Τραπεζίτες με σύνορα
Όταν ο Mark Carney θα αντικαθιστά τον Mervyn King ως Διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας τον Ιούλιο του 2013, ο κόσμος θα στερηθεί τον πνευματώδη βασιλιά των δημόσιων δηλώσεων. Σχολιάζοντας τις ανοδικές λιανικές πωλήσεις κατά τη διάρκεια της περιόδου των Χριστουγέννων, ο King είχε κάποτε εκφράσει αμφιβολίες για τη σημασία τους ως δείκτη για την εκτίμηση της κατάστασης της οικονομίας. «Το πραγματικό νόημα της ιστορίας των Χριστουγέννων» τόνισε με έμφαση, «δεν θα αποκαλυφθεί μέχρι το Πάσχα, ή, ενδεχομένως, πολύ αργότερα.»
Άλλη διάσημη ρήση του King ήταν ότι «τα παγκόσμια τραπεζικά ιδρύματα είναι παγκόσμια στη ζωή, αλλά εθνικά στον θάνατο.» Οι συναλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο, δείχουν ότι μικρή σημασία έχει πια η γεωγραφική θέση του κεφαλαίου και της ρευστότητας. Αλλά, όταν αρχίζουν τα προβλήματα είναι η ρυθμιστική αρχή, μαζί με την κεντρική τράπεζα της χώρας, η οποία πληρώνει τον λογαριασμό, ακόμη και αν οι απώλειες πραγματοποιούνται αλλού. Με την ίδια λογική, μια αποτυχημένη τράπεζα μπορεί να αφήσει πίσω της χάος σε τρίτες χώρες, τις οποίες οι εθνικές αρχές δεν μπορούν να καθαρίσουν.
Οι ισλανδικές τράπεζες, για παράδειγμα, πήραν καταθέσεις από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ολλανδία, πίσω στο Ρέικιαβικ, αφήνοντας τις χώρες αυτές έκθετες. Ομοίως, η κατάρρευση της Lehman Brothers άφησε Ευρωπαίους πιστωτές περισσότερο εκτεθειμένους από εκείνους στις ΗΠΑ, των οποίων τα κεφάλαια είχαν μεταφερθεί στη Νέα Υόρκη την Παρασκευή πριν από το τέλος.
Οι ρυθμιστικές αρχές παλεύουν με αυτό το πρόβλημα για χρόνια, χωρίς εμφανή όμως επιτυχία. Στα μέσα Δεκεμβρίου, η Τράπεζα της Αγγλίας (BoE) και στις Ηνωμένες Πολιτείες η Federal Deposit Insurance Corporation (FDIC) ανακοίνωσαν μια σημαντική συμφωνία, τουλάχιστον όσον αφορά τις μεγάλες τράπεζες με έδρα τις ΗΠΑ ή το Ηνωμένο Βασίλειο - δηλαδή, 12 από τα 28 ιδρύματα τα οποία θεωρούνται από το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας σε παγκόσμιο επίπεδο ως συστημικά. Για τις τράπεζες αυτές μια ειδική μονάδα εκκαθάρισης στο Λονδίνο ή την Ουάσινγκτον θα αναλαμβάνει την ομαλή διάλυση τους από κοινού.
Ακούγεται εύλογο. Αξιωματούχοι της BoE δήλωσαν κατηγορηματικά ότι είναι έτοιμοι να εμπιστευθούν τους αμερικανούς ομολόγους τους, και δεν θα παρέμβουν για να αρπάξουν θυγατρικές ή περιουσιακά στοιχεία που εδρεύουν στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Αυτό είναι ένα ταξίδι εμπιστοσύνης», δήλωσε ο Υποδιοικητής της BoE Paul Tucker. Αλλά η αγγλο-αμερικανική αγάπη ξεθώριασε γρήγορα όταν ο πρόεδρος της FDIC κλήθηκε να δώσει τις ίδιες διαβεβαιώσεις εμπιστοσύνης στις βρετανικές αρχές. Σύμφωνα με τους Financial Times αρνήθηκε με χαμόγελο να το κάνει.
Πράγματι, ενώ η FDIC και η Τράπεζα της Αγγλίας εργάζονταν στο σχέδιο τους, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ ανέπτυσσε προτάσεις που περιλαμβάνουν πολύ αυστηρότερους ελέγχους για τράπεζες των ΗΠΑ με έκθεση εκτός συνόρων από ότι μέχρι σήμερα.
Η δικαιολογία για αυτές τις νέες επιβολές είναι ότι στο εξωτερικό οι τράπεζες έχουν προχωρήσει πέρα από την παραδοσιακή δραστηριότητα δανεισμού τους και συμμετάσχουν σε μια ουσιαστική και συχνά πολύπλοκη σειρά από δραστηριότητες κεφαλαιαγοράς. «Η κρίση αποκάλυψε τους συνακόλουθους κινδύνους για την οικονομική σταθερότητα των ΗΠΑ», δήλωσε ο διοικητής της Fed Daniel Tarullo. Η Αρχή Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών του Ηνωμένου Βασιλείου επικαλούμενη την ίδια λογική απαιτεί από τις ξένες τράπεζες τη δημιουργία τοπικών θυγατρικών, αντί για τη λήψη καταθέσεων ή δανείων μέσω υποκαταστήματος της μητρικής τράπεζας.
Εκ πρώτης όψεως, οι κινήσεις αυτές φαίνεται να είναι επαρκώς αιτιολογημένες, δεδομένης της κατάστασης που δημιουργήθηκε από την κακή ρύθμιση των τραπεζών στα μεγάλα χρηματοοικονομικά κέντρα. Αλλά θα πρέπει να είναι σαφές ότι οι αλλαγές αυτές δεν είναι απλώς ψιλά γράμματα. Αναλογούν σε μια αντιστροφή της πολιτικής δεκαετιών από αμερικανικές και βρετανικές ρυθμιστικές αρχές.
Ο Ernest Patrikis, πρώην επόπτης της Fed, επισημαίνει ότι στις ΗΠΑ οι εγχώριες τράπεζες θα έχουν ένα ισχυρό πλεονέκτημα σε σχέση με τις ξένες τράπεζες. Ισχυρίζεται ότι «οι νέες ρυθμίσεις θα είναι το τέλος της διεθνούς τραπεζικής.»
Ο Larry Fink, ο διευθύνων σύμβουλος της πολυεθνικής BlackRock , έχει παρόμοια άποψη: «Ολόκληρος ο παγκόσμιος χαρακτήρας των επιχειρήσεων τίθεται υπό αμφισβήτηση,» με «την κάθε χώρα να κοιτά τον εαυτό της.»
Προς το παρόν, οι ανησυχίες σχετικά με τον προστατευτισμό είναι μάλλον υπερβολικές. Και είναι δύσκολο να αρνηθεί κανείς ότι η Fed θα πρέπει να λάβει μέτρα όσον αφορά τις στρατηγικές χρηματοδότησης των ξένων τραπεζών που δραστηριοποιούνται στις ΗΠΑ. Ένας άλλος διοικητής της Fed,ο Jeremy Stein, έχει επισημάνει ότι οι ξένες τράπεζες έχουν υποχρεώσεις σε δολάρια περίπου $ 8 τρισεκατομμύρια, μεγάλο μέρος αυτών ως βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση.
Αλλά υπάρχει ο κίνδυνος ότι αυτές οι παρεμβάσεις είναι η αρχή ενός ρίγματος. Τα αναγκαστικά μέτρα προστασίας παγιδεύουν κεφάλαια και ρευστότητα σε τοπικά νομικά πρόσωπα, μειώνοντας την αποτελεσματικότητα των κεφαλαίων που χρησιμοποιούνται. Σε μια εποχή που το τραπεζικό κεφάλαιο είναι σπάνιο, κάθε εμπόδιο συνεπάγεται σημαντικό οικονομικό κόστος.
Επιπλέον, εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν με σύνεση από φορείς με μια παγκόσμια προοπτική, όπως η Fed και η Τράπεζα της Αγγλίας, θα μπορούσαν να πάρουν ένα διαφορετικό χαρακτήρα σε χώρες όπου η δέσμευση για ελεύθερες και ανοικτές αγορές δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη. Γι 'αυτό και πρέπει να ελπίζουμε ότι οι αμερικανικές και οι βρετανικές αρχές κινούνται προσεκτικά και δε θα χρησιμοποιήσουν τις νέες εξουσίες τους για να παγώσουν τον ξένο ανταγωνισμό.