Το νερό, τόσο υποτιμημένο στη σύγχρονη διατροφή, συμμετέχει καθοριστικά σε όλους τους μηχανισμούς του οργανισμού μας. Η επιμελήτρια στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας δρ Αναστασία Μπαρμπούνη επισημαίνει μύθους και αλήθειες για το πολύτιμο αυτό στοιχείο της διατροφής μας.

Πόσο σημαντικό είναι το νερό για την υγεία μας;

Το νερό είναι το ίδιο σημαντικό με το οξυγόνο για τη διατήρηση της ζωής. Ο άνθρωπος μπορεί να επιβιώσει αρκετές εβδομάδες (4-6) χωρίς τροφή, αλλά η επιβίωση χωρίς νερό είναι αδύνατη πέραν της εβδομάδας.

Η ανάγκη μας για οκτώ ποτήρια νερό την ημέρα είναι τελικά μύθος;

Η συμβουλή αυτή αποτελεί μνημονοτεχνικό κανόνα. Δεν μπορούν να καθορισθούν επακριβώς οι ανάγκες του οργανισμού σε νερό, γιατί αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Ωστόσο, η ελάχιστη ποσότητα νερού που θα πρέπει να λαμβάνεται καθημερινά είναι ένα λίτρο, σε ειδικές περιπτώσεις όμως μπορεί να φθάνει έως και 6-7 λίτρα.

Οι ποσότητες του νερού που χρειάζεται καθημερινά ο οργανισμός εξαρτώνται και από τις δραστηριότητες αλλά και από το είδος της τροφής. Οι ανάγκες μας σε νερό αυξάνονται:

* Κατά την έντονη μυϊκή δραστηριότητα στην εργασία ή την άθληση.

* Σε περιόδους έντονης ζέστης και υγρασίας.

* Σε περιόδους ασθένειας, π.χ. σε γαστρεντερίτιδες, εμπύρετες ιώσεις, παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος κ.ά.

* Στην εγκυμοσύνη και τον θηλασμό

Και το υπερβoλικό νερό μπορεί όμως να κάνει κακό;

Στη ρύθμιση του ισοζυγίου του νερού, δηλαδή της ισότητας μεταξύ του εισαγόμενου και παραγόμενου και αυτού που αποβάλλεται, λειτουργούν οι εξής μηχανισμοί:

* της δίψας

* της ρύθμισης του νερού που αποβάλλεται με τα ούρα

* της παραγωγής ορμονών, όπως της αντιδιουρητικής ορμόνης (ΑDH)

Σε σπάνιες περιπτώσεις υπερβολικής πρόσληψης νερού, ο μηχανισμός έκκρισης της αντιδιουρητικής ορμόνης διαταράσσεται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μεγάλη κατακράτηση νερού στον οργανισμό, χωρίς ανάλογη κατακράτηση αλάτων που επιφέρει διαταραχή των ζωτικών λειτουργιών των κυττάρων και μπορεί να οδηγήσει και στον θάνατο. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται δηλητηρίαση με νερό.

Οι χυμοί, το γάλα, το τσάι, ο καφές μπορούν να αντικαταστήσουν το νερό;

Οι χυμοί ή το γάλα δεν μπορούν να αντικαταστήσουν το νερό γιατί, εκτός από νερό, περιέχουν επιπλέον θρεπτικά συστατικά και θερμίδες. Αλλα ροφήματα, όπως τα αναψυκτικά και τα αλκοολούχα ποτά, είναι φτωχά σε θρεπτικά συστατικά και συνήθως περιέχουν πολλές θερμίδες. Ο καφές και το τσάι προσφέρουν νερό, αλλά αυξάνουν τη διούρηση. Τα ροφήματα με καφεΐνη, η οποία έχει διουρητική δράση, μπορεί να βοηθούν στην αφυδάτωση.

Ενας από τους λόγους για τους οποίους προτιμάμε το νερό είναι το ότι δεν προσδίδει θερμίδες, είναι χαμηλό σε νάτριο και δεν περιέχει λιπαρά, χοληστερόλη, ζάχαρη ή άλλα συστατικά που επιβαρύνουν θερμιδικά το άτομο.

Πώς θα ξέρουμε αν είμαστε καλά ενυδατωμένοι;

Αν δεν καταναλώνουμε αρκετό, σε φυσιολογικές συνθήκες διψάμε. Οι μηχανισμοί της δίψας όμως δεν λειτουργούν απόλυτα στα άτομα της τρίτης ηλικίας, τα παιδιά, τους ασθενείς όταν υπάρχει έντονη ζέστη και σε έντονη φυσική δραστηριότητα.

Για να ελέγχουμε αν πίνουμε αρκετά υγρά, παρατηρούμε τα ούρα μας. Μικρή ποσότητα με σκούρο χρώμα στα ούρα δείχνει ότι η κατανάλωση υγρών δεν είναι αρκετή. Στα βρέφη, η στεγνή πάνα είναι μια ένδειξη αφυδάτωσης.

Το νερό που αποβάλλεται με τα ούρα εξαρτάται από το ποσό που προσλαμβάνεται. Σε φυσιολογικό ενήλικο και εφόσον ο μηχανισμός του αισθήματος της δίψας λειτουργεί κανονικά, το ποσό αυτό κυμαίνεται γύρω στα 1-1,5 λίτρα το 24ωρο. Σε στέρηση νερού αυτό που αποβάλλεται από τα ούρα περιορίζεται σε 400-500 ml, χωρίς όμως να μπορεί να μειωθεί περισσότερο.

Είναι καλύτερα να πίνουμε εμφιαλωμένο νερό ή βρύσης;

Δεν υπάρχει λόγος ο γενικός πληθυσμός να καταναλώνει επιτραπέζιο νερό αντί νερό βρύσης. Ωστόσο, ίσως μερικές κατηγορίες ασθενών χρειάζονται ειδική δίαιτα (π.χ. φτωχή σε νάτριο) και πρέπει να πίνουν μεταλλικό νερό με συγκεκριμένη σύνθεση.

Βοηθά το νερό στο αδυνάτισμα;

Κατά τη διάρκεια προσπάθειας για απώλεια βάρους, το νερό είναι απαραίτητο στον οργανισμό γιατί βοηθά στη λειτουργία της πέψης και στην απέκκριση από το παχύ έντερο των άχρηστων ουσιών.

Επίσης, σύμφωνα με τεκμηριωμένη ιατρική έρευνα, τα άτομα που καταναλώνουν νερό λίγο πριν από τα γεύματά τους χάνουν ευκολότερα βάρος και διατηρούν το νέο τους βάρος σε σχέση με άτομα ίδιου επιδημιολογικού προφίλ και με την ίδια κατανάλωση θερμίδων.