Ενας στους δέκα ανθρώπους νιώθει ανά πάσα στιγμή κουρασμένος, με συνέπεια να μην μπορεί να λειτουργήσει και να διεκπεραιώσει τις καθημερινές υποχρεώσεις του.

Αν και η κούραση συνήθως καταπραΰνεται με καλό ύπνο το βράδυ, αυτό δεν ισχύει πάντοτε διότι σε αρκετές περιπτώσεις οφείλεται σε κάποιο υποκείμενο πρόβλημα σωματικής ή ψυχικής υγείας. Η παθολόγος Βασιλική Σιατερλή, πρώην διευθύντρια ΕΣΥ, εξηγεί ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες αιτίες της κούρασης και πότε πρέπει να απευθυνθούμε στον γιατρό.

Ποιο είναι το πρώτο που αξιολογεί ο γιατρός όταν ένας ασθενής παραπονιέται για επίμονη κούραση;

Κατ’ αρχήν τον ρωτάει αν κοιμάται καλά και αν έχει προβλήματα που τον απασχολούν ιδιαίτερα, διότι σε όλες τις ηλικίες η κύρια αιτία της κούρασης που επιμένει πάνω από μία-δύο εβδομάδες είναι η έλλειψη ύπνου ή ο κακής ποιότητας ταραγμένος ύπνος.

Γίνεται επίσης κλινική εξέταση, η οποία μπορεί να εγείρει υπόνοιες για τυχόν αναιμία (αυτό φαίνεται στα μάτια και στο χρώμα του δέρματος), καθώς και ακρόαση της καρδιάς για να εντοπιστούν τυχόν ταχυκαρδίες.

Ποιες είναι οι πιο συχνές αιτίες της κούρασης;

Οι διαταραχές του ύπνου (από την έλλειψη ύπνου και την αϋπνία έως την υπνική άπνοια), η κατάθλιψη και η αναιμία είναι οι συχνότερες αιτίες της κούρασης. Ειδικά τώρα τον χειμώνα, όμως, είναι πολύ πιθανό να οφείλεται σε κάποια ίωση και κυρίως στη γρίπη, στην οποία συνήθως αποτελεί το πρώτο σύμπτωμα που εκδηλώνει ένας ασθενής.

Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες αιτίες της στους νέους;

Στις ηλικίες έως 50 ετών οι συχνότερες αιτίες είναι οι ιώσεις, η αναιμία και ο υποθυρεοειδισμός, αλλά δεν αποκλείεται να υπάρχει και μια μυοκαρδιοπάθεια έπειτα από ίωση.

Ειδικά στις γυναίκες της αναπαραγωγικής ηλικίας η αναιμία είναι πολύ συνηθισμένη, γι’ αυτό και ελέγχονται πάντοτε τα επίπεδα σιδήρου και φεριτίνης στο αίμα τους.

Αρκετά συχνός είναι επίσης ο υποθυρεοειδισμός, κατά τον οποίο ο θυρεοειδής αδένας παράγει επίπεδα ορμονών χαμηλότερα από τα φυσιολογικά και ο ασθενής αισθάνεται ολοένα μεγαλύτερη εξάντληση.

Και στους μεγαλύτερης ηλικίας ασθενείς;

Στις ηλικίες άνω των 50 ετών, αλλά κυρίως μετά τα 65 οι ασθενείς ελέγχονται επίσης για τυχόν καρδιαγγειακά προβλήματα. Οι διαταραχές του καρδιακού ρυθμού (όπως η κολπική μαρμαρυγή, οι παροξυσμικές και οι υπερκοιλιακές ταχυκαρδίες), η καρδιακή ανεπάρκεια, αλλά και η στεφανιαία νόσος συχνά εκδηλώνονται με κούραση.

Ενας ασθενής, λ.χ., που παραπονιέται ότι κάθε φορά που πάει να περπατήσει νιώθει τα πόδια του «κομμένα» ή έχει μονίμως υπνηλία, πρέπει να ελεγχθεί οπωσδήποτε καρδιολογικά, διότι δεν αποκλείεται να έχει καρδιακή ανεπάρκεια και να μην το ξέρει.

Πού μπορεί να οφείλεται η χρόνια κόπωση;

Οταν ο ασθενής λέει ότι νιώθει κουρασμένος επί δύο ή τρία χρόνια, είναι πιθανό να πάσχει από υπνική άπνοια, χρόνια αναιμία ή σοβαρή κατάθλιψη.

Η υπνική άπνοια προκαλεί παροδικές διακοπές της αναπνοής την ώρα του ύπνου, με συνέπεια να μειώνονται τα επίπεδα του οξυγόνου στον οργανισμό και να μισοξυπνάει ο πάσχων γιατί σχεδόν ασφυκτιά. Οταν όμως αυτό συμβαίνει 30, 40 ή 50 φορές κάθε βράδυ, το σίγουρο είναι ότι ο ασθενής θα «σέρνεται» την επόμενη ημέρα.

Μπορεί η κούραση να απειλήσει τη ζωή;

Αν η κούραση έχει σοβαρά παθολογικά αίτια, ασφαλώς και μπορεί να απειλήσει τη ζωή – το ίδιο και αν εξαιτίας της γίνονται ριψοκίνδυνες κάποιες παράμετροι της ζωής, όπως η οδήγηση ή ο χειρισμός μηχανημάτων.

Αριθμοί

10% των ανθρώπων νιώθουν ανά πάσαν στιγμή κουρασμένοι

1% όλων των τροχαίων και 3% των θανατηφόρων τροχαίων οφείλονται στο γεγονός ότι οι οδηγοί αποκοιμήθηκαν στο τιμόνι

Ορισμός

Κούραση είναι η έλλειψη ενέργειας, που δεν είναι υποχρεωτικό να συνοδεύεται από ανάγκη για ύπνο. Μπορεί να αποτελεί φυσιολογική και σημαντική αντίδραση στην σωματική καταπόνηση, το συναισθηματικό στρες, την ανία ή την έλλειψη ύπνου, αλλά αρκετά συχνά αποτελεί σύμπτωμα υποκείμενου προβλήματος υγείας.

Τα κατ’ εξοχήν νοσήματα της κούρασης σε αριθμούς

3-8% του πληθυσμού πάσχει από υποθυρεοειδισμό

9% των γυναικών έχουν σιδηροπενική αναιμία

18% των ανδρών και 8% των γυναικών έχουν άπνοια στον ύπνο

1 στους 250 ανθρώπους πάσχουν από σύνδρομο χρονίας κοπώσεως*

* είναι μια μορφή χρόνιας (διαρκεί πάνω από 6 μήνες), επίμονης κούρασης, αγνώστου αιτιολογίας, που συνοδεύεται από συγκεκριμένα συμπτώματα (λ.χ. πόνους στους μυς ή/και τις αρθρώσεις, πονοκεφάλους κ.ά.)

Συνηθισμένες αιτίες κούρασης

* Πρόσφατη ή νυν ασθένεια (γρίπη, ιώσεις, ουρολοιμώξεις, πυρετός κ.τ.λ.)

* Δουλειά τη νύχτα και συνεχείς υπερωρίες

* Εγκυμοσύνη, πένθος, μετακόμιση, διαζύγιο

* Εργασιακά ή οικονομικά προβλήματα

* Διαταραχές ύπνου (έλλειψη ύπνου, υπνική άπνοια, αϋπνία κ.τ.λ.)

* Αναιμία

* Υποθυρεοειδισμός

* Κατάθλιψη, έντονο στρες, αγχώδεις διαταραχές

* Καρδιαγγειακά προβλήματα (καρδιοπάθεια, καρδιακή ανεπάρκεια, μυοκαρδιοπάθεια κ.τ.λ.)

* Σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι

Ομάδες οδηγών υψηλού κινδύνου για υπνηλία κατά την οδήγηση

* Νεαροί οδηγοί

* Άνδρες

* Άτομα που δουλεύουν πολλές ώρες

* Άτομα που δουλεύουν σε εναλλασσόμενες βάρδιες

* Άτομα που έκαναν χρήση αλκοόλ ή άλλων ουσιών

* Άτομα που πάσχουν από μη διαγνωσμένες διαταραχές του ύπνου

* Όσοι οδηγούν μεγάλες αποστάσεις χωρίς διαλείμματα

Πότε να πάτε στον γιατρό

Αν η κούραση επιμένει επί περισσότερο από 1-2 εβδομάδες, δεν έχει προφανή αιτιολογία (λ.χ. πολλή δουλειά, ελάχιστος ύπνος) και δεν καταπραΰνεται με τον επαρκή ύπνο, την καλή διατροφή και την μείωση του στρες, καλό είναι να τη διερευνήσει ένας γιατρός.

Τι να κάνετε για να την καταπολεμήσετε

Εάν η κούραση δεν προέρχεται από παθολογικό αίτιο, δοκιμάστε τα εξής:

1. Φροντίστε να κοιμάστε καλά. Καθιερώστε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα ύπνου (να κοιμάστε και να ξυπνάτε την ίδια ώρα κάθε μέρα), φροντίστε να μην είναι το υπνοδωμάτιό σας παγωμένο ή πολύ ζεστό, μην τρώτε τις ώρες πριν από τον ύπνο, μην ασχολείστε με ό,τι σας αγχώνει τις ώρες πριν από τον ύπνο, μην κοιμάστε με φως.

2. Προσέξτε τη διατροφή σας. Ακολουθήστε μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή, φροντίζοντας να χάσετε τα περιττά σας κιλά εάν είστε υπέρβαροι ή να τρώτε περισσότερο εάν είστε πολύ αδύνατοι (η έλλειψη θρεπτικών συστατικών μπορεί να προκαλέσει κούραση. Να θυμάστε ότι οι δίαιτες-αστραπή μπορεί να διαταράξουν τον ύπνο και να προκαλέσουν κούραση. Αποφύγετε το αλκοόλ και την καφεϊνη το απόγευμα, διότι είναι διεγερτικά και μπορεί να ταράξουν τον ύπνο.

3. Να γυμνάζεστε συστηματικά. Μελέτες έχουν δείξει πως οι αγύμανστοι άνθρωποι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αισθάνονται κουρασμένοι, ενώ αντιθέτως όσοι γυμνάζονται κοιμούνται καλύτερα και ξεκουράζονται περισσότερο. Θέστε ως στόχο να περπατάτε τουλάχιστον μισή ώρα κάθε μέρα.