Τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών αποκαλύπτουν με δραματικό τρόπο το γεγονός ότι η φορολογική πολιτική στο πλαίσιο της ασφυκτικής πίεσης του Μνημονίου σχεδιάστηκε και υλοποιείται με ξεκάθαρα εισπρακτική λογική, η οποία όμως δεν επέφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

Πολλοί φόροι, που αποφασίστηκαν στην «τούρλα του Σαββάτου» όπως λένε χαρακτηριστικά στελέχη του οικονομικού επιτελείου, κρίνονται τώρα ως αναποτελεσματικοί καθώς όχι μόνο δεν απέφεραν έσοδα, αλλά επιπλέον έχουν δημιουργήσει παρενέργειες που τελικώς ναρκοθετούν τη λειτουργία της αγοράς δημιουργώντας, εν είδει φαύλου κύκλου, μεγαλύτερες δημοσιονομικές ανάγκες για να καλυφθούν οι υστερήσεις.

Μέτρα, όπως η αύξηση του ΦΠΑ στην εστίαση ή η εξίσωση του φόρου στο πετρέλαιο θέρμανσης έχουν οδηγήσει σε κατάρρευση της ζήτησης και συρρίκνωση των εσόδων. Τόσο η υπέρμετρη φορολόγηση όσο και οι περικοπές στις αποδοχές μισθωτών και συνταξιούχων οδήγησαν την οικονομία σε βαθιά και παρατεταμένη ύφεση.

Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών προχωρεί τώρα σε επανεξέταση ορισμένων μέτρων που επιβλήθηκαν με τα μνημόνια της περιόδου 2010 - 2012 αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο επαναδιαπραγμάτευσης όσων επιβεβαιωθεί με βάση συγκεκριμένα τεκμήρια ότι ήταν, πράγματι, αναποτελεσματικά και συνέβαλαν στο να χειροτερεύσουν αντί να καλυτερεύσουν τα πράγματα με τα οικονομικά του κράτους. Σε πρώτο πλάνο μπαίνει ο ΦΠΑ στην εστίαση με το οικονομικό επιτελείο να συζητάει τη μείωση του συντελεστή από 23% στο 19%.

Η αύξηση του συντελεστή, όχι μόνο δεν συνέβαλε στην αύξηση των εσόδων του Δημοσίου, αλλά οδήγησε σε σημαντική συρρίκνωση του τζίρου των επιχειρήσεων εστίασης, στο κλείσιμο αρκετών από αυτές και στην απώλεια χιλιάδων θέσεων εργασίας.



Το έργο της αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας συγκεκριμένων μέτρων που ελήφθησαν στο πλαίσιο των μνημονίων έχει ανατεθεί σε ειδική ομάδα εργασίας. Το πόρισμα της ομάδας εργασίας θα είναι έτοιμο στο τέλος του μήνα ώστε τα ευρήματα να ενισχύσουν την επιχειρηματολογία της ελληνικής πλευράς στην επικείμενη νέα διαπραγμάτευση με την τρόικα.

Πετρέλαιο θέρμανσης

Από τον περασμένο Οκτώβριο ο φόρος στο πετρέλαιο θέρμανσης από τα 60 ευρώ το χιλιόλιτρο έκανε άλμα στα 330 ευρώ «παγώνοντας» τα νοικοκυριά, αλλά και τα έσοδα του Δημοσίου.

Με βάση τις προβλέψεις του Μνημονίου, οι εισπράξεις από την εξίσωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης θα αυξάνονταν κατά 1,1 δισ. ευρώ, γεγονός που δεν επιβεβαιώνεται. Τα έσοδα διατηρήθηκαν στα περυσινά επίπεδα, με την αλματώδη αύξηση του φόρου απλώς να καλύπτει την παράλληλη πτώση της κατανάλωσης κατά 70% χωρίς όμως να μπορεί να καλύψει την «μαύρη τρύπα».

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πρατηριούχων Εμπόρων Καυσίμων:

Το τρίμηνο Οκτωβρίου - Δεκεμβρίου 2012 μετά την αύξηση του φόρου πουλήθηκαν 364.325 m3 πετρελαίου θέρμανσης και εισπράχθηκαν 120,556 εκατ. ευρώ από ειδικό φόρο κατανάλωσης και 87,438 εκατ. ευρώ από ΦΠΑ. Δηλαδή σύνολο Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης και ΦΠΑ το 2012: 207,994 εκατ. ευρώ.

Το αντίστοιχο τρίμηνο του 2011 πουλήθηκαν 1.215.356 m3 πετρελαίου θέρμανσης και εισπράχθηκαν: 72,9 εκατ. ευρώ από ειδικό φόρο κατανάλωσης και 227,27 εκατ. ευρώ από ΦΠΑ. Δηλαδή σύνολο Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης και ΦΠΑ το 2011: 300,17 εκατ. ευρώ

Τα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι τα φορολογικά έσοδα από ΕΦΚ και ΦΠΑ του κράτους όχι μόνο δεν αυξήθηκαν, αλλά μειώθηκαν σημαντικά, λόγω της πρωτοφανούς και δραματικής μείωσης της κατανάλωσης κατά 70%. Και μάλιστα χωρίς σε όλα αυτά να υπολογίζονται τα πρόσθετα έσοδα που έχασε το Δημόσιο από τη φορολογία των επιχειρήσεων (διυλιστηρίων, εταιρειών εμπορίας, πρατηριούχων και μεταπωλητών θέρμανσης).

Το άλμα του φόρου στο πετρέλαιο θέρμανσης εκτός από αντίκτυπο στις δημόσιες εισπράξεις είχε παράπλευρες απώλειες οι οποίες είναι σημαντικές. Η στροφή των καταναλωτών σε ξυλόσομπες, τζάκια και πέλετ έχει μετατρέψει την Αθήνα και άλλες μεγάλες πόλεις σε θάλαμο επικίνδυνων για την υγεία σωματιδίων, περισσότερα από 700 βενζινάδικα έβαλαν πέρυσι λουκέτο μετά την κάθετη πτώση της κατανάλωσης και, βέβαια, χιλιάδες οικογένειες ανά την Ελλάδα έχουν παγώσει.

ΦΠΑ

Σε επίπεδα πολύ κάτω από του 2009 έχουν «προσγειωθεί» οι εισπράξεις από το ΦΠΑ παρά τη διπλή αύξηση των συντελεστών. Ο κανονικός συντελεστής ΦΠΑ από 19% που ήταν αυξήθηκε το Μάρτιο του 2010 στο 21% και τον Ιούλιο του ίδιου έτους στο 23%. Ο χαμηλός συντελεστής από 9% αυξήθηκε τον Μάρτιο του 2010 στο 10% και τον Ιούλιο στο 11%. Από την 1η Ιανουαρίου 2011 ο χαμηλός ΦΠΑ που επιβαρύνει τρόφιμα και δεκάδες υπηρεσίες αυξάνεται σε 13%. Η κατακόρυφη πτώση της κατανάλωσης και η διεύρυνση της φοροδιαφυγής την τελευταία τριετία εξουδετέρωσαν τις αυξήσεις των συντελεστών, προσγειώνοντας τα έσοδα από ΦΠΑ από τα 16,582 δισ. ευρώ το 2009 και 17,374 δισ. ευρώ το 2010 σε 15,686 δισ. ευρώ το 2012 και στα 13,717 δισ. ευρώ (προβλέψεις) το 2013.

Τρία χαμένα στοιχήματα από Ι.Χ., τσιγάρα-ποτά και Φόρο Πολυτελείας

Τα τεκμήρια και τα αυξημένα τέλη κυκλοφορίας ισοπέδωσαν το εμπόριο των αυτοκινήτων, επομένως και τις εισπράξεις του Δημοσίου από τα τέλη ταξινόμησης των αυτοκινήτων. Οι εισπράξεις από τα τέλη ταξινόμησης έκαναν θεαματική «βουτιά». Από 473 εκατ. ευρώ που είχαν εισπραχθεί το 2009, μειώθηκαν στα 249 εκατ. ευρώ το 2010 και στα 100 εκατ. ευρώ το 2011. Πέρυσι οι εισπράξεις από τα τέλη ταξινόμησης ήταν μόλις 53 εκατ. ευρώ.

Η αγορά του αυτοκινήτου έχει «χτυπηθεί» ανεπανόρθωτα από την κρίση, καθώς μέσα σε τρία χρόνια έχουν χαθεί 30.000 θέσεις εργασίας, ενώ οι εναπομείνασες επιχειρήσεις καταγράφουν πτώση του τζίρου που φτάνει ακόμα και το 80% σε σχέση με τρία χρόνια πίσω.

Τσιγάρα-Ποτά

«Καπνός» έγιναν από τα δημόσια ταμεία έσοδα 536 εκατ. ευρώ εξαιτίας των αλλεπάλληλων αυξήσεων στη φορολογία των τσιγάρων και αλκοολούχων ποτών.
Πρόκειται για τους αγαπημένους φόρους της τρόικας από τη λίστα των έμμεσων, οι οποίοι όμως δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα.

Από 3,5 δισ. ευρώ που εισπράχθηκαν το 2011, πέρυσι οι εισπράξεις από τον ειδικό φόρο κατανάλωσης «προσγειώθηκαν» στα 3,1 δισεκατομμύρια ευρώ. Για την ιστορία, να θυμίσουμε ότι την τελευταία τριετία ο φόρος στα τσιγάρα έχει αυξηθεί τέσσερις φορές και ο φόρος στα ποτά τρεις.

Φόροι πολυτελείας

Ίδιες συνέπειες, δηλαδή αρνητικού δημοσιονομικού ισοζυγίου, είχε ο φόρος πολυτελείας, ο οποίος επιβλήθηκε σε αυτοκίνητα, σκάφη αναψυχής, πολυτελή αντικείμενα. Προϋπολογίστηκε να αποφέρει έσοδα 70 εκατομμύρια ευρώ και κατέληξε να αποδίδει από τα αυτοκίνητα 2,2 εκατομμύρια (εκτίμηση 2012).

ΦΠΑ στην εστίαση

Εκεί όμως που ο «θησαυρός» αποδείχθηκε «άνθρακας» ήταν ο ΦΠΑ στην εστίαση ιδίως με τη μετάταξη του κλάδου από το 13% στο 23%.



«Λουκέτα», αύξηση ανεργίας και μεγαλύτερη φοροδιαφυγή έφερε το μέτρο της αύξησης του ΦΠΑ στην εστίαση από τον Σεπτέμβριο του 2011. Τα προβλήματα που δημιούργησε ήταν πολύ περισσότερα από τα έσοδα που απέδωσε στα κρατικά ταμεία. Θεωρητικά τα έσοδα από την εφαρμογή ΦΠΑ 23% στην εστίαση θα αυξάνονταν κατά 700 εκατ. ευρώ ετησίως, γεγονός που δεν επιβεβαιώνεται. Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς η αύξηση εσόδων που προέκυψε φθάνει μόλις τα 150 εκατ. ευρώ χωρίς να υπολογίζονται οι απώλειες που είχε το Δημόσιο από τα 4.500 λουκέτα που μπήκαν και τις περίπου 35.000 θέσεις εργασίας που χάθηκαν.

Μόλις τρεις μήνες μετά την εφαρμογή του ΦΠΑ 23% στην εστίαση, οι επιπτώσεις ήταν εμφανείς. Επώνυμες οργανωμένες αλυσίδες εστίασης οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 25% του κλάδου της εστίασης, ανάμεσα σε χιλιάδες άλλες, έκλεισαν τα καταστήματά τους λόγω της αυξημένης φορολογικής επιβάρυνσης. Το τελευταίο χρονικό διάστημα έχουν κλείσει πάνω από 4.500 καταστήματα, ενώ έχουν χάσει τη δουλειά τους περίπου 35.000 άτομα και το επόμενο διάστημα προβλέπεται να κλείσουν πάνω από 6.000 καταστήματα και να χαθούν ακόμη 70.000 θέσεις εργασίας.

Οι εκπρόσωποι του κλάδου ζητούν την μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση από 23% σε 9% καθώς, όπως υποστηρίζουν, είναι ο μοναδικός τρόπος για να αλλάξει η πορεία του κλάδου και να ενισχυθούν τα κρατικά έσοδα.