Του ΓΙΩΡΓΟΥ Χ.ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ


Άνεργοι νέοι-μετανάστες, απελπισμένοι εργαζόμενοι και μικροεπιχειρηματίες-αυτόχειρες, συνταξιούχοι που γίνονται παρανάλωμα της δυστυχίας τους, μία πρωτοφανής ανθρωπιστική κρίση. Και συμβαίνει στην Ελλάδα, στον Ευρωπαϊκό νότο, στην Ινδία, όπου πάνω από εκατό άνθρωποι πέθαναν από το κρύο, παντού. Ακόμη και στη Γερμανία η ανεργία αυξάνεται.

Σε ολόκληρο τον κόσμο μια υπόκωφη βοή από τα λιμασμένα σωθικά δισεκατομμυρίων κραυγάζει «Δώστε μας μια ευκαιρία στη ζωή». Κι όμως οι ελληνικές τράπεζες φθάνουν στο έσχατο σημείο αναλγησίας, κατάσχοντας ακόμα και το επίδομα ανεργίας!

Την ίδια ώρα σύμφωνα με το Bloomberg οι 100 πιο πλούσιοι άνθρωποι του κόσμου, έγιναν ακόμα πλουσιότεροι κατά εκατοντάδες δις δολάρια το 2012. Η κρίση, συνεπώς, «θρέφει» τους κροίσους. Αντίθετα, οι πολλοί ξεριζώνονται από τον τόπο τους, αναζητώντας δουλειά για ένα κομμάτι ψωμί στις καπιταλιστικές μητροπόλεις. Δεν τα καταφέρνουν όλοι. Κάποιοι χάνονται στα βάθη της Μεσογείου ή σαπίζουν στα νεκροτομεία, όπως οι 14 νεκροί της τραγωδίας στη Θερμή της Λέσβου. Αυτόν τον κόσμο της απληστίας και της βαρβαρότητας, του χωρίς όρια και κανόνες εμπορικού πνεύματος και της κουλτούρας του στενόκαρδου οφέλους, πως μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε;

Με το να του αντιτάξουμε συστοιχίες από τις παραδοσιακές μας αξίες, όπως είναι αυτές του φιλότιμου και της κοινωνικής αλληλεγγύης, του οικογενειακού κύκλου, της φιλίας, της παρέας, του ήθους και της αισιόδοξης όψης της ζωής. Μόνο που και οι αξίες αυτές έχουν διαφθαρεί από την εξιδανίκευση του δυτικού ατομικισμού, από τη συνεχή συσσώρευση που αντιτίθεται στο ξόδεμα της συλλογικής γιορτής, από τη νομιμοποίηση του εξευτελισμού και την εξάλειψη της ντροπής μέσω της αναγωγής τους σε «διακινδυνεύσεις», όπως του επενδυτή που ρισκάρει επενδύοντας σε τοξικά ομόλογα.

Ακόμα και ο διαφθορέας ή ο διεφθαρμένος κατέστησαν «επιχειρηματίες» που αναλαμβάνουν ρίσκα! Αυτή την κοινωνία του ρίσκου επέβαλλαν στην Ελλάδα οι εκσυγχρονιστές του ΠΑΣΟΚ. Τότε έφθασε στο απόγειό της η επικράτηση των νεόπλουτων κρατικοδίαιτων «λαμογιών» και το life style, που ήταν η λαμπυρίζουσα επιφάνεια της μεγάλης κοινωνικής και οικονομικής φούσκας της Ελλάδας! Γι’ αυτό τώρα κανείς δεν αντιδρά, κανείς δεν κινητοποιείται. Επισυμβαίνει μόνο η παθητική ενδοβολή της απελπισίας και η ενδόρηξη, η κατάρρευση και η αυτοχειρία.

 Κάποτε ο ενωμένος φόβος μεταλλάσσονταν στην ενέργεια της πολιτικής οργής. Τώρα τίποτα. Γιατί μας ξεμονάχιασαν. Γιατί μας διέφθειραν με πολύ εαυτό. Γιατί αντικαταστήσαμε όλα τα συν-, συλλογικότητα, συνέρχεσθαι, συνεταιρίζεσθαι, συμπάσχειν, συμπάθεια με το αυτό-, αυτοαναφορικότητα, αυτοπάθεια, αυτισμός… Γι’ αυτό η αλληλεγγύη δεν γίνεται επίκαιρο πολιτικό πρόταγμα, αφού δεν είναι αγωνιστική και πολιτική. Αντιθέτως, παραμένει εκείνη η ατομική συμπόνια του φιλόπτωχου ταμείου, η οποία συνήθως διαφθείρει με παθητικότητα και μοιρολατρία. Γιατί το πολιτικό «συμπάσχειν» δεν σημαίνει τον εξορκισμό μέσα από τις διάφορες τελετουργίες της δυστυχίας, αλλά γιατί πρέπει να αρθεί η αδικία.

Η ανθρωπιστική δράση που δεν συνδέεται με ανάλογη πολιτική πράξη είναι άτολμη, επιφανειακή, ευκαιριακή, διεφθαρμένη. Γι’ αυτό ο δημοκρατικός τόπος που ενώνει στον κοινό στόχο της καταπολέμησης της ανεργίας, της πείνας και όλων των άλλων κοινωνικών αδικιών, είναι ο πολιτικός τόπος της κοινής δράσης, εκεί όπου υφαίνεται πιο αποτελεσματικά το αίσθημα του εαυτού μας με το αίσθημα του άλλου.

Αντίθετα, η σύγχρονη ευαισθησία μένει στείρα χωρίς ένα πολιτικό πλαίσιο που θα επιτρέπει τη δημιουργία πραγματικών και διαρκών αποτελεσμάτων και συνεπώς την ολοκλήρωση της «ανθρωπιάς» μας.