The Washington Post

Eνα «μοιραίο» ερώτημα για το 2013 είναι το εξής: Τι τρέχει με την παγκοσμιοποίηση; Επί δεκαετίες, ο αυξανόμενος όγκος των διασυνοριακών εμπορικών συναλλαγών και οι κινήσεις κεφαλαίων είχαν ως αποτέλεσμα υψηλούς αναπτυξιακούς ρυθμούς. Ωστόσο, κάτι αξιοσημείωτο συμβαίνει πλέον. Οι ρυθμοί αύξησης των εμπορικών συναλλαγών και της κίνησης κεφαλαίων επιβραδύνονται και σε ορισμένες περιπτώσεις μειώνονται.

Ο Ντέιβιντ Σμικ, αρχισυντάκτης του περιοδικού The International Economy, αποκαλεί το φαινόμενο «απο-παγκοσμιοποίηση». Αυτό, το οποίο δεν είναι ξεκάθαρο, είναι αν αποτέλεσμά της θα είναι μια μακρόχρονη οικονομική στασιμότητα και η άνοδος του εθνικισμού, ή, αν θέλουμε να είμαστε αισιόδοξοι, αν θα μας οδηγήσει σε έναν κόσμο με μια πιο σταθερή παγκόσμια οικονομία.

Από τους Αμερικανούς, ορισμένες παράμετροι της απο-παγκοσμιοποίησης θα θεωρηθούν εξαιρετικές. Ας πάρουμε τη βιομηχανική παραγωγή. Η παγκοσμιοποίηση είχε ως αποτέλεσμα τη μεταφορά θέσεων εργασίας από τις ΗΠΑ. Ισως τώρα η τάση αυτή αντιστραφεί. Μόλις πρόσφατα, η Apple ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει σε επένδυση 100 εκατ. δολ. ώστε να «επιστρέψει» μέρος της παραγωγής των Mac σε αμερικανικό έδαφος. Αν και πρόκειται για σταγόνα στον ωκεανό, η απόφαση της εταιρείας είναι ενδεικτική της τάσης που διαμορφώνεται.

Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του χαμηλού κόστους απασχόλησης στην Κίνα έχει περιοριστεί δραστικά. Το 2000, η μέση ωριαία αμοιβή του βιομηχανικού εργάτη στην Κίνα ανήρχετο στα 0,52 δολάρια ΗΠΑ. Ωστόσο, έως το 2015, η εν λόγω αμοιβή θα έχει φτάσει στα 6 δολ., ιδιαίτερα δε στις βιομηχανίες που απαιτούν εξειδικευμένο προσωπικό. Αν και η μέση, ωριαία αμοιβή των βιομηχανικών εργατών στις ΗΠΑ ανέρχεται στα 19 δολάρια, η Boston Consulting Group υποστηρίζει ότι παράγοντες που δεν σχετίζονται με τους μισθούς ευνοούν σαφώς την παραγωγή εντός αμερικανικού εδάφους. Μεταξύ αυτών, το γεγονός ότι οι Αμερικανοί εργάτες είναι πιο παραγωγικοί, ότι η αυτοματοποίηση έχει μειώσει το ποσοστό κόστους των μισθών ως μέρος του συνολικού κόστους παραγωγής καθώς και το ότι το φθηνό φυσικό αέριο συντείνει επίσης στη μείωση του κόστους παραγωγής. Τέλος, η αύξηση του κόστους πετρελαίου έχει αυξήσει το κόστος των ναύλων, επηρεάζοντας το κόστος των εισαγομένων προϊόντων.

Ασφαλώς η παγκοσμιοποίηση δεν θα αποτελέσει παρελθόν. Πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο κύμα, το οποίο έχει «μουσκέψει» βαθιά τις εθνικές οικονομίες.

Επί σειρά ετών δημιουργούνται και επικρατούν ανισορροπίες στην παγκόσμια οικονομία. Η Κίνα και ορισμένες άλλες χώρες εξασφαλίζουν τεράστια εμπορικά πλεονάσματα. Από την πλευρά τους, οι ΗΠΑ, συσσωρεύουν τεράστια εμπορικά ελλείμματα. Ανάλογη κατάσταση επικρατεί και στην Ευρώπη. Η ύφεση περιορίζει τώρα την όρεξη των Αμερικανών και των Ευρωπαίων για εισαγόμενα προϊόντα. Οπως αναφέρει ο Φρεντ Μπέργκσεν, οικονομολόγος του Ινστιτούτου Πίτερσον, «η Κίνα και άλλες χώρες επαναπροσδιορίζουν τώρα την αναπτυξιακή πολιτική τους, που στηριζόταν στις εξαγωγές, επιδιώκοντας την τόνωση της εγχώριας ζήτησης…». Αυτό κρίνεται ως θετικό, υποστηρίζει ο ίδιος, προσθέτοντας ότι η τάση αυτή θα επιφέρει καλύτερες ισορροπίες στην παγκόσμια οικονομία.