απροετοίμαστοι για βαθιές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Ενώ οι περισσότερες χώρες συζητούν πόση κυριαρχία θα πρέπει να παραχωρηθεί, η Γαλλία αποφεύγει αποφασιστικά οποιαδήποτε συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης. Ο κ. Ολάντ κάηκε άσχημα το 2005, όταν οι ψηφοφόροι απέρριψαν τη συνταγματική συνθήκη της ΕΕ αφού το κόμμα του διασπάστηκε στη μέση. Μια επανάληψη αυτού θα έριχνε το ενιαίο νόμισμα στο χάος.

Πολύ μεγάλη για να μην πετύχει;

Η πιο πρόσφατη ειδική έκθεσή μας σε μια μεγάλη ευρωπαϊκή χώρα (τον Ιούνιο του 2011) επικεντρώθηκε στην παράλειψη της Ιταλίας να μεταρρυθμιστεί υπό το Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Μέχρι το τέλος του έτους βρισκόταν εκτός -και η αλλαγή είχε αρχίσει. Μέχρι στιγμής οι επενδυτές υπήρξαν επιεικείς με τη Γαλλία. Πράγματι, τα μακροπρόθεσμα επιτόκια έχουν πέσει λίγο. Αλλά αργά ή γρήγορα το ποσοστό θα πέσει. Δεν μπορείς να αψηφάς την οικονομία για πολύ καιρό.

Εκτός και αν ο κ. Ολάντ δείξει ότι έχει πραγματικά δεσμευτεί για την αλλαγή της πορείας της χώρας του τα τελευταία 30 χρόνια, η Γαλλία θα χάσει την πίστη των επενδυτών —και της Γερμανίας. Όπως αρκετές χώρες της ευρωζώνης έχουν διαπιστώσει, το κλίμα στις αγορές μπορεί να αλλάξει γρήγορα. Η κρίση θα μπορούσε να ξεσπάσει από το επόμενο κιόλας έτος. Οι αναταραχές του προηγούμενου ευρωπαϊκού νομίσματος συχνά ξεκινούσαν από αλλού μόνο για να ολοκληρωθούν με την καταπόντιση της Γαλλίας — και αυτή τη φορά, επίσης, η Γαλλία και όχι η Ιταλία ή η Ισπανία, είναι εκεί όπου η μοίρα του ευρώ αποφασίζεται. Ο κ. Ολάντ δεν έχει πολύ χρόνο για να εξουδετερώσει την ωρολογιακή βόμβα στην καρδιά της Ευρώπης.