Της Ζέζας Ζήκου


Ο μηχανισμός των χρεών είναι η σύγχρονη μάστιγα που εγκλωβίζει τους λαούς. Η Ευρώπη έχει πλέον στοιχειωθεί από το φάντασμα του χρέους. Ολοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες τρέμουν μπροστά του. Για να ξορκίσουν τον δαίμονα, βάζουν τις οικονομίες τους στη μέγγενη. Αυτό όμως δεν βοηθάει. Οι οικονομίες εξακολουθούν να υποφέρουν και το χρέος συνεχίζει να αυξάνεται. Ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπίσεις το χρέος σου –εκτός από τη διαγραφή, είτε σε συμφωνία με τους δανειστές είτε μονομερώς– είναι να επιτύχεις οικονομική ανάπτυξη. Αλλά πού να τη βρεις...

Ο φόβος του χρέους είναι ριζωμένος στην ανθρώπινη φύση: η εξάλειψή του, λοιπόν, είναι ένας πολιτικός στόχος που μοιάζει δίκαιος στον μέσο πολίτη. Το να χρωστάς μπορεί να σου προκαλέσει μεγάλος άγχος, αν δεν είσαι βέβαιος πως, όταν έρθει η ώρα, θα είσαι σε θέση να ξεπληρώσεις όσα χρωστάς. Αυτό το άγχος μεταφέρεται εύκολα στο εθνικό χρέος – το χρέος μιας κυβέρνησης προς τους πιστωτές της. Εξίσου αβίαστο είναι και το επόμενο βήμα: για να ξεπληρώσει ή έστω να περιορίσει το εθνικό χρέος μια κυβέρνηση, πρέπει να εξαφανίσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού της. Πράγματι, αν μια κυβέρνηση δεν ενεργήσει άμεσα, το εθνικό χρέος θα καταστεί, σύμφωνα με την τρέχουσα οικονομική αργκό, «μη βιώσιμο».

Για την Ελλάδα η θανάσιμη διασύνδεση του χρέους με τη δανειακή σύμβαση και τα Μνημόνια εγκλωβίζει τη χώρα στην εσωτερική πτώχευση... Το αποτέλεσμα ήταν απολύτως προβλέψιμο: η ασφυκτική λιτότητα δημιουργεί συνθήκες ανθρωπιστικής κρίσης, ενώ σε διεθνές επίπεδο ακόμη και οι πιστωτές φαίνεται να ανακρούουν πρύμναν και να μην είναι πλέον τόσο σίγουροι ότι υπάρχει πιθανότητα σωτηρίας για την Ελλάδα. Και το χρέος καλπάζει! Προβλέπεται να ανέλθει το 2013 στα 346, 2 δισ. ευρώ ή 189,1% του ΑΕΠ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 13,5% του ΑΕΠ έναντι του 2012 και να εκτιναχθεί στο 192% το 2014. Η εκτίμηση πως το χρέος της χώρας δεν μπορεί, έτσι κι αλλιώς, να γίνει βιώσιμο, παίρνει κρίσιμες διαστάσεις.

Εδώ και μήνες γράφουμε για το τεράστιο ψέμα της σωτήριας σημασίας της αναδιάρθρωσης του χρέους (PSI) εκ μέρους ορισμένων πολιτικών και μίντια. Το «κούρεμα» δεν είχε σκοπό να καταστήσει βιώσιμο το ελληνικό χρέος. Αν ο σκοπός ήταν η βιωσιμότητα, τότε θα έπρεπε να συμμετάσχουν όλοι στη διαδικασία και όχι μόνο ο ιδιωτικός τομέας. Δυστυχώς, τα ισχυρά κέντρα εξουσίας εξακολουθούν να πιστεύουν πως το PSI ήταν το πρώτο μεταξύ πολλών επερχόμενων χρεοκοπιών ή αναδιαρθρώσεων. Προς το παρόν, δίνεται μάχη να σωθούν οι ελληνικές τράπεζες και τα χρεοκοπημένα συνταξιοδοτικά ταμεία.

Προφανώς, η σύσταση των πιστωτών μας και η ποιότητα του χρέους άλλαξαν σημαντικά με το PSI. Πλέον, πάνω από το 80% βρίσκεται στα χέρια κρατών της Ε.Ε. και όχι σε ιδιώτες. Αυτό σημαίνει πως η Ευρώπη απομόνωσε το ελληνικό πρόβλημα από τις αγορές και το έκανε ενδοκοινοτικό θέμα. Οι επόμενες αναδιαρθρώσεις του ελληνικού χρέους θα γίνονται με τους εταίρους μας και με όποια ανταλλάγματα μας επιβάλλουν. Παράλληλα, αφαιρέθηκε η δυνατότητα της Ελλάδας να γυρίσει στη δραχμή. Ο λόγος είναι απλός. Θα είναι αυτοκτονία να γυρίσουμε στη δραχμή αφού δεν έχουμε πλέον τη δυνατότητα, λόγω αγγλικού δικαίου, να αλλάξουμε το χρέος από ευρώ σε δραχμές. Ετσι, οι επιπτώσεις της εξόδου από την Ευρώπη θα είναι καταστροφικές και για το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων αλλά και για τη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας.

Η πρωτοφανής ύφεση που έχει ενσκήψει στη χώρα, κάνει την αριθμητική του χρέους ακόμη πιο απειλητική. Ο φαύλος κύκλος «δάνεια για αποπληρωμή του χρέους – μνημόνια που προκαλούν ύφεση και μεγαλώνουν το χρέος – νέα δάνεια και νέα μνημόνια που απαιτούν “νέο κούρεμα”», οδηγεί τη χώρα σε κοινωνική Φουκουσίμα. Επειδή οι οικονομικές θυσίες και άδικες είναι και επιπλέον οι περικοπές όλων των κοινωνικών δαπανών φθείρουν τη δημοκρατία και διαλύουν την κοινωνική συνοχή, για να πληρωθούν κατά προτεραιότητα οι δανειστές μας.

Ομως, ο κύκλος αυτός ύφεσης και εθνικής απαξίωσης θα είναι ο τελευταίος πριν από την κατάρρευση. Το σενάριο είναι απλό και θα εκδηλωθεί μέσω της ανεργίας, που το πρώτο εξάμηνο του 2013 θα έχει φτάσει το 30% ακολουθώντας μοιραία τη συρρίκνωση της οικονομίας και τη φυγή μεγάλων ελληνικών επιχειρήσεων. Με τον έναν στους τρεις άνεργο και τους άλλους δύο κακοπληρωμένους ή και απλήρωτους, η απαίτηση για νέα λιτότητα θα είναι ό,τι μια δάδα σε φορτίο πυρίτιδας.

Η Ελλάδα βρίσκεται εγκλωβισμένη σε ναρκοπέδιο χρέους και αναζητεί εναγωνίως μια νέα πορεία. Αν και μέλος της ΕΟΚ από το 1981, είχε παραμείνει με τις μεταπολεμικές, οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές δομές. Δυστυχώς, στον αγώνα αυτό εισέρχεται με παρωχημένους και ως επί το πλείστον απαξιωμένους πολιτικούς. Για να προλάβει την έκρηξη, θα ζητάει απεγνωσμένα νέα δάνεια, τα οποία όμως κανένα κράτος δεν θα εγκρίνει, αφού θα έχει μόλις διαπιστώσει ότι η Ελλάδα «δεν πληρώνει». Η χώρα θα αναγκαστεί να κηρύξει στάση πληρωμών και εν μέσω ανεξέλεγκτων κοινωνικών αναταραχών θα ζητήσει να φύγει από το ευρώ. Τέλος παιχνιδιού.